Morgunblaðið - 21.01.2013, Blaðsíða 18

18 UMRÆÐAN Minningar
MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 21. JANÚAR 2013
✝ Sigrún Stef-ánsdóttir
fæddist hinn 11.
ágúst 1917 í Ytri-
Látravík í Eyr-
arsveit, Snæfells-
nesi, hún andaðist
á Höfða, dvalar-
og hjúkrunarheim-
ili, 6. janúar 2013.
Foreldrar hennar
voru Kristín Sig-
urðardóttir frá
Ytri-Látravík í Eyrarsveit f. 9.
október 1894, d. 29. ágúst
1966 og Stefán Ólafur Bach-
mann frá Nýlendu í Fróð-
árhreppi, f. 16. janúar 1891, d.
20. febrúar 1964.
Sigrún átti 10 systkin, þau
eru: 1. Karl Bachmann f. 25.
nóvember 1918, d. 1. júní 1973,
2. Lúðvík Vilhelm, f. 17. sept-
ember 1920, d. 11. september
1940, 3. Unnur, f. 23. júní
1922, d. 14. júlí 2009, 4. Sig-
urður, f. 24. desember 1923, d.
16. apríl 1977, 5. Ingveldur, f.
14. október 1925, d. 31. janúar
2002, 6. Jón, f. 10. nóvember
1926, d. 18. ágúst 2010, 7.
Laufey, f. 04. janúar 1928, 8.
Hallfríður, f. 26. febrúar 1930,
d. 1. október 2002, 9. Reimar,
A. Sigrún, f. 11. júní 1973,
maki Björn Knútsson, börn
þeirra eru Eygló María, f. 29.
september 1995, Róbert, f. 31.
ágúst 2004, og Aldís Anna, f.
2. apríl 2007. B. Sigurþór, f. 7.
júlí 1975, maki Júlíana Viðars-
dóttir, börn þeirra eru Hrafn-
hildur Steinunn, f. 2. nóv-
ember 1996, Þorgils, f. 16. júlí
2002, og Viðar, f. 25. júní
2006. C. Anna Þóra, f. 27. maí
1981, maki Andri Lindberg
Karvelsson, dætur þeirra eru
Íris Embla, f. 18. febrúar 2007,
og Aníta Rut, f. 20. október
2010.
Foreldrar Sigrúnar bjuggu
á Hrísum í Fróðárhreppi og
ólst hún þar upp í stórum
systkinahópi. Sigrún fór að
heiman haustið 1936, vann sem
kaupakona og fór í vist, eins
og ungar stúlkur gerðu á
hennar aldri. Til Akraness
kom hún 1939, þar kynntist
hún eiginmanni sínum. Sigrún
og Tómas hófu sinn búskap í
Sandvík við Vesturgötu, en
byggðu síðar hús við Stillholt
5. Árið 1981 fluttu þau á
Garðabraut 10 en í árslok 1999
fluttu þau svo á Höfða, dvalar-
og hjúkrunarheimili. Sigrún
var einstaklega myndarleg
húsmóðir og mjög mikil
handavinnukona og liggur eft-
ir hana mikið af fallegri
handavinnu. Sigrún verður
jarðsunginn frá Akraneskirkju
mánudaginn 21. janúar kl. 14.
f. 26. febrúar
1932, 10. Erla, f.
10. október 1937.
Sigrún giftist 4.
apríl 1942 Tómasi
Jónssyni, f. 1. apríl
1916 d. 19. nóv-
ember 2006 frá
Vatnsholti í Stað-
arsveit, foreldrar
Jón Pétursson og
Guðrún Jóhann-
esdóttir. Tómas
flutti til Akraness ásamt for-
eldrum sínum 1920.
Dætur Tómasar og Sigrúnar
eru: 1. Kristín, f. 17. desember
1941, d. 17. apríl 2006, maki
Hallmundur Andrésson, f. 24.
apríl 1946, d. 6. janúar 2012.
Sonur Kristínar er Tómas
Rúnar Andrésson, f. 5. maí
1959. Börn Kristínar og Hall-
mundar eru: A. Margrét
Hrönn, f. 4. september 1973,
maki Guðmundur Birgir
Smárason. Börn þeirra eru
Tómas Smári, f. 24. apríl 1995,
Guðbjartur Daníel, f. 18. sept-
ember 1998 og Kristín Ósk, f.
29. apríl 2003 B. Andrés Heið-
ar, f. 1. febrúar 1977. 2. Eygló,
f. 9. júní 1951, maki Þorgils
Sigurþórsson. Börn þeirra eru
Elsku mamma mín, nú hefur
þú fengið hvíldina og ég veit að
pabbi og Dídí systir hafa beðið
þín við ströndina hinum megin.
Það er erfiðara en orð fá lýst
að skrifa minningargrein um
þig, elskulega móðir mín. Minn-
ingarnar hrannast upp, svo
margs er að minnast.
Efst í huga mér er hjarta-
hlýja þín og þolinmæði. Betri
móður og vinkonu er ekki hægt
að hugsa sér. Þú kenndir mér
það sem mest er um vert í líf-
inu. Þú kenndir mér að vera
vönd að virðingu minni, vera
samviskusöm og standa mig í
hvívetna í lífinu. Þú kenndir
mér að sauma og prjóna, þú
varst mikil handavinnukona og
húsmóðir.
Þú varst mikil fjölskyldukona
og samband ykkar pabba var
alveg einstakt, mikil virðing og
ástúð ykkar á milli.
Ég átti yndisleg uppvaxtarár,
þú varst stoð mín og stytta alla
tíð og ég gat alltaf leitað til þín,
þú varst svo úrræðagóð og
gafst mér svo góð ráð ef ég
þurfti á að halda.
Móðir mín kæra er farin á braut,
til mætari ljósheima kynna.
Hún þurfti að losna við sjúkdóm
og þraut,
og föður minn þekka að finna.
Vönduð er sálin, velvildin mest,
vinkona, móðir og amma.
Minningin mæta í hjartanu fest,
ég elska þig, ástkæra mamma.
Þakka þér kærleikann, hjartalag hlýtt,
af gæsku þú gafst yl og hlýju.
í heimi guðsenglanna hafðu það blítt,
uns hittumst við aftur að nýju.
(Höf. ók.)
Að lokum vil ég þakka þér,
mamma mín, fyrir allt sem þú
hefur gert fyrir mig og bið al-
góðan góðan Guð að varðveita
þig. Hvíl þú í friði.
Þín dóttir.
Eygló Tómasdóttir.
Elsku amma Sigrún er látin
95 ára. Sorg er í hjarta en fyrst
og fremst þakklæti fyrir ynd-
islega ömmu sem ég fékk að
hafa í mínu lífi svona lengi.
Minningarnar hafa hellst yfir
mig og þær ylja mér um hjarta-
ræturnar. Amma var stór per-
sóna sem ég leit alla tíð mikið
upp til. Hún var hæglát og ljúf
en undir niðri var hún staðföst
og ákveðin og hún sagði við mig
einu sinni: „Þótt ég hafi ekki
hátt þá fæ ég mínu framgengt.“
Amma var mikil húsmóðir og
hannyrðakona og þegar maður
kom upp á Skaga svignuðu
borð af kræsingum. Amma ólst
upp í stórum hópi systkina þar
sem eflaust var ekki mikið að
bíta og brenna. Hún talaði oft
um það hvað við værum heppin
að hafa nóg og það hefur
örugglega skýrt þörf hennar á
að fæða okkur barnabörnin
stöðugt. Amma var líka glæsi-
leg kona allt sitt líf, alltaf vel
tilhöfð í pilsi og á hælum, dama
fram í fingurgóma.
Amma vissi alltaf þegar ég
var að koma í heimsókn, ég gat
aldrei komið henni á óvart. Ég
undraðist þetta mikið og að lok-
um spurði ég hana hvernig hún
vissi þetta alltaf. „Ég bara veit
það,“ svaraði amma. Að lokum,
eftir ítrekaðar spurningar af
minni hálfu um þessa undar-
legu hæfileika, sagði hún mér
að sig hefði alla tíð dreymt
konu sem segði sér ýmislegt og
gestakomur voru eitt af því.
Annars talaði hún ekki mikið
um þetta og ég er viss um að
amma vissi ýmislegt sem hún
talaði ekki um. Þannig var
amma.
Amma og afi voru samhent
hjón og þau eignuðust tvær
dætur, Kristínu, móður mína,
og Eygló, auk þess sem þau ólu
upp Tómas Rúnar, bróður
minn. Það var því mikið áfall
fyrir elsku ömmu þegar móðir
mín lést langt fyrir aldur fram
árið 2006 og síðar það sama ár
lést afi, sem hafði verið henni
samferða í lífinu í yfir 70 ár.
Eftir að þau létust fannst mér
eins og lífsneistinn hefði dofn-
að, en við fengum að hafa hana
hjá okkur í sjö ár í viðbót. Hinn
6. janúar var ferðalagi hennar
hér lokið og hún hélt á nýjan
stað. Ég veit að þegar hún
vaknaði þar voru afi og mamma
hjá henni og það er gott til þess
að hugsa að þau eru öll saman
og bíða okkar þegar okkar ferð
er lokið.
Amma kær, ert horfin okkur hér,
en hlýjar bjartar minningar streyma
um hjörtu þau er heitast unnu þér,
og hafa mest að þakka, muna
og geyma.
Þú varst amma yndisleg og góð,
og allt hið besta gafst þú hverju
sinni,
þinn trausti faðmur okkur opinn
stóð,
og ungar sálir vafðir elsku þinni.
Þú gættir okkar, glöð við undum hjá,
þær góðu stundir blessun, amma
kæra.
Nú hinstu kveðju hjörtu okkar tjá
í hljóðri sorg og ástarþakkir færa.
(Ingibjörg Sigurðardóttir)
Margrét Hrönn
Hallmundsdóttir.
Amma kær, ert horfin okkur hér,
en hlýjar bjartar minningar streyma
um hjörtu þau er heitast unnu þér,
og hafa mest að þakka, muna og
geyma.
Þú varst amma yndisleg og góð,
og allt hið besta gafst þú hverju
sinni,
þinn trausti faðmur okkur opinn
stóð,
og ungar sálir vafðir elsku þinni.
Þú gættir okkar, glöð við undum hjá,
þær góðu stundir blessun, amma
kæra.
Nú hinstu kveðju hjörtu okkar tjá
í hljóðri sorg og ástarþakkir færa.
(Ingibjörg Sigurðardóttir)
Takk fyrir allt amma mín.
Kveðja,
Tómas Rúnar.
Elsku langamma mín, nú
kveð ég þig með söknuði og
varðveiti allar þær yndislegu
minningar sem ég á um þig í
hjarta mínu.
Þú ert komin á betri stað
núna. Afi Tommi hefur beðið
eftir þér í langan tíma og hefur
eflaust tekið fagnandi á móti
þér. Ég veit að þú ert ham-
ingjusöm þar sem þú ert nið-
urkomin og vakir yfir okkur öll-
um.
Þegar ég hugsa um þig hlýn-
ar mér innan frá og brosi út að
eyrum. Ég mun aldrei gleyma
röddinni þinni og hlýjunni sem
streymdi frá þér þegar þú tókst
á móti mér og faðmaðir mig
þegar ég kom í heimsóknir til
ykkar afa á Höfða.
Þú tókst alltaf vel á móti mér
og bauðst mér inn. Ég settist
niður við borðið hjá glugganum,
þú tókst upp spilastokkinn og
við skemmtum okkur konung-
lega. Þá birtist afi með skálina
Aðalheiði og leyfði mér að velja
sleikipinna og þú brostir til mín.
Ég dáðist alltaf að fallega bros-
inu þínu og ljómandi bláu aug-
unum þínum.
Síðustu árin þín voru erfið,
þú varst búin að lifa lengi, lík-
aminn orðinn þreyttur. En samt
kom alltaf ljómi á andlit þitt
þegar ég kom til þín. Þá kyssti
ég þig og strauk á þér kinnina
og þú sagðir þá: „Nei, elskan
mín, ert þetta þú.“
Amma, ég fékk að hafa þig
lengi hjá mér og er þakklát fyr-
ir að hafa fengið að kynnast
þér. Farðu vel með þig í himna-
ríkinu. Ég veit að þegar minn
tími er kominn verður þú þar til
að taka á móti mér og ég fæ að
sjá ljómann af brosi þínu aftur.
Ég elska þig, elsku langamma
mín.
Hvíldu í friði, Guð vaki yfir
þér.
Hrafnhildur.
Á kveðjustundu minnumst
við elskulegrar ömmu okkar
með mikilli hlýju og þakklæti
fyrir allar þær ánægjustundir
sem við höfum átt með henni í
gegnum tíðina. Söknuðurinn er
mikill en eftir sitja margar góð-
ar minningar sem munu lifa um
ókomna tíð.
Amma var einstaklega lagleg
kona, með geislandi bros og
glampa í augum sem leiddi af
sér sanna gleði sem breiddist út
til annarra. Hún var alltaf svo
fín og snyrtileg til fara, í fal-
legum fötum, með langar lakk-
aðar neglur og hárið fullkomið.
Hún var mikil listakona í hönd-
unum og einstaklega myndarleg
húsmóðir og eiginkona. Hún
lagði mikinn metnað í að halda
heimilinu fallegu. Allt var svo
tandurhreint og snyrtilega
gengið frá öllu. Hún var af-
skaplega heimakær og hafði
mikla unun af því að aðhafast
eitthvað í eldhúsinu eða sitja
með handavinnu.
Á „Garðó“, eins og við systk-
inin kölluðum það, var alltaf svo
gott að koma og vera hjá ömmu
og afa. Þau voru afar samheldin
hjón og virtust lifa hvort fyrir
annað. Frá þeim stafaði mikil
hlýja og þau höfðu bæði mjög
góða nærveru. Við systkinin
sóttum mikið í að vera hjá þeim
og var ávallt tekið á móti okkur
með opnum örmum og brosi á
vör. Amma var iðulega búin að
elda góðan mat eða baka eitt-
hvað gómsætt en eitt af því sem
allir muna eftir, og hún gerði
svo vel, var heimagerða kæfan
ásamt heimabökuðu hveitikök-
unum sem klikkuðu aldrei.
Amma varð fyrir miklu áfalli
þegar móðursystir okkar og afi
dóu bæði árið 2006. Árin á eftir
reyndust henni erfið, hún hafði
misst svo mikið. Smám saman
fór bæði andlegri og líkamlegri
heilsu hennar að hraka sem tók
bæði á hana og okkur ætt-
ingjana. Það er ávallt sárt að
missa ástvin en þó líður okkur
betur að vita af því að nú er
hún laus við þá andlegu vanlíð-
an og líkamlegu verki sem hafa
hrjáð hana síðustu ár. Við trú-
um því að nú líði henni betur, sé
komin á fallegan stað þar sem
afi, Dídí frænka, foreldrar
hennar og systkini taka vel á
móti henni. Við vitum að þau
eiga eftir að vaka yfir okkur og
vernda um ókomna tíð. Á end-
anum munum við síðan hittast á
ný.
Við lífsins stiga ætlum að þramma
og þar með okkur verður þú
okkar elsku besta amma.
Okkur þykir lífið svo skrýtið
og margt er svo flókið í heiminum
nú.
Þá er alltaf gott að vita
að okkur getur hjálpað þú.
Þú alltaf í huga okkar ert.
Þú hjörtu okkar hefur snert
með góðmennsku og hjartavernd.
Hér og nú ertu heimsins besta
amma nefnd.
Þú ert sem af himnum send.
(Katrín Ruth)
Guð blessi og varðveiti Sig-
rúnu ömmu okkar.
Sigrún, Sigurþór og
Anna Þóra ömmubörn.
Sigrún
Stefánsdóttir
Nýverið las
ég bókina Ís-
landsveður eftir
Sigurð. Þ.
Ragnarsson og
Hólmfríði Þór-
isdóttur sem
kom út hjá
Veröld árið
2009. Mig lang-
ar að gera smá-
athugasemd
vegna eftirfar-
andi orða á blaðsíðu 272:
„Öll vitum við að jörðin
snýst og það hefur afdrifarík
áhrif á loftið eða vindinn
eins og réttara er að kalla
það. Þrýstikerfin ná yfir
miklu stærra svæði en læk-
urinn í landslaginu. Vind-
urinn leggur af stað frá hæð-
inni í átt að lægðinni en
lendir svo í því að jörðin
snýst á meðan og þar með er
lægðarmiðjan ekki lengur á
sama stað og hún var þegar
loftið lagði af stað.“ Hér ber
þess að geta að vindur
merkir hér loft á hreyfingu.
Einnig stendur orðrétt:
„Vindurinn leggur af stað
frá hæðinni í átt að lægð-
inni.“ Í reynd er það sjálft
loftið sem er að fara frá
hæðinni að lægðinni og síðan
segir: „… en lendir svo í því
að jörðin snýst á meðan og
þar með er lægðarmiðjan
ekki á sama stað og hún var
þegar loftið lagði af stað.“
Hér skiptir öllu máli hvað
er átt við með orðinu „stað“
og í því sambandi þarf að út-
skýra hugtakið viðmið-
unarkerfi. Hvað er hér átt
við með orðinu viðmið-
unarkerfi? Í mjög stuttu
máli merkir viðmiðunarkerfi
það hvernig staða, hraði og
hröðun eins kerfis er gagn-
vart öðrum kerfum. Tökum
dæmi af lest sem er á
ákveðnum hraða miðað við
jörðina. Farþegi sem situr á
sama stað í lestinni er á ferð
ef miðað er við jörðina og
því miðað við hana ætíð á
mismunandi stað. Nú tekur
maðurinn upp á því að ganga
fram eftir lestinni, er þá
hraði hans miðað við jörð
samanlagður gönguhraði
hans í lestinni og hraði lest-
arinnar. Hér er lestin eitt
viðmiðunarkerfi en jörðin
annað. Eitt annað dæmi um
viðmiðunarkerfi er jörðin.
Jörðin sem snýst einn hring
á sólarhring um möndul sinn
er eitt viðmiðunarkerfi. Ann-
að væri hnöttur alveg eins
og jörðin, sem færi eins og
jörðin um himingeiminn,
nema sá hnöttur snýst ekki
um möndul sinn. Þetta við-
miðunarkerfi nefnum við
geimviðmið. Sem dæmi er
staðsetning Reykjavíkur í
geimviðmiði á ákveðnum
stað kl. 18, 3. janúar 2013 en
Reykjavík er 800 kílómetr-
um (15 gráður austar eftir
60 gráður norður) kl. 19, 3.
janúar 2013, þótt miðað við
jörðina sé Reykjavík ætíð á
sama stað. Þannig getur
lægð verið á sama stað mið-
að við jörðina en ómögulega
verið á sama stað í geim-
viðmiði. Hér skiptir öllu máli
hvort viðmiðunarkerfið sem
átt er við er jörðin eða geim-
urinn. Þegar eitt miðvið-
unarkerfi snýst með jöfnum
hornhraða (horngráða eða
radían á sekúndu) um sjálft
sig og einhver
hlutur í því við-
miðunarkerfi fer
á hreyfingu
gagnvart því
verkar á þann
hlut kraftur. Við
lítum nú á eitt
dæmi þessu til
skýringar og
tökum dæmi af
manni sem
stendur á norð-
urpól og kastar
steini til suðurs
eftir 0-lengdarbaugnum.
Hann veitir því eftirtekt að
steinninn sveigir ferð sína til
vesturs, leiðir því fyrir vest-
an 0-lengdarbauginn og
ályktar sem svo að einhver
kraftur hljóti að verka á
steininn sem fær hann til að
sveigjast á ferð sinn til vest-
urs. Viðmiðunarkerfi hans er
jörðin. Nú er geimfari um
borð í geimskipi í geimnum
þannig staðsettur að hann
sér vel norðurpólinn og sér
þá manninn á norðurpólnum
kasta steininum til suðurs og
hann tekur eftir því að
steinninn sveigir ekkert af
leið heldur heldur áfram eft-
ir beinni línu miðað við sitt
viðmiðunarkerfi (geim-
viðmið) en einnig veitir hann
því eftirtekt að á meðan
steinninn fer eftir beinni línu
snýst jörðin rangsælis (til
austurs miðað við jörðina)
þannig að steinninn lendir
vestan við 0-lengdarbauginn.
Þessi kraftur nefnist svig-
kraftur og krafturinn sem
verkar á hverja massaein-
ingu samkvæmt öðru lögmáli
Newtons sem nefnist svig-
hröðun. Svighröðunin veldur
því að allt sem hreyfist á
norðurhveli jarðar fær hröð-
un til hægri miðað við hraða-
stefnu þannig að loft sem fer
inn að lægð sveigist til hægri
og loft snýst þá rangsælis
um lægðir en réttsælis um
hæðir séð á veðurkortum af
norðurhveli jarðar. Önnur
rangfærsla er í bókinni, neð-
ar á sömu síðu (bls. 272):
„Þetta er sama ferlið og við
sjáum þegar við hleypum
vatni niður um niðurfallið í
baðinu og í lokin sjáum við
vatnið snúast réttsælis um-
hverfis niðurfallið. Þetta
stafar af því að baðkarið er á
snúningi með jörðinni en
vatnið er hins vegar ekki
fast á jörðinni heldur „liggur
ofan á“ henni..
Ef svighröðun er hér að
verki getur snúningur vatns
ekki verið réttsælis heldur
rangsælis. Þegar vatn eða
loft sogast inn að ein-
hverjum punkti sveigist það
til hægri á norðurhveli jarð-
ar þannig að snúningur
vatnsins er þá rangsælis um-
hverfis niðurfallið í þessu
dæmi þegar horft er ofan á
niðurfallið í baðinu.
Athugasemd
við bókina
Íslandsveður
Eftir Sverri
Jensson
Sverrir
Jensson
» Gerð er at-
hugasemd við
hutakið svighröðun
sem er mikilvægur
þáttur í straumi
lofts umhverfis
lægðir og hæðir
eins og það er farið
með í bókinni
Höfundur er veðurfræðingur.