Brennidepill - 01.03.1998, Qupperneq 21

„Samstarf og
samstaða karla
og kvennaí
stjórnun bæjarfé-
laga og landsins
alls skiptir máli -
fyrir alla. “
Á að gefa kost á sér aftur (%)?
aðalmenn varamenn
já 17% 26%
nei 61% 43%
óákveðiö 21% 21%
svarar ekki 1% 10%
um þátt kvenna í stjórnmálum, fá fleiri kon-
ur til að gefa kost á sér til pólitískra verka
og hvetja forystumenn stjórnmálaflokka til
að vinna markvisst að raunverulegri jafn-
stöðu kvenna og karla á framboðlistum.
Auk þess að efla umræðu um þátt kvenna í
stjórnmálum með blaðagreinum og umræð-
um innan stofnana stjórnmálaflokka og
annarra framboðsaðila hefur verið unnin
gagnasöfnun um hlut kvenna á framboðs-
listum í síðustu sveitarstjórnarkosningum
og verkaskipting í nefndum sveitarfélaga
það kjörtímabil sem er að líða.1
Um viðhorf og reynslu kvenna í
sveitarstjórnum
Á vegum Jafnréttiráðs og seinna Skrifstofu
jafnréttismála hefur verið unnið að ýmis
konar gagnasöfnum og minni úttektum er
varða úrslit bæði sveitarstjóma- og alþingis-
kosninga auk þess sem unnar hafa verið
skýrslur sem sýna hlut kvenna og karla í
bæði opinberum nefndum og ráðum og
nefndum sveitarfélaga. Þessar úttektir er
hægt að fá á Skrifstofu jafnréttismála. Hér
verður sagt mjög stuttlega frá helstu niður-
stöðum könnunar sem Jafnréttisráð lét gera
árið 1990.2 Markmið hennar var m.a. að
kanna viðhorf kvenna í sveitarstjómum auk
þess sem við vildum gjarnan fá einhverja
hugmynd um hvers konar konur það væm
sem veldust til þessara starfa. Á meðan ekki
em til nýrri upplýsingar um sveitarstjómar-
konuna verður að styðjast við þessa könnun.
Konur sem vom beðnar um að taka þátt
vom annað hvort aðalmenn eða varamenn í
sveitarstjóm kjörtímabilið 1986-1990. Könn-
unin náði til varamanna þar sem vilji var til
að afla upplýsinga um hvemig konur meta
nefndarstörf. Þá var aðeins leitað fanga í
sveitarstjómum kaupstaða, kauptúnahreppa
og hreppa þar sem kosið var hlutbundinni
kosningu í kosningunum 1986. Samkvæmt
upplýsingum Hagstofunnar frá okt. 1986 var
það í 80 sveitarfélögum af 222. í Sveitar-
stjómarmannatali 1986-1990 kemur fram að
285 konur vom annað hvort aðalmenn eða
varamenn í sveitarstjórnum sem könnunin
náði til. Öllum var sent bréf og 123 sam-
þykktu að taka þátt eða 43 %.
Hver var íslenska
sveitarstjórnarkonan á kjör-
tímabilinu 1986-1990?
1. Meðalaldurhennarvar43.3ároghún
því tæplega fertug þegar hún stóð í
kosningabaráttunni.
2. 91% þeirra var gift eða í sambúð og það
var líklega hærra hlutfall en hjá meðal-
talskonunni íslensku.
3. Þær voru bammargar miðað við það
sem gengur og gerist og áttu að meðal-
tali 2.7 böm eða 2.86 ef sleppt var kon-
um sem áttu engin böm.
4. 27% kvennanna höfðu lokið gagnfræða-
prófi eða kvennaskólaprófi og 16%
kennaraprófi. Það var ekki greint á milli
gamla kennaraprófsins eða prófs frá
Kennaraháskóla íslands. 20% þeirra
höfðu lokið háskólaprófi. Það er óhætt
að fullyrða að þessi hópur kvenna hafði
meiri menntun en „meðaltal" kvenna í
landinu.
5. Spurt var um launuð störf sem unnin
væm jafnframt setu í sveitarstjórn og
um vinnutíma. 90.2% vom í launaðri
vinnu og starfshlutfall þeirra mjög hátt.
Aðeins 17% unnu 4 tíma eða minna á
dag en 73% unnu 5 tíma eða meira, þar
af sögðust tæp 17% vinna 9 tíma eða
meira.
Ef miðað er við upplýsingar um tíma
sem konurnar notuðu í hverri viku til fund-
arsetu, til undirbúnings funda og annars
sem fylgir setu í sveitarstjóm, að maður tali
ekki um fjölda bama þeirra, þá veltir maður
því fyrir sér hvort þær hafi orðið sér úti um
lengri sólarhring en konur almennt.
Ætla þær að gefa kost á sér aftur?
Samkvæmt upplýsingum Hagstofu íslands
var tæplega helmingur kjörinna fulltrúa í
sveitarstjórnarkosningunum 1986 nýr, þ.e.
að hefja sitt fyrsta kjörtímabil. Langstærsti
hluti kvennanna sem tók þátt í könnun
Jafnréttisráðs voru á sínu fyrsta kjörtíma-
bili eða 75% aðalmanna og 89% varamann-
anna. Þetta háa hlutfall bendir til þess að
karlarnir hafi verið „reyndari“. Spurt var
um það hvort þær hefðu hug á að halda
áfram að starfa í sveitarstjóm. Þá vom að-
eins nokkrir mánuðir í endanlega ákvörðun
og einhverjar famar að hugsa sinn gang. í
töflunni hér á síðunni má sjá svörin við
þeirri spurningu.
Þessar upplýsingarvekja spurningar. Er
starfið í sveitarstjórnum svona erfitt og
leiðinlegt? Varla! Langflestar þeirra telja
það bæði áhugavert og gefandi að starfa
fyrir bæjarfélagið. Þrátt fyrir það ætluðu
61% af aðalmönnunum og 43% af vara-
mönnunum að hætta eftir þetta kjörtímabil.
Hveijar ætla að hætta?
Em það þessar „gömlu“ sem em að heltast
úr lestinni? Tölumar í töflunni sýna að svo
er ekki. Þar hefur konunum verið skipt upp
eftir fjölda kjörtímabila auk aðal- og vara-
mannastöðunnar. Úr þessum tölum má
lesa svör kvennanna eftir fjölda kjörtíma-
bila og hvort þær em aðal- eða varamenn.
Það sem vekur hvað mesta athygli er nei-
kvætt svar aðalmanna sem eru að ljúka
sínu fyrsta kjörtímabili. Hlutfall þeirra sem
hafa ekki hug á að halda áfram er 59%. Það
sama á við um varamenn á fyrsta kjörtíma-
bili - þærvilja líka hætta.
Virkni í stjómmálaflokki
í könnun Jafnréttisráðs voru konurnar
spurðar um störf fyrir sín samtök bæði fyrir
og eftir að þær ná kjöri sem sveitarstjórnar-
menn. Jafnframt voru þær beðnar um að
meta hvort þau hefðu haft áhrif á að þær
l.tbl. 1998
Brennidepiu
21