Félagsbréf - 01.01.1955, Side 20

10
FÉLAGSBRÉF
og þar er Sigga Gunna á ferli í von um björg og bænheyrslu, kona,
sem berst fyrir þremur föðurlausum börnum, hálfsturluð af sorg,
skorti og áhyggjum. Hvílíkar andstæður! Milli þeirra reynist líka
órjúfanlegur veggur. Lesandinn heyrir duna í eyrum sér utan úr
haustrosanum högg og hróp hinnar misþyrmdu konu og sér hana
skjögra af stað, rennvota og ataða for og krapa. Svo kveður við
rödd Árna bóka:
„Heldurðu ekki, að Jónas á Hnúki vilji selja þann gráa? Mikið
slcolli lízt mér vel á þann fola.“
Þegar þið lesið eða heyrið lesna í fyrsta sinn hina stuttu og yfir-
lætislausu sögu Brosið, segið þið kannski með sjálfum ykkur:
Hvað ætlar þetta að verða? Sagan er að verða búin, og það hefur
eiginlega ekkert gerzt. Svo koma lokaorðin — svar við spurningu.
Þetta svar er einungis tvö orð, og annað þeirra er sú samtenging,
sem mest er notuð allra slíkra orða, en samt sem áður varpar
svarið ljóma yfir alla söguna og ljósi skilnings inn í hugi lesend-
anna eða áheyrendanna. Og á eftir kinka þeir kolli og leiða hug-
ann að því margbreytilega undri mannlegrar tjáningar, sem við
köllum bros.
í sögunni Stökkið kemur höfundurinn að á mjög eðlilegan hátt
frásögninni um stökkraun drengjanna, sem báðir eru nú orðnir
embættismenn í sama héraði, og vegna nafnsins á sögunni þykist
glúrinn lesandi fara nærri um, að þarna sé atriði, sem höfundur
ætli frekar að nota í þágu heildaráhrifa sögunnar. En hvernig
hann muni gera það er lesandanum með öllu hulið, unz lausnin
kemur allt í einu, einföld en hnittin, þá er læknirinn víkur sér að
hetjunni úr stökkrauninni, sínum fyrrverandi skólabróður, sem
hefur neitað að fylgja honum út í hríðina til hinnar dauðvona
sængurkonu, og segir: „Allright! Þú stekkur þá ekki!“
Hvort mundi ekki sá höfundur þurfa að kunna allvel til verka,
sem á að komast frá því, án þess að hneyksla, að láta frekar kæru-
lausan lausingja blekkja gamla konu í andarslitrunum, veita henni
sakrament sem væri hann vígður maður? Sagan Sakrament hefst
á frásögn um ævintýramann, sem flakkað hefur víða um lönd, og
lesandinn býst við ýkjukenndri og hálfreyfaralegri sögu utan úr
heimi. En svo er þá sagt frá ferð yfir heiði að vetrarlagi hér á ís-