Sveitarstjórnarmál - 01.12.1983, Blaðsíða 36

354
1939. Kaflarnir nefnast: Menn og
menntir fyrir einni öld, Heim-
iliskennarar 1874—1885, Undirbún-
ingsárin 1874—83, Barna og ungl-
ingaskólinn á Eskifirði tekur til
starfa, Biðtíminn 1887 —’92, Skólinn
endurvakinn, Nýja öldin gengur í
garð, Byggingarsaga nýja skólans,
Skólahald 1910—’23, Skólastjóratíð
Arnfinns Jónssonar 1923 — ’39, Ungl-
ingafræðsla og loks er nemendatal,
skrá yílr kennara á Eskifirði 1874—
1939 og yfir skólanefndir og
prófdómara. Ritið er 274 bls. að
stærð.
ESKJA IV, sem nú er að koma út,
fjallar um sögu verkalýðshreyfmg-
arinnar á staðnum, en árið 1984
verða 80 ár frá stofnun fyrsta verka-
lýðsfélagsins á Eskifirði. Það varð
skammlíft, en haustið 1914 var stofn-
að Verkamannafélagið Árvakur, sent
enn starfar. Vegna afmælisins stend-
ur félagið straum af útgáfukostnaði
þessa bindis. Kaílafyrirsagnir gefa til
kynna efni ritsins, en þær eru: Braut-
ryðjandinn, Árvakur, Barátta um
kaup og kjör, Barátta um kjör sjó-
manna, Kaupfélag verkamanna,
Lestrarfélag verkamanna, Heiðursfé-
lagar Árvakurs, Bílstjórafélag Eski-
fjarðar, Leiksýningar og skemmtanir,
Afskipti Árvakurs af hreppsmálum,
Árvakur og atvinnumálin, Verka-
lýðshúsið og önnur húsbyggingar-
mál, Samstarf við grannfélög, Árvak-
ur og Alþýðusamband íslands, Ýmis
dagskrármál, Ur fundabók fátækra-
Bæjarstjórn Eskiljarðar heí’ur
tekið upp skjaldarmcrki fyrir
kaupstaðinn. Það er byggt á til-
lögu, sem hlaut fyrstu verðlaun í
hugmyndasamkeppni, scm bæj-
arráð efndi til fyrir allnokkru, og
var höfundur Geir Pálsson á
Stöðvarfirði. Margir tóku þátt í
samkeppninni, bæði heimamenn
og aðrir.
Á skjaldarmerkinu eru útlínur
nefndar Eskiíjarðar. Þá er kafli um
verkakvennafélagið Framtíðina, en
konur voru í sérstöku launþegafélagi
frá 1918 til ársins 1971, er félögin
voru sameinuð.
Þetta fjórða bindi Eskju er 264 bls.
að stærð, og eru ritin þá samanlagt
orðin yfir 1220 bls. að stærð. Ljós-
myndir eru á sjöunda hundraðið, þar
á meðal uppdrættir, teikningar og
myndir afskjölum, bréfum, reikning-
um og fleiru, sem allt leiðir huga
lesandans inn í liðna tíð í byggðar-
laginu.
Aftast í hverju riti er nafnaskrá,
skrá um myndir og höfunda þeirra og
heimildaskrá.
Á hlífðarkápum ritanna eru lit-
prentaðar myndir, á 1. —3. ritinu eru
litmyndir af Eskifirði, en á þvú fjórða
er mynd af Hólmatindi.
Öll fjögur bindin af Eskju hafa
verið sett, prentuð og bundin í prent-
smiðjunni Hólum, og virðist frá-
gangur allur hinn vandaðasti.
Vart munu önnur sveitarfélög á
landinu hafa látið draga saman á
einn stað önnur eins kynstur upp-
lýsinga og fróðleiks um fvrri búendur
sína, atvinnuhætti og kjör íbúanna
eins og sveitarstjórn Eskifjarðar — og
byggðarsögunefnd í umboði hennar
— hefur gert með útgáfu þessa viða-
mikla rits, og ekki mun þó enn staðar
numið. Ætlunin mun þó, að ntegin-
efni ritsins hafi komið út á 200 ára
afmæli kaupstaðarréttinda Eskiíjarð-
ar á árinu 1986.
Hólmaness, sem blasir við byggð-
inni í kaupstaðnum, og endur-
speglast nesið á haflletinum. Á
sjónunt eru tvö stílf’ærð ftskiskip
og neðst er kornmylla, en á göntl-
um Ijósmyndum af Eskifirði má
sjá slíka ntyllu.
Ekki fylgir í samþykkt bæjar-
stjórnar, í hvaða lit mcrkið á að
vera.
Höfundur Eskju, Einar Bragi, rit-
höfundur, fæddist og ólst upp á Eski-
firði og hefur lagt sérstaka rækt við
að gera viðfangsefni sínu góð skil og
gefa lesandanum sem nákvæmasta
lýsingu á aðstæðum og aldaranda
hvers tíma, er hann lýsir, og hvernig
einstökum málaflokkum hefur verið
þokað áfram til þess, er nú nýtur við í
byggðarlagi, sem telur á annað þús-
und íbúa.
Einar segir í eftirmála 2. bindis
Eskju á þessa leið:
„Ég tel hverjum manni menning-
arauka og sæmd að því að vita sem
gleggst skil á uppruna sínum og átt-
högum. Af slíkri grunnþekkingu
kviknar áhugi á hinu víðara um-
hverfi,: landinu og þjóðinni, heimin-
um og lífskjörum fólksins, sem löndin
byggir. í von um, að mér verði að
þeirri trú set ég punkt aftan við loka-
orð þessarar bókar. Njóti sá, er
nam.“
Eins og áður segir, hefur sveitar-
stjórn Eskiíjarðar í upphafi hvers
kjörtímabils kosið byggðarsögu-
nefnd. í nefndinni eiga nú sæti Geir
Hólm, Bragi Haraldsson, Hrafnkell
Jónsson, Ragnar Björnsson og Hilm-
ar Bjarnason, sem verið hefur for-
maður nefndarinnar frá stofnun
hennar á árinu 1961.
Unnar Stefánsson
ESKIFJÖRÐUR
SKJALDARMERKI ESKIFJARÐAR
SVEITARSTJÓRNARMÁL