Læknablaðið - 15.08.1989, Qupperneq 31

LÆKNABLAÐIÐ
215
helmingur allra þeirra sem dóu úr berklum
hér greindust ekki fyrr en eftir andlát. Er það
gömul og ný saga hve erfitt getur verið að
sjúkdómsgreina berkla ef mismunagreiningin
er ekki höfð í huga við óljós, óstaðbundin
sýkingareinkenni, sem svara illa meðferð.
Hátt hlutfall berkla utan öndunarfæra hér á
landi bætir ekki úr skák. Rannsóknin styður
að berklar eru enn hættulegur sjúkdómur og
að hér, eins og erlendis, verða dauðsföll vegna
tafa í greiningu (19).
Berklaveiki er tilkynningaskyld (skýrsla um
smitsjúkdóma I). Vanskráning nam 7% og
voru eitlaberklar verst tilkynntir. Þarf ekki
að orðlengja að slík vanhöld á tilkynningu
smitsjúkdóms eru engum til góðs. Með þeim
þremur aðferðum, sem notaðar voru við leit að
tilfellum í þessari rannsókn má ætla að nánast
öll berklatilfelli hafi fundist. Afturvirkar
rannsóknir eru þó alltaf annmörkum háðar,
en frá 1987 er skráning berkla og nýsmitunar
hérlendis framvirk og gögnin þar með
traustari.
Berklaveiki er nú sjaldgæfari en áður var
hér á landi og árvekni lækna gagnvart henni
þar með að öllum líkindum minni. Enn er
langt í upprætingu berklaveiki. Það er undir
læknum komið að greining dragist ekki á
langinn, sjúklingar séu tilkynntir og þeir fái
rétta meðferð.
Þakkir: Vísindasjóður Islands og
Vísindasjóður Landspítalans veittu styrk
til rannsóknarinnar. Sigríður Jakobsdóttir
hjúkrunardeildarstjóri á Lungna- og
berklavamadeild HR aðstoðaði við
gagnasöfnun. Jóhann Heiðar Jóhannsson
sérfræðingur á RH í líffærameinafræði
annaðist tölvuleit á svömm vefjasýna.
SUMMARY
A retrospective survey of tuberculosis in
Iceland for 1975-1986, using the National
Tuberculosis Register and screening laboratories for
bacteriological and histological diagnoses, revealed
321 cases. There was a decrease in incidence from
16.8 per 100 000 per year for 1975-1978 to 7.9
for 1983-1986. Sixty-seven percent of all cases
were bacteriologically confirmed, and 84% of cases
of pulmonary tuberculosis. The disease occurred
in all age groups, with 35% of the cases among
those aged 65 year or older. Seven percent of all
cases had not been notified. Five percent of the
patients died from tuberculosis within one year
of diagnosis. Half of these were diagnosed post
mortem.
Pulmonary tuberculosis was the most common
form. There was a statistically significant
predominance among male patients with pulmonary
tuberculosis. A high proportion of patients with
pulmonary tuberculosis (42%) were positive on
direct microscopy of sputum. On average, the
diagnosis of pulmonary tuberculosis was made
three months after the onset of symptoms.
An unusually high proportion of cases or 40.5%
involved non- respiratory sites. This might refiect
the natural distribution of tuberculosis in a country
with a low case rate, where the majority of cases
(approximately 85% in this study) emerge from
reactivation to remote infection. The most frequent
localization of non-respiratory disease was in the
extra-thoracic lymph nodes and the genitourinary
system. Lymph node involvement was more
common in women. Bacteriological confirmation
in lymph node disease was low (39%).
We conclude that in Iceland tuberculosis is still a
disease to be reckoned with. There is evidence of
delayed diagnosis causing unnecessary morbidity
and mortality. Physicians must be on the alert for
the possibility of tuberculosis in all age groups, but
particularly among the aged.
HEIMILDIR
1. Sigurðsson S. Um berklaveiki á Islandi. Læknablaðið
1976; 62: 3-50.
2. Þorsteinsson H, Jónsson A, Blöndal Þ. Berklapróf hjá
öldruðum. Læknablaðið 1989; 75: 29.
3. Styblo K. Epidemiology of tuberculosis. VEB Gustav
Fischer Verlag Jena 1984.
4. Joint IUATAVHO Study group. Tuberculosis control.
Tech Rep Ser 671. Geneva: WHO, 1982.
5. Home NW. Eradication of tuberculosis in Europe -
so near and yet so far. Eur J Resp Dis 1983, Suppl.
no.126; 64: 151-6.
6. Helgason H. Meðferð berklaveiki. Læknablaðið 1978,
64: 115-23.
7. Amarson OÖ. Berklaveiki í þvagfæmm á
Landakotsspítala 1971-1980. Læknablaðið 1981;
Fylgirit 12: 69-72.
8. Tala E. Registration of tuberculosis in Europe. Bull
Un Int Tuberc 1987; 62 (1-2): 74-6.
9. Gulsvik A, Tverdal A, Risan E, Holm AM, Jentoft
HF, Bjartveit K. A notification of tuberculosis in the
South-west health region of Norway: Incidence and
trends. Br J Dis Chest 1985; 79: 152-60.
10. National survey of tuberculosis notifications in
England and Wales 1978-1979. A report from the
Medical Research Council Tbc. and Chest Disease
Unit. Br Med J 1980; 281: 895-8.
11. Enarson DA, Ashley MJ, Grzybowsky S,
Ostapkowicz E, Darken E. Non respiratory