Félagsbréf - 01.01.1955, Síða 17

Þórir Bergsson, rithöfundur
Á fyrsta og öðrum áratug þessarar aldar komu fram með ís-
lenzku þjóðinni tvö merkileg sagnaskáld, sem brugðu yfir sig
huliðshjálmi dulnefnis. Annað þeirra nefndi sig Jón Trausta, en
hitt hafði valið nafnið Þórir Bergsson. Jón Trausti gerðist mjög
stórvirkur og fyrirferðarmikill á vettvangi íslenzkra bókmennta,
og hann vakti fljótt meiri og almennari athygli en aðrir íslenzkir
rithöfundar þeirra tíma. Brátt birtust af honum myndir, og alþj óð
fékk margt að vita um hann og störf hans. Mun honum einkum
hafa gengið það til að velja sér dulnefni, að hann mun hafa viljað
firrast högg þeirra, sem áður höfðu að honum vegið sem skáldi
og rithöfundi, stórlátra og mjög vandlátra hoffmanna í höllu
Braga, sem sáu vansmíði á kvæðum og ritsmíðum hins djarfa,
sjálfmenntaða alþýðumanns.
Um Þóri Bergsson var mjög öðru máli að gegna. Þegar af fyrstu
sögu hans, Siggu Gunnu, sem var prentuð í tímariti árið 1911,
þótti þeim, sem báru gott skyn á bókmenntir, auðsætt, að kominn
væri fram listfengur og vandfýsinn rithöfundur, og þær sögur,
sem smátt og smátt komu frá hans hendi, þóttu allar vitna um
kunnáttusaman listamann. En mikilvirkur virtist hann ekki, og
slík dul hvíldi yfir honum, að lengi vel vissi þorri manna það alls
ekki, að Þórir Bergsson væri dulnefni. Þegar það þó var orðið
flestum vitanlegt, óðu menn jafnt í villu og svima um nafn manns-
ins, aldur og stöðu. Myndir af honum birtust engar, menn höfðu
ekkert við að styðjast — annað en sögurnar. Loks tók það þó að
verða alþjóð kunnugt, að hinn merki og sérkennilegi skáldsagna-
höfundur héti Þorsteinn Jónsson. Hann ynni 1 Landsbanka Islands
°g væri bróðir þjóðkunns embættis- og stjórnmálamanns. Meira
fengu menn ekki að vita, og svo lítið hafði skáldið sig í frammi á
ttiannamótum, að ungir áhugamenn um bókmenntir sáu ekki ann-
að ráð vænna til þess að fá að renna á hann augum rétt í svip en
að gera sér ferð í Landsbankann og reyna að fá einhvern til að