Búskapur hins opinbera 1980-1991 - 01.05.1993, Page 28

Tafla 5.7 Útgjöld Jiins opinbera til almannatrygginga og vdferðamála 1980-1992
IDutfáll af landsframleiðslu; 1980 1981 1982 1983 1984 1985 1986 1987 1988 1989 1990 1991 1992
1. Sjúkra-, mæðra-ogöroikubaaur 0,18 0,38 0,38 0,35 0,31 0,32 0,31 0,33 0,41 0,43 0,48 0,48 0,49
2 Elli-,örcxku-ogekkjulíftyrir 2,95 3,05 3,02 2,75 2,71 2,94 2,88 3,06 3,26 3,15 3,14 3,32 3,54
3. Atvimuleysisbastur 0,15 0,08 0,14 0,19 0,22 0,17 0,13 0,13 0,15 0,31 0,33 0,28 0,52
4. Ebgvistun, dvalarheimili o.þ.h 0,65 0,68 0,67 0,58 0,64 0,72 0,74 0,77 0,93 0,81 0,91 0,93 1,03
5. Mflefni fttlöa 0,28 0,29 0,31 0,38 0,35 0,42 0,46 0,47 0,53 0,53 0,53 0,54 0,56
6. Ömur felagsmál 0,64 0,66 0,76 0,56 0,60 0,74 0,63 0,80 0,80 0,83 0,81 0,94 0,90
Almarmatiygg. og velferðarmál 4,84 5,14 5,28 4,82 4,83 5,30 5,15 5,55 6,09 6,06 6,20 6,48 7,04
c. Fjármunamyndun og fjármagnstilfœrslur.
Fjárfesting hins opinbera í velferðarmálum varð um 1,4 milljarðar króna á árinu
1992. Þar af var fjárfesting sveitarfélaga um þrír íjórðu hlutar hennar, en þar taka
dagvistunarheimili bama og heimili aldraðra stærsta hlutann. Fjárfesting eða
ljármagnstilfærslur ríkisins fara að mestu til stofnana fatlaðra, en aðstaða aldraðra fær
einnig sinn skerf.
6. Skuldir og lánastarfsemi hins opinbera.
Hið opinbera er umsvifamikill lántakandi og lánveitandi í hagkerfmu, sömuleiðis
ábyrgist það í ríkum mæli lán ýmissa aðila. Það getur því með lánastefnu sinni haft
margþætt áhrif á starfsemi hagkerfisins, svo sem á spamað og ráðstöfun spamaðar
þjóðar-búsins, uppbyggingu atvinnulífsins, vexti og starfsemi lánamarkaðarins
almennt. Það er því mikilvægt að gera sér grein íyrir umfangi þessa þáttar. Rétt er þó
að benda á, að lántaka eða lánveiting getur haft mismunandi áhrif á hagkerfið eftir því
hvemig fénu er varið. Á árinu 1991 var hrein lánsQárþörf hins opinbera um 17Ú2
milljarður króna eða 4*/2% af vergri landsframleiðslu, og kröfu- og hlutafjáraukningin
um 4,2 milljarðar króna eða um 1,1% af VLF. Hér er um nettóstærðir að ræða þannig
að umsvif hins opinbera á lánamarkaðnum eru umtalsverð.
6.1 Lánastarfsemi hins opinbera 1980-1991.
Hlutfall af telg'um: 1980 1981 1982 1983 1984 1985 1986 1987 1988 1989 1990 1991
Tekj uafgangur/hal 1 i 4,2 3,9 4,9 -6,3 6,7 -5,2 -12,8 -2,7 -5,8 -13,0 -10,2 -9,8
Kröfii- og hlutafj árútgj öld 8,2 7,3 13,1 3,6 10,4 9,2 4,8 7,1 5,2 0,8 0,3 3,1
Hrein Iánsfjárþörf 4,0 3,4 8,2 9,9 6,4 14,4 8,0 9,8 11,1 13,8 10,4 12,9
Hlutfall afVLF: 1980 1981 1982 1983 1984 1985 1986 1987 1988 1989 1990 1991
Tekjuafgangur/halli 1,4 1,3 1,7 -2,1 2,3 -1,7 4,1 -0,9 -2,0 4,5 -3,5 -3,4
Kröfu- og hlutafjárútgjöld 2,7 2,5 4,6 1,2 3,5 3,0 -1,5 2,3 1,8 0,3 0,1 U
Hrein lánsfjárþörf 1,3 1,1 2,9 3,3 2,2 4,6 2,6 3,1 3,9 4,8 3,5 4,5
í töflu 6.1 má lesa að hrein lánsfjárþörf hins opinbera hefur numið ríflega 9% af
heildartekjum hins opinbera að meðaltali frá byrjun níunda áratugarins, eða sem svarar
til rúmlega 3% af landsframleiðslu. Lánsíjárþörfin var þó minni í byrjun áratugarins en
26
J