Félagsbréf - 01.01.1955, Side 35

PÉLAGSBRÉF
25
ENDURMINNINGAR ÁSGRÍMS JÓNSSONAR
Almenna bókafélagið telur meðal brýnustu verkefna sinna að
fá skráðar ævisögur merkra íslendinga, lífs og liðinna, og hefur
um það ýmsar ráðagerðir á prjónunum, sem væntanlega verður
hægt að skýra nánar frá áður en langt um líður. En fyrsta bók
félagsins, þeirrar tegundar, verða endurminningar Ásgríms Jóns-
sonar málara, eins ástsælasta listamanns þjóðarinnar, fyrr og
síðar. Hefur Tómas Guðmundsson tekizt á hendur að skrásetja
æviminningarnar og verður bókin að forfallalausu fullbúin til
prentunar snemma á næsta ári. Er til þess ætlazt, að henni fylgi
allmargar myndir af málverkum listamannsins.
Ásgrímur Jónsson er aldursforseti íslenzkra myndlistarmanna,
fæddur 4. marz 1876 að Rútsstaðahjáleigu í Flóa. Þar ólst hann
upp hjá foreldrum sínum fram yfir fermingaraldur, en réðist þá
vikadrengur til Nielsens verzlunarstjóra á Eyrarbakka og var í
þjónustu hans hálft þriðja ár. Um þessar mundir var kaupmanns-
húsið á Eyrarbakka — eða „Húsið“ eins og það var jafnan nefnt
í daglegu tali — eitt mesta menningarheimili á landinu, og þar
komst Ásgrímur fyrst í kynni við sígilda tónlist, sem hefur jafnan
verið annað sterkasta hugðarefnið í lífi hans. Seinna gerðist hann
sjómaður um skeið, en stundaði auk þess vegavinnu og önnur þau
störf, er til féllu, unz hann sigldi til Kaupmannahafnar haustið
1897. Fararefnin voru af skornum skammti, aðeins tvö hundruð
krónur, en allt að einu var hann staðráðinn í að brjóta sér braut
til náms og mennta — og gerast listmálari.
Allir fslendingar vita í dag, hversu hinum snauða sveitapilti
reiddi af á þessari löngu og merkilegu ferð, sem mátti, eins og þá
var háttað hér á landi, teljast honum til fullrar ofdirfsku. Sjálfur
hafði hann ekki, er hann tók þessa ákvörðun, kynnzt af eigin sjón
neinu því, er raunverulega gæti talizt til myndlistar, en hann átti
sér þá eðlisávísun, sem virðist hafa beint lífi hans frá öndverðu
í mjög ákveðinn farveg. Eitt hið fyrsta, sem Ásgrímur man til
sín, er frá því að hann sat úti á túni, tveggja eða þriggja ára
gamall, með sendibréf í höndum og var að bera blátt letrið á bréf-