Þjóðin: tímarit sjálfstæðismanna - 01.12.1938, Side 9

Þ J Ó Ð I N
253
og Gísla Sveinssyni. En stjórnar-
flokkarnir lögðust móti tillögunni
og kæfðu hana.
Við G. Sv. bárum tillöguna aftur
fram á síðara þinginu 1937, nokkuð
breytta. En þá fór á sömu leið. —
Stjórnarflokkarnir snerust aftur
gegn henni og svæfðu hana.
’ i
Uppsögn sambandslagasamningsins.
Engin þjóð fremur en einstak-
lingar, nær eðlilegum þroska, sé
hún öðrum háð, Þetta eru ekki að-
eins reynslusannindi, heldur eðlis-
lögmál. Því auk þess sem slikur
bandingi fær ekki að neyta orku
sinnar og vitsmuna utan þess tak-
markaða sviðs, sem tjóðurbandið
nær yfir, mótar þjónsstaðan skap-
ferli hans, og gerir liann smærri en
liann ella mundi verða.
í þessu efni er reynsla okkar
sjálfra hæði skýr og eftirtektarverð.
Sagan birtir það glöggt, hvernig
menning okkar og styrkur fjaraði
út við hvert tröppustig, sem við stig-
um niður á við til ófrelsis, við hvert
liaft, sem á þjóðina var lagt af er-
lendu valdi. — Á sama hátt var
það, er vér, fyrir rás viðhurðanna,
tókum að öðlast aukið sjálfsforræði
í ýmsum efnum. Þá blossuðu uþp
framfarir hér á landi við hvert
skref, er stigið var, á sjálfstæðis-
brautinni. Nægir að minna á það,
að þegar vér fengum innlenda
stjórn árið 1903, hófst hér glæsilegt
framfaratímabil. Tímabilið frá því
ári til byrjunar ófriðarins 1914 er
eflaust mesta framfaratímabil, sem
nokkurn tíma hefir orðið í æfi ís-
lenzku þjóðarinnar. Og eftir full-
veldisviðurkenninguna 1918 bloss-
uðu hér aftur upp framfarir. Að
sönnu voru þá í ýmsum greinum
óheilbrigðir tímar hér, eins og ann-
ars staðar í veröldinni, þvi heita
mátti að allar þjóðir væru í sárum
eftir heimsófriðinn. En tímabilið
hér 1923—1927 er annað glæsileg-
asta framfaratímabilið í sögu seinni
alda hér á landi.
Að lokum vil eg minnast á það
nokkrum orðum, hvort hætta muni
á því, að okkur mistakist að stíga
síðasta og merkilegasta sporið á
sjálfstæðisbrautinni, sem sé það að
segja upp sambandslagasamningn-
um og taka yfirráð allra islenzkra
mála og öll gæði landsins i eigin
hendur.
1 þvi sambandi vil eg fyrst rekja
skilyrðin, sem sett eru í sambands-
lögunum sjálfum, fyrir uppsögn
þeirra:
1. málsgrein 18. gr. segir, að eft-
ir árslok 1940 geti þing hvorrar
þjóðarinnar sem er krafizt þess, að
byrjað sé á samningum um endur-
skoðun samhandslaganna. þá segir,
að ef samkomulag hafi ekki náðst
innan þriggja ára, geti hvort þing-
ið sem er samþykkt, að samingur
þessi sé úr gildi felldur.
En til þess að ályktunin fái laga-
gildi og verði bindandi fyrir bæði
rikin, eru sett fyrst þau skilyrði, að
hún hafi verið samþykkt af þingi
annarar hvorrar þjóðarinnar með
minnst % allra atkvæða. Og siðan
verður ályktunin að vera samþ. við
þjóðaratkvæðagreiðslu í sama landi
með að minnsta kosti % allra