Morgunblaðið - 29.09.2012, Qupperneq 2

2 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 29. SEPTEMBER 2012
Morgunblaðið Hádegismóum 2, 110 Reykjavík. Sími 5691100 Fréttir Guðmundur Sv. Hermannsson, Sigtryggur Sigtryggsson, ritstjorn@mbl.is Viðskipti Agnes Bragadóttir, vidskipti@mbl.is Menning Pétur Blöndal menning@mbl.is Íþróttir Víðir
Sigurðsson sport@mbl.is mbl.is Guðrún Hálfdánardóttir, Sunna Ósk Logadóttir netfrett@mbl.is, Smartland Marta María Jónasdóttir, smartland@mbl.is Umræðan | Minningar | Bréf til blaðsins mbl.is/sendagrein Prentun Landsprent ehf.
Vilhjálmur A. Kjartansson
vilhjalmur@mbl.is
Í umfjöllun Steinþórs Pálssonar,
bankastjóra Landsbankans, á aðal-
fundi Samtaka fiskvinnslustöðva,
sem fram fór á fimmtudag, kom
skýrt fram að staða bolfiskútgerða
sem ekki reka sína eigin vinnslu er
mjög slæm og lækkar framlegð
þeirra frá árinu 2010 um 20% eða
23kr./þíg.kg. Þá kom fram að meðal
EBITDA á þorskígildi að frádregnu
fullu veiðigjaldi er ekki nema 50
krónur. Hjá hluta félaga dregur fullt
veiðigjald EBITDA framlegð niður í
núllpunkt.
„Þessi margföldun á veiðigjaldinu
mun óhjákvæmilega kalla á frekari
samþjöppun í sjávarútvegi með þeim
afleiðingum að starfsemi margra
minni útgerða og fiskvinnslna mun
leggjast af,“ segir Arnar Sigur-
mundsson, formaður Samtaka fisk-
vinnslustöðva. Að hans mati hefur
ekki verið höfð í huga sú afleiðing
sem samþjöppun í greininni hefur
fyrir margar byggðir landsins. „Það
er óhjákvæmilegt að útgerðir og fisk-
vinnslur munu leggja upp laupana
eða sameinast og þannig geta vinnsla
og veiði farið frá einhverjum svæðum
á landinu.“
Fjárfestingarþörfin mikil
Fjárfestingar áranna 2006 til 2011
eru einungis rúmur helmingur af
áætlaðri fjárfestingaþörf hjá bolfisk-
útgerðum samanlagt, samkvæmt
samantekt Landsbankans. Í umfjöll-
un Steinþórs var uppsöfnuð fjárfest-
ingarþörf í fastafjármunum sögð
vera áhyggjuefni því haldist fjárfest-
ing ekki í hendur við afskriftir hefur
það í för með sér minni verðmæti
vegna minni afkastagetu, verra hrá-
efnis o.s.frv. Landsbankinn bendir á í
samantekt sinni að verði fjárfestinga-
þörfinni ekki mætt muni hún á end-
anum hafa neikvæð áhrif á hagvöxt í
landinu.
Ójafnvægi myndast
meðal útgerða
Ljóst er af samantekt Landsbank-
ans að mjög mikið ójafnvægi hefur
myndast. Blandaður rekstur útgerð-
ar og vinnslu gengur langbest en bol-
fiskútgerð ein og sér skilar lítilli
framlegð og í sumum tilvikum engri
með tilliti til fulls veiðigjalds.
Sérstaka veiðigjaldið leggst því
þungt á félög í vinnslu og bolfiskút-
gerð og þá þyngst á hrein útgerð-
arfélög. Samkvæmt samantekt
Landsbankans er samþjöpp-
un orðin þvingað úrræði fyr-
irtækja í erfiðri stöðu
vegna veiðigjaldsins.
Sjávarútvegur á Íslandi
er því að skiptast í tvennt
að mati bankans. Stór, vel
stæð fyrirtæki annars vegar
og hins vegar lítil fyrir-
tæki í töluverðum
vanda.
Veiðigjöldin munu
fækka útgerðum
 Hrein útgerðarfélög koma verst út í skýrslu Landsbankans
Kristján Jónsson
kjon@mbl.is
Áætlun Seðlabankans um afnám
gjaldeyrishafta, fjárfestingaleiðin,
hefur enn lítinn árangur borið.
Ekki hefur dugað að veifa þeirri
gulrót að fjárfestar geti keypt
krónur fyrir evrur á mun lægra
gengi en opinberu gengi Seðla-
bankans. Bjarni Benediktsson, for-
maður Sjálfstæðisflokksins, segist
ekki álíta að það hafi verið rangt að
reyna umrædda leið. En áhyggjum
valdi hve lítinn hluta vandans þessi
aðferð hafi leyst.
Hann bendir á að menn hafi al-
veg frá 2008 mjög vanmetið af-
landskrónuvandann, „snjóhengj-
una“ svonefndu. Áður hafi verið
talað um 800 milljarða króna eða
minna en núna langt yfir þúsund
milljarða sem gætu streymt út.
„Linkind og langir frestir er ekki
það sem til þarf,“ segir Bjarni.
„Okkur í stjórnarandstöðunni hefur
fundist að stjórnvöld hafi ekki sett
málið í forgang, að þau hafi ekki
gripið í nægilegum mæli til þeirra
aðgerða sem nauðsynlegar eru. Við
þurfum að ná pólitískri samstöðu
um að leysa vandann á sem
skemmstum tíma með úrræðum
sem duga.“
Skortur á samstarfsvilja
hafi afleiðingar
„Við afnám haftanna er það að
sjálfsögðu frumskylda okkar að
gæta hagsmuna
íslensku þjóðar-
innar. Það þarf
að hafa afleiðing-
ar fyrir alla
kröfuhafa, þar
með taldir inni-
stæðueigendur,
skuldabréfa-
eigendur og
kröfuhafar gömlu
bankanna, ef þeir
taka ekki þátt í þeim leiðum sem
stjórnvöld bjóða upp á til að breyta
aflandskrónum í langtímaskuld-
bindingar eða þegar óskað er eftir
endurfjármögnun gildandi lána.
Það þýðir að við þurfum að vera
tilbúnir til að refsa kröfuhöfum sem
ekki sýna samstarfsvilja. Ef þeir
eru ósveigjanlegir, taka ekki þátt í
útboðum og eru með óraunhæf skil-
yrði fyrir endurfjármögnun þarf að
vera þverpólitísk sátt um það á Ís-
landi að beita úrræðum sem duga.
Það merkir að eftir tiltekinn tíma
sé samningatilraunum lokið og þeir
sitji eftir með harkalegan útgöngu-
skatt vilji þeir fá kröfur sínar
greiddar út í gjaldeyri.“
Bjarni segir að útgönguskattur
gæti verið mjög hár. Kröfuhafarnir
verði að skilja að gangi þeir of hart
fram geti skuldunautar þeirra á Ís-
landi hugsanlega ekki staðið við
skuldbindingar sínar. Vel komi til
greina að Íslendingar fái reynda,
alþjóðlega ráðgjafa til að eiga sam-
skipti við þá sem sitja hinum megin
við borðið.
„Linkind og
langir frestir“
ekki réttu ráðin
 Vill sýna eigendum aflandskróna
meiri hörku  Málið ekki sett í forgang
Bjarni
Benediktsson
Steingrímur J. Sigfússon, atvinnu-
mála- og nýsköpunarráðherra, og
Oddný G. Harðardóttir fjármála-
ráðherra undirrituðu nýjan búnaðar-
lagasamning við Bændasamtökin á
Hótel Sögu í gær. Þá voru þar einnig
núverandi búvörusamningar um
framleiðslu mjólkur og sauðfjár-
afurða sem og samningur um starfs-
skilyrði garðyrkjuframleiðenda
framlengdir um tvö ár.
Heildarfjárhæð nýja búnaðar-
lagasamningsins fyrir árið 2013 nem-
ur samtals 558,5 milljónum íslenskra
króna. Samningurinn er gerður til
fimm ára. Þá er búið að tryggja fjár-
magn fyrir Framleiðnisjóð landbún-
aðarins en á næsta ári munu 70 millj-
ónir króna renna til sjóðsins og síðan
85 milljónir króna á árinu 2014, þá
munu framlög til sjóðsins fara stig-
hækkandi til ársins 2017 en þá verða
þau orðin 140 milljónir króna.
„Nú gerum við fimm ára samning
og helsta breyting hans er sú að nú
er stutt við bakið á kornrækt og
Framleiðnisjóður landbúnaðarins er
endurreistur,“ segir Haraldur Bene-
diktsson, formaður Bændasam-
takanna, í samtali. Að sögn Haralds
standa heildarútgjöld til landbún-
aðar nánast í stað í næstu fjárlögum í
kjölfar samninganna og telur hann
að við það sparist verulegar fjár-
hæðir miðað við það sem annars
hefði orðið.
Undirrituðu nýjan
búnaðarlagasamning
„Óvissan er algjör hjá okkur í
dag. Við rekum tvo stóra frysti-
togara og höfum enga vinnslu í
landi,“ segir Hjörtur Gíslason,
eigandi Ögurvíkur í Reykjavík.
Hann bendir einnig á að fyrir-
huguð aðferð, að nota áætlaða
heildarframlegð í fiskvinnslu til
að hækka álagningargrunn
veiðigjalda, komi sér illa fyrir
útgerðir. „Þetta er eins og að
miða skattgreiðslur allra í heilli
götu við launahæsta ein-
staklinginn í götunni.“ Þá telur
Hjörtur að veiðigjaldið dragi
verulega úr samkeppnisstöðu
íslenskra sjávarútvegsfyr-
irtækja á alþjóðamarkaði. Hann
segir einnig skattgreiðslur
útgerða nú þegar mjög
miklar. „Til dæmis nema
launagreiðslur 40
stærstu útgerða lands-
ins 65 milljörðum og
helmingurinn af því fer í
ríkið eða rúmir 30 millj-
arðar.“
Dregur úr
samkeppni
„ERUM HÁLF-LÖMUГ
Hjörtur Gíslason
Morgunblaðið/Ómar
Skattur Sérstakt veiðigjald kemur hreinum útgerðarfélögum sem ekki reka vinnslu í landi mjög illa og þvingar
fram sameiningar sjávarútvegsfyrirtækja um allt land en það getur komið niður á minni bæjarfélögum.
Oddný G. Harðardóttir fjármálaráðherra segir að
fjárfestingarleiðin hafi verið skynsamlegt skref af
hálfu Seðlabankans. „Ég get ekki sagt að þetta hafi
mistekist, þetta hefur til dæmis nýst innlendum fyr-
irtækjum sem hafa verið að ná sér í erlenda sam-
starfsaðila,“ segir hún. „En árangurinn hefur ekki ver-
ið eins mikill og menn hafa vænst.
Auðvitað eru þetta fyrstu skrefin í áætlun um að af-
nema gjaldeyrishöftin. Síðar þegar við verðum búin að
ná meiri árangri kemur til greina útgönguskattur og
svo framvegis. Menn vilja losna við höftin sem fyrst
og eðlilegt að margir séu óþolinmóðir.
Það á eftir að hugsa útgönguskattinn til enda. Hann má ekki vera svo
lágur að menn ryðjist allir út í einu þegar færið gefst. Það yrði mikill vandi
að ákveða prósentuna og mikill vandi yfirleitt að koma okkur út úr þessum
höftum. En við megum ekki gefast upp.“
Eðlileg óþolinmæði
FJÁRMÁLARÁÐHERRA
Oddný G.
Harðardóttir
Héraðsdómur Reykjavíkur dæmdi í
gær Sverri Hjaltason í tveggja ára
fangelsi fyrir nauðgun. Hann braut
gegn konu sem hann nuddaði á
nuddstofu sinni í Reykjavík. Þá var
honum gert að greiða konunni 800
þúsund krónur í miskabætur. Dóm-
urinn var fjölskipaður og taldi að
Sverrir hefði ekki gefið trúverðuga
skýringu á því af hverju hann taldi
sig þurfa að nudda konuna á þann
hátt sem hann gerði. Sverrir hefur
starfað sem nuddari í 22 ár og var
með hreint sakavottorð.
Í niðurstöðu dómsins kemur fram
að Sverrir segist sjálfur reyndur
nuddari sem hafi sérstaklega lagt
sig eftir að nudda íþróttafólk. Kon-
an mátti því geta treyst því að hjá
honum fengi hún faglega meðferð
við meini sínu.
Nuddari dæmdur í
tveggja ára fangelsi
Boð um þátttöku í norrænu
portrettsamkeppninni:
Brygger J.C. Jacobsens-
verðlaunin
Samkeppnin er opin
öllum myndlistarmiðlum
Skráning í síðasta
lagi 20/12 á portraet.nu
BESTA PORTRETT
NORÐURLANDA