Sveitarstjórnarmál - 01.12.1983, Blaðsíða 25

STEFÁN EDELSTEIN, skólastjóri:
GILDI OG
TILGANGUR
TÓNLISTARUPPELDIS
Á íslandi eru starfandi um 60 tónlistarskólar með
rúmlega 8000 nemendum. Þetta eru merkilegar töl-
ur í ekki stærra landi, og benda þær ótvírætt til þess,
að almennur áhugi á tónlistarnámi sé mikill og þörf
sé fyrir þessa starfsemi.
Á þessum síðustu og verstu tímum, þegar þjóðin
er í efnahagslegu öngstræti og almennt kreppir að á
mörgum sviðum, þá líta stjórnvöld og ráðamenn
gjarnan til þeirra þátta, sem teljast ónauðsynlegir, í
þeirri viðleitni sinni að halda þjóðarskútunni betur
á floti með sparnað í huga. Þetta hefur yfirleitt í för
með sér hastarlegan niðurskurð í þeim geira ríkisút-
gjalda, sem heitir skóla- og menningarmál. Tón-
listaruppeldi tilheyrir báðum þessum málaflokkum.
Það er eðlilegt að beita aðhaldi og sparnaði,
þegar harðnar í ári. En það er ekki endilega eðlilegt
að ráðast alltaf fyrst og fremst að menningar- og
menntamálum með niðurskurðaráform. Þeir, sem
þekkja gerð fjárlaga, vita, að útgjöld til mennta- og
menningarmála, og þá sérstaklega til hins síðar-
nefnda málaflokks, eru smámunir einir, miðað við>
heildarútgjöld hins opinbcra.
Engu að síður er það réttmætt að spyrja, hvers
vegna samfélagið, það er ríki og sveitarfélög, eigi að
styrkja menningarstarfsemi á borð við tónlistar-
skóla. Hver er tilgangur og markmið með starfsemi
tónlistarskólanna? Eru þeir nauðsynlegir? Eru tón-
listarskólar tízkufyrirbæri? Hafa þeir eitthvert gildi?
í þessu erindi verður leitazt við að svara þessum
spurningum.
Skilgreining menntunarinntaks skólakerfisins í
heild hefur breytzt með breyttum tímum. í þjóðfé-
lagi, sem er mjög hröðum breytingum undirorpið,
breytist markmiðasetning skólahalds einnig. Hinar
gömlu traustu stoðir menntunarinnar, þ.e. að læra
að lesa, skrifa og reikna, eru reyndar eftir sem áður
nauðsynlegar, en þær einar fullnægja ekki lengur
menntunarþörfum síbreytilegs samfélags. Mcnnt-
unarframboðið hlýtur að verða fjölbreyttara og
margþættara, eftir því sem samfélagið breytist
meira og hraðar og verður flóknara.
í aðalnámsskrá grunnskóla, almennum hluta,
segir m.a., að skólinn skuli stuðla að alhliða þroska,
heilbrigði og menntun hvers og eins. í þessu erindi
er sett fram sú kenning, að enginn geti náð alhliða
þroska né alhliða menntun, nema tillit sé tekið til
þeirrar hneigðar og frumþarfar einstaklingsins að
læra að umgangast listræn fyrirbæri, fræðast um
þau, fá útrás fyrir sköpunarþörf sína og læra að
leggja sjálfstætt gildismat á listræn fyrirbæri, í
stuttu máli, læra að njóta þess, sem fagurt er, ekki
sem gagnrýnislaus og viljalaus neytandi, heldur
sem virkur einstaklingur, sem kann að taka afstöðu
grundvallaða á yfirsýn og innsæi.
Hvernig sinnir hinn almenni skóli þessum mennt-
unarþætti?
Ymsar listgreinar eru kenndar í skólum landsins.
Þær eru að minnsta kosti á stundaskrám nemenda.
Þessar listgreinar eiga það sameiginlegt, að þær eru
tiltölulega einangraðar í námsskrám skólanna, eru
eiginlega í jaðrinum.
Með þessu er ekki átt við, að ekki sé ýmislegt vel 343
SVEITARSTJÓRNARMÁL