Morgunblaðið - 24.04.2012, Blaðsíða 21

21
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 24. APRÍL 2012
Skipið ryðbarið Nú þegar sumarvertíðin nálgast er í nógu að snúast hjá þeim sem annast viðhald hvalveiðiskipanna. Hér er verið að ryðberja eitt hvalveiðiskipanna í Reykjavíkurhöfn.
Árni Sæberg
Niðurstaða
Landsdóms í
máli meirihluta
Alþingis gegn
Geir Haarde
krefst að sjálf-
sögðu mikillar
yfirlegu á næst-
unni, bæði á
vettvangi lög-
fræði og stjórn-
mála. Í flestum
meginefnum hefur Lands-
dómur í raun fallist á vörn
Geirs og ýmist beitt frávís-
un eða sýknu í 5 af 6 liðum
upphaflegrar ákæru.
Í gær kom í ljós að bæði
meirihluti og minnihluti
voru sammála um að sýkna
Geir af þeim þremur
ákæruliðum, sem telja má
efnislega, og hefðu hugs-
anlega getað staðið í ein-
hverju raunverulegu sam-
hengi við bankahrunið. Þar
var um ræða eftirfarandi
liði:
a) Fyrir að hafa vanrækt
að gæta þess að störf og
áherslur samráðshóps
stjórnvalda um fjár-
málastöðugleika og við-
búnað, sem stofnað var til
á árinu 2006, væru mark-
vissar og skiluðu tilætl-
uðum árangri.
b) Fyrir að hafa vanrækt
að hafa frumkvæði að virk-
um aðgerðum af hálfu rík-
isvaldsins til að draga úr
stærð íslenska bankakerf-
isins með því til að mynda
að stuðla að því að bank-
arnir minnkuðu efnahags-
reikning sinn eða ein-
hverjir þeirra flyttu
höfuðstöðvar sínar úr landi.
c) Fyrir að hafa ekki
fylgt því eftir og fullvissað
sig um að unnið væri með
virkum hætti að flutningi
Icesave-reikninga Lands-
bankans í Bretlandi yfir í
dótturfélag og síðan leitað
leiða til að stuðla að fram-
gangi þessa með virkri að-
komu ríkisvaldsins.
Áður hafði
Landsdómur vís-
að frá tveimur
fyrstu liðunum
úr ákærutillög-
unni, sem sam-
þykkt var af
meirihluta Al-
þingis í sept-
ember 2010. Þeir
ákæruliðir voru
annars vegar að
Geir hefði sýnt
af sér alvarlega
vanrækslu á starfsskyldum
sínum sem forsætisráð-
herra andspænis stórfelldri
hættu sem vofði yfir ís-
lenskum fjármálastofn-
unum og ríkissjóði og hins
vegar fyrir að hafa látið
undir höfuð leggjast að
hafa frumkvæði að því að
innan stjórnkerfisins væri
unnin heildstæð og fagleg
greining á fjárhagslegri
áhættu ríkisins.
Öll þessi ákæruatriði
hafa sem sagt verið af-
greidd með frávísun eða
sýknu. Er þar um að ræða
langflest þau atriði, sem
meirihlutinn á þingi lagði
upp með í ákærutillögu
sinni á sínum tíma. Eftir
stendur það eitt, að meiri-
hluti Landsdóms taldi rétt
að sakfella Geir fyrir að
brjóta í bága við 17. gr.
stjórnarskrárinnar með því
að láta fyrir farast að
halda ráðherrafundi um yf-
irvofandi háska vegna
stöðu fjármálakerfisins.
Engin skynsamleg tilraun
hefur verið gerð til að sýna
fram á orsakatengsl milli
þessa brots og þeirra af-
leiðinga sem komu fram í
hruni íslensku bankanna,
enda engin leið að sýna
fram á að formleg fyr-
irtaka þessara mála á ráð-
herrafundum hefði raun-
verulega breytt nokkru um
rás atburða. Það var líka
niðurstaða 6 dómara af 15
að einnig bæri að sýkna
fyrir þennan ákærulið.
Dreg ég enga dul á að ég
tel að sú niðurstaða sé mun
rökréttari en niðurstaða
meirihlutans.
Þegar dómurinn er skoð-
aður ber loks að líta til
þess að meirihlutinn taldi
ekki tilefni til að dæma
Geir til neinnar refsingar
fyrir þetta brot og dæmdi
honum þar að auki máls-
kostnað úr hendi ríkissjóðs.
Vafalaust munu ein-
hverjir af þeim þingmönn-
um, sem ábyrgð báru á
málarekstrinum gegn Geir
H. Haarde, halda því fram
að sú niðurstaða meiri
hluta Landsdóms, að fella
sök á Geir vegna eins til-
tekins formsatriðis, réttlæti
allan þennan leiðangur.
Breytir líklega engu í því
samhengi að málatilbún-
aðurinn hefur að lang-
mestu leyti runnið út í
sandinn. Það eru kannski
mannleg viðbrögð af þeirra
hálfu, en stórmannleg eru
þau ekki. Við megum ekki
gleyma því að í þessu máli
var hærra reitt til höggs
en dæmi eru um í síðari
tíma stjórnmálum hér á
landi. Stjórnmálabaráttan
var færð inn í réttarsali
með fordæmalausum hætti
af hálfu meirihluta þingsins
og óhjákvæmilegt er að
það hafi miklar afleiðingar.
Hætt er við að þar muni
sannast hið fornkveðna, að
skamma stund verði hönd
höggi fegin.
Eftir Birgi
Ármannsson
» Í flestum meg-
inefnum hefur
Landsdómur í
raun fallist á vörn
Geirs og ýmist
beitt frávísun eða
sýknu í 5 af 6 lið-
um upphaflegrar
ákæru.
Birgir
Ármannsson
Höfundur er þingmaður
Sjálfstæðisflokksins í
Reykjavík.
Skamma stund verður
hönd höggi fegin
Nú hefur um-
hverfisráðherra
ákveðið af sérstakri
búmannsvisku að
stytta veiðitímann á
fimm tegundum
svartfugla. Ástæða
þess er illskiljanleg,
jafnvel óskiljanleg.
Helstu rökin hafa
verið þau að svar-
fugli hefur fækkað verulega í
björgum í refafriðlandinu fyrir
vestan, fyrir Suðurlandi en virð-
ist fjölga út af Norðausturlandi.
Orsakanna er helst að leita í
fæðuskorti. Ástæða þess er talin
hrun á sandsílastofnum, sér-
staklega hér sunnanlands. Hvað
er þá til ráða? Jú auðvitað tak-
marka veiðar, þó þær hafi senni-
lega engin áhrif. Náttúran á jú
að njóta vafans! Ekki verið að
velta sandsílinu fyrir sér sem
virðist eiga undir högg að sækja.
Sú náttúra er ekki í tísku einmitt
núna, heldur á að reyna að fjölga
svartfugli sem kemur í leið í veg
fyrir að sandsílastofninn bragg-
ist. Þetta er svona búmannslag
eins og bóndi sem lenti í felli
vegna heyskorts að vori. Hans
ráð væri að setja bara fleiri roll-
ur á að hausti svo hann hefði
fleiri hausa næsta vor. Þetta
þætti vond búmennska alls stað-
ar annars staðar en í umhverf-
isráðuneytinu. Flestir myndu
líta til heyja og jafnvel minnka
stofninn í takt við fóðrið. Hvers
eiga sandsílin að gjalda! Elt uppi
af makríl og gríðarlega stórum
svartfuglastofnum.
Náttúran á að njóta vafans.
Eitthvað sem allir eru sammála
um. Við eigum aldrei að gera
eitthvað sem getur stefnt nátt-
úrunni í hættu. Gallinn er bara
sá að umhverfisráðuneytið er
búið að misnota orðatiltækið því-
líkt að það er orðið að meining-
arlausum frasa, til að mynda í
þessu tilviki. Hvaða vafa er verið
að fjalla um? Er vafa
undiropið að skot-
veiðar hafi áhrif á
svartfuglastofninn?
Já! Er vafa undir-
opið að svart-
fuglastofnarnir séu
undir eðlilegri með-
alstofnstærð? Já! Er
vafa undiropið að
svartfugli hefur
fækkað undanfarin
ár í björgum fyrir
vestan. Nei! Er vafa
undiropið að stofn-
arnir séu í hættu? Nei, svart-
fuglar eru stærstu nytjastofnar
á Íslandi. Er vafa undiropið að
þessi friðun hafi einhver áhrif á
stofnana? Já! Það er hinsvegar
enginn vafi á því að ekki er verið
að háfa seinasta lundann eða
skjóta seinustu álkuna.
Bannið er í raun það vafasam-
asta þar sem vafasamt er að
skotveiðar hafi nokkur áhrif.
Með sömu rökum ætti að friða
alla fiskistofna við Ísland.
Annað sem er stórmerkilegt í
þessu er að ráðherra þurfi að
ákveða svona bann. Ráðherra
ákveður þetta upp á sitt eins-
dæmi, gegn vilja notenda eins og
Skotvíss og hlunnindabænda, en
með vilja fuglaverndar og auð-
vitað til að nálgast kröfur Evr-
ópusambandsins. Auðvitað skil
ég vel afstöðu fuglavina. Þeir eru
í eðli sínu frekar andsnúnir veið-
um. Skil líka afstöðu Evr-
ópusinna sem vilja koma á fugla-
tilskipun Evrópusambandsins
sem meðal annars bannar al-
gjörlega alla svartfuglaveiði.
Ekki mikið af lunda í Austurríki
eða álku í Luxemburg. Ég er í
raun líka að velta fyrir mér: Til
hvers er svona ráðgjafastofnun
eins og umhverfisstofnun? Til
hvers er veiðistjórnunarsvið/
auðlindasvið? Ráðherra bara
friðar hvort eð er. Má ekki
leggja þessar stofnanir og rann-
sóknir niður? Veiðikortin verða
auðvitað bara grín héðan í frá.
Það ríkir ekkert traust milli að-
ila. Ég get ekki ímyndað mér að
nokkur maður gefi upp nokkra
veiði, því það skiptir engu máli.
Svarið er alltaf það sama. Ef
fækkun er á rjúpu og fjölgun á
ref þá er svarið að takmarka
veiðar á hvoru tveggja. Ef heið-
argæs er að fjölga úr öllu hófi þá
á að sjálfsögðu að gera friðlönd
og takmarka veiðar. Ef veitt er
mikið af einhverjum stofni þá á
að takmarka veiðar. Ef veitt er
lítið úr öðrum eins og svart-
fuglastofnunum þá er auðvitað
svarið að takmarka veiðar. Það
keyrir eiginlega um þverbak hjá
núverandi ráðherra. Höfum
fengið fáránlegar takmarkanir
að hennar undirlagi. Bann við
rjúpnaveiðum í toppum Snæfells
til að trufla ekki skólabörn. Tak-
markanir á heiðargæsaveiðum
og fyrirséðar frekari takmark-
anir, en sá stofn er í hvað örust-
um vexti allra fuglastofna í Evr-
ópu. Fyrir utan takmarkanir á
aðgengi almennings að hálendi
Íslands eins og t.d Vatnajök-
ulsþjóðgarði. Síðan mætir ráð-
herra ekki einu sinni til að svara
í undirbúnum fyrirspurnartíma í
þinginu.
Óvinsælasti ráðherrann í einni
óvinsælustu ríkistjórn Íslands-
sögunnar fer aftur fram gegn
veiðimönnum, útivistarfólki.
Ráðherra sem er með sennilega
eitt auðveldasta ráðuneytið og
ætti að sópa fylgi að VG er að ná
sögulegum óvinsældum. Væri
ekki nær að friða kjósendur VG?
Þeim fer mun hraðar fækkandi
en svartfuglinum.
» Svandís er enn og
aftur að tak-
marka veiðar eða að-
gengi almennings að
landinu og auðlind-
um. Í þetta skiptið er
verið að friða millj-
ónastofna svartfugl.
Einar Kr.
Haraldsson
Höfundur er tæknifræðingur.
Hvers eiga sandsílin að
gjalda? Hugleiðingar um
svartfuglafriðun
Eftir Einar
Kristján
Haraldsson