Sveitarstjórnarmál - 01.12.1983, Blaðsíða 50

368
Ætla má, að í árslok vcrði vísitala bygging-
arkostnaðar 17—18% hærri cn mcðaltal ársins.
Kauptaxtar allra launþcga vcrða að mcðaltali
49% hærri á árinu 1983 cn á árinu 1982, cn talið cr,
að laun opinbcrra starí'smanna rnuni hækka heldur
meira, cða um 52%.
I lok ársins vcrða kauptaxtar 8—9% hærri en að
meðaltali á árinu, og á það jaí'nt við um opinbcra
starí'smcnn scm aðra.
Fjárhagsstaða sveitarfélaga á árinu
Ljóst cr, að fjárhagur svcitarí'claga hef’ur f'arið
versnandi síðustu árin. Veldur þar mcstu um, að
verðbólga hef'ur orðið mciri cn fjárhagsáætlanir
gerðu ráð fyrir; einnig hefur víða orðið samdráttur
í gjaldstof’num vegna crfiðleika í sjávarútvegi og
landbúnaði. Þá hef’ur innhcimtuárangur víða orðið
minni en reiknað var með.
Þó að launahækkanir á þcssu ári verði nokkru
minni cn mörg svcitarfélög gcrðu ráð f'yrir í áætlun-
um sínum, þá virðist sem hækkanir á öðrum liðum
gcri mcira cn að vega það upp, og forsvarsmenn
svcitarf’claganna virðast sammála um, að í ár sé við
óvenjulega mikla fjárhagsörðugleika að etja í rekstr-
inum.
Horfur í þjóðarbúskapnum á næsta ári
Ríkisstjórnin hef'ur í fjárlagaf'rumvarpi sínu mið-
að við, að breytingar gengis, kauptaxta og verðlags
f'alli í ákveðinn f'arveg á næsta ári og að árshraði
verðbólgunnar verði kominn niður f’yrir 10% í árs-
lok 1984.
Forsendur áðurnef'ndra cf'nahagsáætlana eru
m.a. þær, að erlcndur gjaldcyrir hækki um 2% f'rá
ársbyrjun 1984 til meðaltals ársins. A sama hátt
hækki kauptaxtar um 6% og verðlag um 4%. Þetta
þýðir, að gcngi breytist um 3—4% f'rá upphafi til
loka árs 1984, f'ramf'ærsluvísitala urn 9—10% og
byggingarvísitala um 7—8%. Rciknað er með því,
að byggingarvísitalan verði 2.460 stig að meðaltali á
næsta ári.
Margt bendir nú til, að fjárlagafrumvarpið og
þjóðhagsáætlun scu byggð á óraunhæfum f’orscnd-
um og að þjóðarbúskapurinn muni vcrða miklum
mun crfiðari á næsta ári cn gert var ráð f'yrir f'yrr í
haust.
I f'yrsta lagi má nef'na hinar ógnvænlcgu horf’ur í
fiskveiðum okkar, cn rciknað hafði vcrið mcð
óbrcyttum botnfiskafla og 600 þúsund tonna
loðnuafla samtals árin 1983 og 1984. Nú bcndir allt
til þess, að um verulegan aflasamdrátt vcrði að
ræða.
I öðru lagi má nef’na, að gert var ráð f’yrir vcrð-
hækkunum á fiskafurðum á crlendum mörkuðum á
næsta ári, en söluaðilar tclja litlar líkur á því, að svo
vcrði.
1 þriðja lagi cr hinn hrikalcgi vandi útgerðarinn-
ar ólcystur.
I fjórða lagi má svo ncf’na, að Þjóðhagsstofnun
gerir ráð f'yrir óbreyttu gcngi Bandaríkjadals gagn-
vart öðrum gjaldmiðlum. Margir sérf'ræðingar spá
því hins vegar, að gcngi hans muni f'alla verulega
gagnvart gengi flestra Vcstur-Evrópugjaldmiðla.
Þjóðarframleiðslan gcti því dregizt mun mcira
saman en áætlað hefur vcrið til þessa — hugsanlega
um 8—10%, ef öll framangreind atriði Icggjast á
cina svcif'. Það yrði mjög mikið áfall f'yrir þjóðarbúið
og getur raskað mörgum þeim áætlunum, sem gerð
er grcin f'yrir hér á ráðstef'nunni.
Þcgar þjóðarframlciðslan minnkar og minna
vcrður til skiptanna, hljóta líf'skjör þjóðarinnar að
versna. Kaupmáttur launa mun rýrna, og geta sveit-
arf'claga til þess að sinna hlutverki sínu mun einnig
minnka.
í stuttu máli og í einf'aldaðri mynd má segja, að
ef'nahagsstcf'nan byggist á því að stöðva erlenda
skuldasöf'nun, á því að halda óbreyttum kaupmætti
og á því að halda óbreyttu atvinnustigi.
Fyrsta f'orsendan kcmur af' sjálfu sér. Erlendar
skuldir eru nú orðnar það háar, að ekki verður við
jrær bætt.
Ljóst er hins vegar, eins og ég hef' nú rakið, að
óvíst cr, hvort hinar f'orsendurnar standist. Dragist
þjóðarf'ramleiðslan saman, cr engin leið til þcss að
halda kaupmætti óbreyttum, og vaxandi samdrátt-
ur í atvinnu mun gera vart við sig.
Því heyrist flcygt, að hægt sé að breyta tckjuskipt-
ingu milli launþega innbyrðis með nýjum kjara-
SVEITARSTJÓRNARMÁL