Morgunblaðið - 08.02.2012, Blaðsíða 18

18
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 8. FEBRÚAR 2012
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á http://www.mbl.is/mogginn/leidarar/
Því verðurekki haldiðfram að Al-
þýðusamband Ís-
lands leggi sig
fram um að draga
upp dökka mynd
af stöðu og horfum í efnahags-
málum hér á landi. Þvert á
móti má segja að í endurskoð-
aðri hagspá ASÍ sé fremur
reynt að draga fram það sem
helst má telja jákvætt, eins og
sést af fyrirsögn frétta-
tilkynningar sem ASÍ sendi
frá sér í gær: Hagkerfið tekur
við sér.
Tilefni þeirra orða er að
ASÍ gerir ráð fyrir að hag-
vöxtur í fyrra hafi verið 3,1%,
en að hann lækki svo aftur á
þessu ári í 1,5%, fari í 2% á því
næsta og verði svo 1,4% árið
2014.
Vissulega má segja að eftir
samdrátt sé hagkerfið að taka
við sér þegar tölurnar eru
komnar réttum megin við núll-
ið en eftir mikinn samdrátt er
þó varla hægt að tala um hag-
vöxt þegar tölurnar eru svo
lágar.
Enda er það svo að þrátt
fyrir jákvæða fyrirsögn er
margt í spá ASÍ sem sýnir þá
dökku mynd sem því miður
blasir við í efnahagsmálum
þjóðarinnar. Af mörgu er að
taka en eitt helsta vandamálið
sem lesa má út úr tölunum eru
fjárfestingar atvinnuveganna,
eða öllu heldur skortur á þeim
fjárfestingum.
ASÍ spáir því að fjárfest-
ingar atvinnuveganna aukist
um 10-22% á ári á árunum
2011-2013. Þetta er langt und-
ir því sem fjárfestingin gæti
verið og þyrfti að vera til að
standa undir þeim lífskjara-
bata sem æskilegur væri í
landinu. Að auki byggjast
þessar tölur að hluta til á
framkvæmdum
sem ekki liggur
endanlega fyrir
hvort ráðist verð-
ur í, enda hafa þær
verið pólitísk bit-
bein á milli ríkis-
stjórnarflokkanna og ein-
stakra ráðherra eða
stjórnarliða.
En þó að tölurnar fyrir árin
2011-2013 séu of lágar og
óvissan um þær töluverð má
segja að vandinn komi fyrst í
ljós þegar horft er til ársins
2014. Það ár gerir ASÍ ráð
fyrir að fjárfesting atvinnu-
veganna vaxi aðeins um 0,6%,
sem þýðir með öðrum orðum
að hún standi í stað.
Eitt af því sem skýrir þessa
dökku spá er að afgreiðsla
rammaáætlunar hefur tafist,
eins og bent er á í hagspánni.
Þar segir að óvissan sem ríki
um afgreiðslu rammaáætl-
unarinnar setji margar fram-
kvæmdir í orkufrekum iðnaði í
biðstöðu. Rammaáætlunin sé
forsenda þess að hægt sé að
taka ákvarðanir um frekari
virkjanaframkvæmdir og fjár-
festingar í orkufrekum iðnaði.
Þetta er rétt, en forsendur
aukinna fjárfestinga hjá at-
vinnulífinu eru fleiri og ein sú
helsta er almennt viðhorf
stjórnvalda til atvinnulífsins.
Þetta viðhorf birtist svo með
ýmsum hætti, til að mynda í
því hvort áhersla er lögð á að
greiða fyrir framkvæmdum
eða hvort þær eru tafðar.
Ennfremur í því hvort skattar
eru sífellt hækkaðir og frekari
hækkunum hótað, eða hvort
skattaumhverfi er hóflegt og
stöðugt. Þegar allt leggst á
eitt um að hindra vöxt at-
vinnulífsins verður afleiðingin
því miður sú sem sést í spá
ASÍ fyrir fjárfestingu atvinnu-
veganna árið 2014.
Horfur í fjárfest-
ingum atvinnuveg-
anna eru dökkar að
mati ASÍ}
Tvö ár í stöðnun
Netið hefurvaldið mikl-
um breytingum í
samskiptum
manna og á hinum
svokölluðu sam-
skiptavefjum verð-
ur líf margra eins og opin
bók.
Í gær var alþjóðlegur dagur
netöryggis og flutti Stefán
Hrafn Hagalín, forstöðumaður
samskiptasviðs fyrirtækisins
Advania, af því tilefni fyr-
irlestur um einkalíf og int-
ernetið á málþingi á vegum
Háskóla Íslands. Í sjónvarps-
samtali við mbl.is sagði hann
að fólk gerði sér oft ekki
grein fyrir því hversu varan-
legar upplýsingar væru á net-
inu. „Allt þetta efni er geymt
einhvers staðar,“
sagði hann. „Ef
það er einu sinni
komið í loftið þá
sennilega verður
það í loftinu.“
Umræða um
persónuvernd og friðhelgi
einkalífsins er síst of mikil í
samfélaginu og finnst mörg-
um skorta á virðingu fyrir
henni. Í þeirri umræðu gleym-
ist að oft eru það einstakling-
arnir sjálfir, sem minnsta
virðingu bera fyrir friðhelgi
síns einkalífs og gæta ekki að
því hvaða upplýsingar þeir
bera á torg. Netið er vita-
skuld mikið þing en það verð-
ur að umgangast af varúð eins
og alla aðra hluti. Á netinu er
ekkert einkalíf.
Oft bera einstak-
lingarnir minnsta
virðingu fyrir einka-
lífi sínu}
Einkalíf á netinu M
aður heitir Ólafur Ragnar og
er Grímsson. Hefur hann nú
setið sem forseti Íslands í 16
ár, en aldrei hefur neinn bor-
ið þann titil lengur. Þegar
téður Ólafur Ragnar bauð sig fyrst fram var
ég í 6. bekk í grunnskóla. Ég á fallega minn-
ingu um vorferð á Þingvelli, þar sem við skóla-
börnin sátum á Lögbergi og diskúteruðum
hvern við myndum kjósa hefðum við kosn-
ingarétt. Ekki man ég hvern ég taldi álitleg-
astan, en man að bekkjarbróðir minn sagðist
vilja kjósa Guðrúnu Pétursdóttur vegna þess
að hún minnti svo á ömmu hans. Þetta var árið
1996 og síðan þá hefur Ólafur Ragnar meira
og minna átt forsetaembættið. Ef hann situr
eitt kjörtímabil enn þýðir það að ég og mínir
jafnaldrar verðum komin á fertugsaldur þeg-
ar við fáum í fyrsta sinn sem kjósendur raunverulegt val
um að kjósa einhvern annan en Ólaf Ragnar Grímsson
sem forseta Íslands. Það er ekki eðlilegt.
Útlit er hinsvegar fyrir að sú gæti orðið raunin því ef
marka má undirskriftalista á netinu vilja hátt í 30 þús-
und manns að Ólafur Ragnar fái að eiga forsetatitilinn
áfram. Með því að bregðast ekki við þessari áskorun og
segja af eða á um hvað hann ætlar sér heldur Ólafur
Ragnar embættinu í gíslingu, því sú slæma hefð hefur
myndast í íslenskum stjórnmálum að enginn trúverð-
ugur bjóði sig fram gegn sitjandi forseta. Í ljósi þess hve
þaulsætnir íslenskir forsetar eru er þessi hefð afar ólýð-
ræðisleg. Þeir sem fara með völd eru gjarnir á að vilja
hanga á þeim og finnast þeir sjálfir vera
ómissandi, en það er ekki hollt að sami mað-
urinn fari einn með eitt af valdamestu emb-
ættum þjóðarinnar í 20 ár. Það er ekki hollt
fyrir hann og það er ekki hollt fyrir sam-
félagið. Forsetaembættið er ungt og ákvæði
stjórnarskrár um það óljós, svo þeir sem
gegna því hverju sinni hafa getað mótað það
talsvert og túlkað. Ólafur Ragnar hefur nú
þegar breytt eðli embættisins meira en for-
verar hans gerðu, hann hefur gert það póli-
tískara og í tvígang beitt málskotsréttinum
sem áður var deilt um hvort væri raunveru-
lega til staðar. Þetta eitt hefur efalaust áhrif
á það hverjir bjóða sig fram.
Því það er alveg ljóst að næsti forseti fær
ekki að vera táknrænn „menningarforseti“ í
friði heldur mun hann verða fyrir pólitískum
þrýstingi um að beita málskotsréttinum, sem erfiðara
verður að hafna en áður í ljósi fordæmisins. Það hvernig
næsti forseti fer með embættið mun hafa talsvert um það
að segja hvernig áhrif þessa verða til lengri tíma og sama
hvort breytingarnar í tíð núverandi forseta njóta al-
menns stuðnings eða ekki, þá ætti Ólafur Ragnar ekki að
hafa einn frjálsar hendur um það að festa þær í sessi.
Málflutningur margra þeirra sem skora á Ólaf Ragnar
að sitja í 20 ár er á þá leið að það sé enginn annar. Árið
2011 voru 133.806 Íslendingar á aldrinum 35-70 ára. Ef
aðeins einn maður í þessum hópi getur með sóma verið
forseti horfir ekki vel fyrir þessari þjóð. Þá liggur ljóst
fyrir að Ólafur þarf að sitja til dauðadags. una@mbl.is
Una Sig-
hvatsdóttir
Pistill
133.806 manns – bara einn hæfur?
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjórar:
Davíð Oddsson Haraldur Johannessen
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Útgefandi:
Óskar Magnússon
FRÉTTASKÝRING
Sigrún Rósa Björnsdóttir
sigrunrosa@mbl.is
A
llir félagsmenn í Félagi
leikskólakennara, sem
starfa hjá Leikskólum
Reykjavíkurborgar,
missa 25% af yfir-
vinnugreiðslum neysluhlés 1. apríl
næstkomandi. Það á síðan að fella
niður hjá þeim í áföngum eftir það.
Haraldur Freyr Gíslason, for-
maður Félags leikskólakennara
(FL), segir þá hafa mótmælt þessu
harðlega. „Málshöfðun er í und-
irbúningi og við erum búin að til-
kynna Reykjavíkurborg það form-
lega að ef af verður munum við leita
réttar okkar.“
Haraldur segir það liggja ljóst
fyrir að aldrei hafi verið samið um
niðurfellingu þessarar greiðslu.
Leikskólakennarar í Reykjavík
hefðu ekki samþykkt kjarasamn-
ingana fyrir jól á þeim forsendum.
Þrjár skrifuðu ekki undir
Lilja Eyþórsdóttir, leik-
skólastjóri hjá Klettaborg í Reykja-
vík, ákvað að skrifa ekki undir upp-
sagnarbréf í nafni stöðu sinnar og
senda þeim starfsmönnum sínum
sem eru í FL.
„Ég veit að við vorum þrjár
sem sendum ekki félögum í Leik-
skólakennarafélaginu þetta bréf,“
segir Lilja aðspurð. Hver og einn
leikskólastjóri hafi tekið sjálfstæða
ákvörðun. Starfsmenn hennar
fengu samt sem áður bréf með upp-
sögn neysluhlés, frá næsta yf-
irmanni fyrir ofan Lilju. Hún telur
að með niðurfellingu greiðslunnar
sé Reykjavík að brjóta gegn jafn-
ræðisreglu og taldi sér því ekki
stætt á að skrifa undir bréf sem
mismunaði starfsmönnum hennar á
þennan hátt.
„Málið, að mínu mati, snýst um
að það er ekki verið að fella neyslu-
hléið niður hjá öllum starfsmönnum
leikskólanna, sem fengu það á sín-
um tíma, allir jafnt. Heldur ein-
göngu hjá félagsmönnum í Félagi
leikskólakennara,“ segir Lilja. Hin-
ir starfsmenn leikskólanna, sem séu
í fimm stéttarfélögum, haldi allri
neysluhlés-greiðslunni.
Hún segir aðspurð að hlutfall
leikskólakennara í FL, innan leik-
skólans sé tæp 30% af starfs-
mannafjölda. „Þannig að í mínum
huga er þetta gríðarlegt ójafnræði.“
Lilja segir málið ekki snúast
um hver eigi að sitja með börn-
unum í hádegistíma. Neysluhlé hafi
verið sett á árið 2007 jafnt á alla
starfsmenn sem höfðu sömu for-
sendur. Það felst í því að vera í
vinnunni á ákveðnum tíma dagsins
og borða með börnunum. Leik-
skólakennarar sem ætli að taka sér
hádegishlé, þurfi að lengja sinn
vinnutíma sem nemur því. Orðið
„neysluhlé“ sé yfirvinna í formi 10
tíma. „Það voru forsendurnar. Óháð
því hvaða stéttarfélagi þeir til-
heyrðu,“ segir Lilja.
Höfðu tækifæri til að bóka
Hún gagnrýnir að Oddný
Sturludóttir borgarfulltrúi beri það
fyrir sig að gerður hafi verið samn-
ingur við FL sem feli í sér að með
þeim kjarahækkunum sem samið
var um dytti neysluhléið hjá fé-
lagsmönnum í FL út. „Grundvall-
aratriðið er að það er engin bókun
um þetta í kjarasamningum og ef
Reykjavíkurborg hefði viljað setja
þetta sem skilyrði fyrir þessum
samningum þá hafði hún algjörlega
fullt frelsi til að setja fram bókun
sína sem sveitarfélag inn í kjara-
samninga um að þetta stæði til. En
þau gerðu það ekki. Þar af leiðandi
lít ég svo á sem leikmaður að það
hafi ekki verið samið um það. Enda
hefðu félagsmenn hér í Reykjavík
þá varla samþykkt slíka samninga.“
Málshöfðun verði
neysluhlé afnumið
Morgunblaðið/Árni Sæberg
Leikskólinn Leikskólakennarar í Reykjavík berjast fyrir því að halda
neysluhlésgreiðslum sem borgin hefur samþykkt að afnema í áföngum.
Bjarni Brynj-
ólfsson, upp-
lýsingastjóri
Reykjavík-
urborgar,
segir búið að
ákveða að
færa neyslu-
hlés-
greiðslur
leikskóla-
kennara í Reykjavík niður í áföng-
um í tengslum við launahækkanir.
„Það þýðir að þeir verða betur
launaðir en aðrir leikskólakenn-
arar. Út samningstímabilið,“ segir
Bjarni. Alltaf hafi verið skýrt í um-
ræðum af hálfu Reykjavíkuborgar
að greiðslan félli niður ef samn-
ingurinn yrði samþykktur. Um
það vísar Bjarni aðspurður til
orða mannauðsstjóra borg-
arinnar. Bjarni segir ekki rétt að
verið sé að mismuna starfs-
mönnum leikskóla með niðurfell-
ingu greiðslunnar hjá leik-
skólakennurum, þar sem þeir hafi
fengið umtalsvert meiri kjarabæt-
ur en önnur stéttarfélög.
Á betri laun-
um en hinir
NEYSLUHLÉ Í LEIKSKÓLUM
Bjarni Brynjólfsson