Morgunblaðið - 02.10.2013, Side 24

BAKSVIÐ
Baldur Arnarson
baldura@mbl.is
R
aunvextir á um sjötíu
bankareikningum eru
nú neikvæðir, þar sem
nafnvextir eru lægri en
verðbólga.
Samkvæmt Seðlabanka Íslands
er 12 mánaða verðbólga nú 3,9%. Til
að sparifé beri jákvæða raunvexti
þarf það því að liggja inni á banka-
reikningi sem ber minnst 4% vexti.
Í því tilviki eru raunvextir 0,1%
og tekur ríkið þar að auki fimmtung
af vaxtatekjunum í gegnum 20% fjár-
magnstekjuskatt.
Má hér rifja upp að undanfarið
hafa ýmsir lýst yfir áhyggjum af því
að fyrirhugaðir kjarasamningar geti
kynt undir verðbólgu.
Síðastliðinn mánudag fékk
blaðamaður afhentar vaxtatöflur í
útibúum Landsbankans, Íslands-
banka og Arion banka.
Leiðir athugun á vaxtastiginu í
ljós að 22 af 48 reikningum hjá Ís-
landsbanka bera neikvæða raunvexti.
Hjá Landsbankanum var hlutfallið 18
reikningar með neikvæða raun-
ávöxtun á móti 21 sem báru jákvæða
raunvexti. Hjá Arion banka var 31
reikningur af 71 með neikvæða raun-
vexti, ef allir sex fjárhæðaflokkar í
fimm tímaþrepum eru taldir með. Er
lægsta þrepið allt að milljón, það
efsta 100 milljónir og meira.
Hátt í 160 sparnaðarleiðir
Séu allir þessir reikningar lagðir
saman – að hinum 30 vaxtastigum í
fjárhæða- og tímaþrepum Arion
banka meðtöldum – geta neytendur
valið um alls 158 reikninga en tékka-
reikningar eru hér meðtaldir.
Þar af ber 71 sparnaðarleið nú
neikvæða raunvexti, en tekið skal
fram að í þeirri tölu eru teknir með
reikningar sem bera 3,9% nafnvexti.
Það vaxtastig er til jafns við
verðbólgu en á móti kemur að ávöxt-
unin er sem fyrr segir skattlögð.
Má í þessu efni rifja upp að fjár-
magnstekjuskattur hefur verið
hækkaður í nokkrum áföngum frá því
í efnahagshruninu, eða úr 10% í 15%,
úr 15% í 18% og úr 18% í 20%.
Landsbankinn býður nú hæstu
nafnvexti sem bjóðast á óverð-
tryggðum bankareikningi. Er þar um
að ræða fastvaxtareikning með 60
mánaða bindingu – þ.e. til fimm ára –
en lágmarksupphæð er 500 þúsund
og úttektargjald 2% á úttekna fjár-
hæð ef tekið er út fyrir lok binditíma.
Flókinn samanburður
Samanburður á vaxtakjörum
stóru bankanna þriggja á innlánum
er ekki einfaldur. Kemur þar bæði til
að sparnaðarleiðirnar eru mjög
margar og flækir það málið frekar að
skilmálar eru misjafnir. Fara nafn-
vextir þannig eftir bæði upphæðum
og þeim tíma sem sparifjáreigendur
eru tilbúnir að binda fé.
Raunávöxtun óverðtryggðra og
óbundinna lífeyrisreikninga er já-
kvæð hjá bönkunum þrem en hún er
mest hjá Íslandsbanka eða 0,6%.
Vart þarf að taka fram að heim-
ilin hafa verulega hagsmuni af því að
raunvextir af innlánum séu jákvæðir.
Þannig kemur fram í gögnum á vef
Seðlabankans að óverðtryggð innlán
heimila í ágúst voru tæplega 368
milljarðar króna en verðtryggð inn-
lán tæplega 219 milljarðar.
Gengistryggð innlán voru um
26,5 milljarðar, en þar er um að ræða
reikninga þar sem fjöldi til dæmis
evra er óháður gengissveiflum krón-
unnar.
Þar sem ekki liggur fyrir skipt-
ing innlána eftir sparileiðum er ekk-
ert hægt að fullyrða um hvert tap
sparifjáreigenda er af því að hafa fé á
reikningum með neikvæða raunvexti.
Eins og rakið er hér til hliðar
stendur til að bæta upplýsingagjöf í
þessu efni.
Fjöldi reikninga ber
neikvæða raunvexti
Morgunblaðið/Golli
Peningabúnt Vaxtakjör eru mjög mismunandi eftir sparnaðarleiðum.
24
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 2. OKTÓBER 2013
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á http://www.mbl.is/mogginn/leidarar/
Skömmu áð-ur enMíkhaíl
Gorbatsjoff tók
við sem einræð-
isherra Sov-
étríkjanna átti
hann fund með Margaret
Thatcher, þáverandi for-
sætisráðherra Breta. Að
þeim fundi loknum gaf
Thatcher Gorbatsjoff þau
meðmæli að hann væri
„maður sem hægt væri að
tala við“, en tilfinnanlegur
skortur hafði verið á slík-
um mönnum innan Kreml-
armúra. Meðmælin sem
slík vöktu mikla athygli,
enda Thatcher lítill aðdá-
andi Sovétríkjanna og
þeirrar helstefnu sem þau
voru byggð á. Gorbatsjoff
naut þess enda að hafa
fengið þessa vottun, eink-
um hjá Ronald Reagan
Bandaríkjaforseta.
Nýr forseti Írans, Hass-
an Rohani, fór á dögunum
til New York á fund Sam-
einuðu þjóðanna. Fetaði
hann þar í fótspor forvera
síns, Mahmouds Ahmed-
inejad, sem nýtti ferð-
irnar gjarnan til þess að
vekja athygli á sér með
sláandi og fráleitum yf-
irlýsingum. Rohani virðist
hins vegar vera annars
eðlis. Hann fordæmdi til
að mynda helför nasista
gegn gyðingum í stað þess
að afneita henni eins og
forverinn og hefur auk-
inheldur sagt að hann telji
að það væri hægt að kom-
ast að samkomulagi um
kjarnorkuáætlun Írans á
þremur til sex mánuðum.
Hugsanlegt er að nú, eftir
um þrjá áratugi af hatri
og öfgum, sé loksins kom-
inn fram maður í Íran sem
hægt sé að tala við.
Á hinn bóginn eru
margar ástæður til að var-
ast það að fagna of
snemma. Fyrir það fyrsta
má telja víst að völd Roh-
ani takmarkist af vilja Ali
Khamenei, æðsta klerks
Írans. Það má til að
mynda telja undarlegt í
meira lagi að ríkisfrétta-
stofa Írans hafi sagt um-
mæli Rohani um helförina
hafa verið mistúlkuð og
gefur sú „leiðrétting“ litl-
ar vonir um stefnubreyt-
ingu.
Rohani segist
hafa umboð og
vilja til þess að
semja um
kjarnorkumál
landsins en
telja má í hæsta
máta ólíklegt að hann geti
einn síns liðs sannfært
raunverulega stjórnendur
í Íran um að gefa eftir
kjarnorkuvopnaáætl-
unina, jafnvel þótt viljinn
sé til staðar. Gangi Roh-
ani of langt getur hann
búist við algeru áhrifa-
leysi og að verða ekki
handvalinn af klerkunum
sem leyfilegur forseta-
frambjóðandi næst.
Þá er algjörlega á huldu
hvort hugur fylgi máli.
Óskaniðurstaða Írana
væri að geta fengið fram
tilslakanir á refsiaðgerð-
um Sameinuðu þjóðanna,
sem eru farnar að hafa
mikil áhrif á landið, án
þess að þurfa að gefa
nokkuð eftir í staðinn. Þá
er hugsanlegt að samn-
ingaviðræður af þessu
tagi yrðu yfirvarp eitt,
sér í lagi ef ekki næst
samkomulag um trúverð-
ugt eftirlit með kjarn-
orkumálum landsins.
Kjörorð Reagans í sam-
skiptum sínum við Gor-
batsjoff var „treystum en
staðfestum“, og slík var-
færni er nauðsynleg þeg-
ar tekist er á við ríki á
borð við Sovétríkin eða
Íran. Obama sagði á fundi
með forsætisráðherra Ísr-
aels að hann yrði ekki
eins og einfeldningur í
samningaviðræðum við
Írana og að öll meðul, þar
með talið hernaðar-
aðgerðir, væru uppi á
borðinu til að hindra Ír-
ana í að verða sér úti um
kjarnorkuvopn. Eigi ár-
angur að nást er mik-
ilvægt að þessi orð séu
annað og meira en orðin
tóm.
Á hliðarlínunni bíða Ísr-
aelar enda styttist óðum
sá tími sem þarf að líða
áður en Íran getur komið
sér upp kjarnavopnum.
Reynist samningaleiðin
yfirvarp á meðan Íranir
taka sprettinn yfir rauðu
strikin í átt að kjarnaoddi
er líklegt að Ísraelar sitji
ekki hjá mikið lengur.
Rétt er að stilla
væntingum í hóf
varðandi nýjan
forseta Írans}
Er Rohani maður sem
hægt að tala við?
A
uðvitað fjallar þessi pistill um
okkur KR-inga og sigurinn á ný-
afstöðnu Íslandsmóti karla í úr-
valsdeildinni í knattspyrnu. Það
er svo skemmtilegt að verða Ís-
landsmeistari; maður yngist um nokkur ár,
léttist um nokkur kíló, fer fyrr á fætur á
morgnana og það birtir yfir öllu – einkum
Vesturbænum – þótt við siglum nú hraðbyri
inn í skammdegið. Ég er heldur ekki frá því að
það hafi hlýnað í veðri.
Svona hefur mér liðið frá því að Bjarni Guð-
jónsson lyfti bikarnum eftirsótta á KR-vell-
inum á laugardaginn var.
Árin sem við KR-ingar höfum orðið Ís-
landsmeistarar – sem nú eru orðin 26 skipti –
eru því feitletruð í ártölum minninganna og
Íslandssögunnar. Það eru góðir og eftirminni-
legir árgangar.
Ekki þar fyrir að ég hafi lagt mikið af mörkum til að
koma bikarnum heim. Ekki annað en að mæta á leiki með
KR-trefilinn, hitta gamla félaga, leggja eitthvað spaklegt
til málanna þegar menn spá í stöðuna og draga KR-
fánann að húni þegar mikið liggur við. Svo hefur maður
auðvitað æst sig meira en efni standa til, haft óþarfa
áhyggjur og gagnrýnt dómarana ópart þegar maður er
ekki sáttur við gang mála. Knattspyrnudómarar gegna
nefnilega því óeigingjarna hlutverki að taka á sig gagn-
rýnina þegar illa gengur svo menn þurfi ekki að gagnrýna
sitt eigið lið.
Ég gerði sem sagt mest lítið. Það eru áratugir og ár og
dagar frá því ég klæddist svartri og hvítri rönd-
óttri treyju og Adidas-takkaskóm og keppti
með KR í yngri flokkunum í knattspyrnu. En
það kemur ekki að sök. Ég þekki fiðringinn; frá
fæti í bolta og síðan í bláhornið. Auk þess er
það þannig með okkur KR-inga, eins og Bubbi
Morthens segir í laginu okkar góða „Við erum
KR“ – og við erum það „allir sem einn“.
Menn sem aldrei hafa sparkað bolta né horft
á knattspyrnuleiki hafa stundum spurt mig
hvort friðsamlegri sambúð manna stafi ekki
ógn af svona „fíflalátum“. En ég er ekki á því.
Við lifum sem betur fer ekki í einum allsherjar
samfylkingarheimi þar sem allir hafa sömu
skoðun, allir eru af sama þjóðerni, í sama flokki
og í sama knattspyrnufélagi. Knattspyrnuiðk-
un og samkennd með eigin félögum og félagi er
að öllu jöfnu jákvæð og holl börnum og ungling-
um. Auðvitað viljum við heiðarlega keppni og berum virð-
ingu fyrir verðugum keppinautum. En virðingin fyrir öðr-
um byggist á endanum á sjálfsvirðingu. Sjálfsvirðing fæst
hins vegar ekki með stöðugri velgengni, því hún er ekki í
boði. Sjálfsvirðingin vex með því að leggja ekki árar í bát
þótt á móti blási – eða eins og Bubbi orðar það svo vel í
KR-laginu frábæra, Við erum KR:
„Mótlæti er til að sigrast á
sameinaðir við sigrum þá.
Við þekkjum bæði gleði og tár
titillinn er okkar í ár.“
kjartangunnar@mbl.is
Kjartan G.
Kjartansson
Pistill
„Titillinn er okkar í ár“
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjórar:
Davíð Oddsson Haraldur Johannessen
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Útgefandi:
Óskar Magnússon
Á næstunni hyggst Seðlabank-
inn afla gagna frá innlánsstofn-
unum um vaxtakjör í inn- og út-
lánum, bæði nýjum inn- og
útlánum á mánaðarfresti sem
og þeirra sem fyrir eru.
Úr þessum gögnum verða
unnar upplýsingar um meðal-
vaxtakjör vegin með fjár-
hæðum. Þessar upplýsingar
verða síðan birtar en þó ein-
ungis samanteknar tölur fyrir
allar innlánsstofnanir.
SÍ hefur um árabil safnað
gögnum um auglýsta vexti
banka en þessi nýja söfnun
beinist að raunverulegum
vaxtakjörum sem notuð eru í
viðskiptum við innlánsstofn-
anir. Upplýsingar um vaxtakjör
verða flokkaðar eftir því hvort
um verðtryggð eða óverðtryggð
kjör er að ræða, hvort þau eru
veitt til heimila eða fyrirtækja,
helstu lánaform, þ.e. hlaupa-
reikningslán, neyslulán, hús-
næðislán o.þ.h., tímalengd,
grófa fjárhæðarflokkun og fasta
eða breytilega vexti.
SÍ hyggst
kryfja málið
VAXTAKJÖRIN