Morgunblaðið - 16.11.2013, Blaðsíða 41

41
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 16. NÓVEMBER 2013
Þétt vörn Íslendingar léku frábæran varnarleik gegn Króötum á Laugardalsvelli í gærkvöldi. Gylfi, Aron Einar, Birkir og Eiður Smári stóðu þétt í varnarveggnum í einni aukaspyrnunni.
Golli
Hreinar nærbuxur frá Kína er ekki
það sama og hrá nautalund frá ESB
eða Asíu. Er ég samt ekki að fordæma
nautalund í útlöndum en hingað komin
kann hún að valda skelfingu og fári
samkvæmt áliti færustu vísindamanna.
Stærstu áföll bænda og um leið neyt-
enda um víða veröld eru dýra-
sjúkdómar sem fara eins og eldur í sinu
um löndin svo að strádrepa verður
heilu búfjárhjarðirnar. Og sjúkdóm-
arnir ógna lýðheilsu fólks og lífi. Ein
mesta auðlind Íslands eru heilbrigðir
búfjárstofnar og ómenguð jörð. Meira
að segja eigum við þann kjúkling sem
býr við mestan vaxtarhraða á jörðinni,
að segja án hormóna, lyfja og dýraníðs.
Við höfum hins vegar mikla reynslu af
stórslysum í gegnum tvær aldir þar
innflutningur lifandi dýra var lengst af
frjáls. Alveg er það forkastanlegt að
fylgjast með kröfugerð og virðingarleysi forystu-
manna Samtaka verslunar og þjónustu. Andrés
Magnússon framkvæmdastjóri talar með þeim hætti
eins og hann einn viti betur en færustu vísindamenn
og prófessorar hvernig sjúkdómar geti borist milli
landa.
Allt kjöt er íslenskt í kjötborðinu
Andrési Magnússyni liggur svo mikið á í stóra
„kjötmálinu“ að nú ætlar hann að fá burðardýr til að
smygla hráu kjöti til Íslands í gegnum tollinn. Hann
talar í fjölmiðlum eins og það sé forgangsmál hvað
sem það kostar að það verði frjást að flytja inn hrátt
kjöt hingað. Hann líkir þessu við bjórbannið og talar
eins og málið sé ekki stærra en að koma með nær-
buxur frá Kína. Hann tók að sér að kæra málið til Eft-
irlitsstofnunar EFTA og engum kom á óvart að svar
þeirra væri að laga yrði lögin að reglum á Evrópska
efnahagssvæðinu. Í ESB hefur aldrei verið skilningur
fyrir því að ekki mætti banna frjálsa för á hráu kjöti
eða lifandi dýrum, þar eru sérreglur ekki til nema í
skamman tíma. Væri nú ekki rétt hjá blessuðum
Andrési að hinkra og fá í hendur niðurstöðu sem mun
liggja fyrir á fyrrihluta næsta árs. Stephen Cobb frá
Nýja-Sjálandi hefur verið ráðinn til að meta áhættu
þess fyrir heilsu manna og dýra hér á landi ef inn-
flutningur á hráu kjöti yrði heimilaður til Íslands.
Hvers vegna ekki að bíða niðurstöðu þessa færa
manns, sem rekur ráðgjafarfyrirtæki á Nýja--
Sjálandi, en þar eru aðstæður ekki ólíkar og þar er
enginn afsláttur eða áhætta tekin? Ef
Andrés bryti þeirra löggjöf með því að
smygla hráu kjöti til Nýja-Sjálands yrði
refsingin þyngri en fyrir að smygla eit-
urlyfjum. Landbúnaðarfyrirtækin og
bændurnir eiga frábært samstarf við
skjólstæðinga Andrésar kjötkaupmenn.
Flestar matvöruverslanir hafa góðan
skilning á sérstöðunni og engin þeirra
myndi vilja flytja sjúkdóm inn í landið.
Að auki auglýsa margar verslanir þá sér-
stöðu að allt kjöt sé íslenskt í kjötborði
verslunarinnar. Af hverju skyldu þeir
gera það, Andrés?
Smitsjúkdómastaða húsdýra
Það er landfræðileg einangrun Íslands
sem er höfuðástæða þess að húsdýr hér-
lendis eru að mestu laus við mörg þeirra
smitefna sem landlæg eru í húsdýrum ut-
an Íslands. Innflutningur lifandi dýra var
bannaður hér 1882 eftir blóðugan nið-
urskurð þar sem sauðfjárstofninn nánast
var felldur. Það er talið að smitsjúkdómastaðan hér sé
enn svipuð og við upphaf Íslandsbyggðar. Hvernig
geta pestir borist til landsins? 1. Með lifandi dýrum og
erfðaefni þeirra þá eða sæði. 2. Með fóðri, grunur er
um að salmonella hafi borist með fóðri. 3. Með fólki,
fatnaði, verkfærum og farartækjum. 4. Með afurðum
dýra þá eða hráu kjöti, húðum o.fl. Nú er ekki verið að
halda því fram að erlendur matur sé eitraður en þær
aðstæður verða til að upp getur blossað sjúkdómur ef
smitefnið kemst í snertingu við hina hreinu búfjár-
stofna okkar. Ef það gerist væri einnig lýðheilsu ógn-
að, mannslíf í hættu. Hvað sem líður orðaflaumi Andr-
ésar og innflutningsmannanna, sem brúka mjög orðið
frelsi, frelsi í innflutningi búfjár og á hráu kjöti, gæti
dæmið snúist við og stráfellt dýrin okkar og kostað
slík útgjöld að við risum ekki undir kostnaðinum. Við
flytjum inn frosið kjöt, frostið drepur sýkla. Hrein og
ný nærföt má flytja inn hvaðan sem er, kjötið og lif-
andi dýr er allt annað dæmi, þar þarf reglur og bönn
og leyfi okkar vegna og dýranna. Sumir kenna bænd-
um um þessa hindrun en svo er ekki, hún er studd
rökum færustu manna í læknisfræði við háskólann og
erlendra kollega þeirra. Þeir segja að sjúkdómastaða
íslenskra búfjárstofna sé í mörgu tilliti einstök auð-
lind sem beri að verja með öllum tiltækum ráðum.
Farðu varlega, Andrés Magnússon, þú ert ekki alvit-
ur fremur en við hin en við skulum lesa saman skýrslu
Stephens Cobbs þegar hún kemur út.
Eftir Guðna Ágústsson
»Ein mesta
auðlind Ís-
lands eru heil-
brigðir búfjár-
stofnar.
Guðni Ágústsson
Höfundur er fv. alþm. og ráðherra.
Nærbuxur frá Kína ekki
það sama og nautalund
Það vekur undrun þegar
viðtalsþætti þar sem þátta-
stjórnandi „tekur hús á
áhugaverðu fólki og kynnist
því eins og honum einum er
lagið“ er án viðvörunar
breytt í áróðursþátt fyrir
einu sjónarmiði í umdeildu
máli, eins og gerðist í nýleg-
um þætti af Sjálfstæðu fólki
á Stöð 2. Stuttu síðar gerir
leiðarahöfundur Morg-
unblaðsins umfjöllun Kast-
ljóss um Íslenska erfða-
greiningu að
umfjöllunarefni og spyr
hvort tilgangurinn hafi verið
að sá þeim fræjum í huga
fólks að eitthvað sé „illa rot-
ið í konungsríki Kára“. Þess-
ar tilfinningar sem leið-
arahöfundur lýsir eru mér
óþægilega kunnuglegar eftir
að hafa horft á fyrrnefndan
þátt á Stöð 2.
Áróður í gervi
viðtalsþáttar
Þátturinn Sjálfstætt fólk sem sýndur
var á Stöð 2 nýlega, hefur vakið hjá mér
og mörgum sem hafa komið að máli við
mig, áleitnar spurningar um vinnubrögð
fjölmiðlamanna. Í þættinum fylgdu þátta-
stjórnendur Hraunavinum eftir í nokkra
daga og leyfðu þeim gagnrýnislaust að
gera grein fyrir málstað sínum í heilum
þætti. Engin tilraun var gerð til að sann-
reyna það sem þeir höfðu að segja eða
kynna sér málið frá fleiri hliðum. Þvert á
móti var þátturinn, sem gefur sig út fyrir
að vera áhugaverður viðtalsþáttur, not-
aður í áróðursskyni fyrir eitt sjónarmið, í
máli sem borið hefur hátt og deildar
meiningar eru um.
Engar viðvörunarbjöllur
Ofangreint dæmi og nokkur önnur hafa
vakið hjá mér áhyggjur og umhugsun um
stöðu fjölmiðla hér á landi. Er löngunin til
að búa til krassandi umfjöllun sterkari en
löngunin til að ástunda vönduð vinnu-
brögð? Geta þekktir menn notfært sér
fjölmiðla til að koma að áróðri um sín
hugðarefni án þess að það hringi viðvör-
unarbjöllum hjá fjölmiðla-
mönnum sem eiga að gæta
hlutleysis og fagmennsku?
Er umfjöllun um það sem
er jákvætt ekki jafn spenn-
andi og umfjöllun um það
sem er neikvætt?
Gagnrýnin hugsun
Hitt er ekki síður um-
hugsunarefni, hversu
margir eru tilbúnir til að
gleypa óvandaðar fréttir og
umfjallanir gagnrýnislaust
og dreifa þeim í sínu nafni
með því að „læka þær“.
Þetta á jafnvel við um há-
skólakennara og aðra menn
og konur sem ættu starfa
sinna og stöðu vegna að
vera þjálfaðir í gagnrýnni
hugsun. Smellt er á „læk“
og þar með er viðkomandi
búinn að gefa í skyn að
hann taki undir efni fréttar-
innar án þess að hann eða
hún hafi fyrir því að rök-
styðja skoðun sína. Það
dapurlega við þetta er að
umfjöllun þar sem gefið er til kynna að
eitthvað sé „illa rotið“, umfjöllun sem er
líkleg til að kasta rýrð á einstaklinga, fyr-
irtæki eða opinberan aðila virðist gjarnan
kalla fram hvað mest viðbrögð og fá
mesta dreifingu.
Upplýsa og veita aðhald
Þrátt fyrir það sem fram kemur hér að
ofan hefur reynsla mín af samskiptum við
fjölmiðla almennt verið góð þau hátt í níu
ár sem ég hef gegnt starfi bæjarstjóra.
Flestir blaða- og fréttamenn eru, að mínu
mati, vandaðir fagmenn sem leggja sig
fram við góða og hlutlausa frétta-
mennsku. Þess vegna vekja vinnubrögð
eins og ég lýsi hér að ofan undrun mína.
Fjölmiðlar gegna lykilhlutverki í okkar
samfélagi og þvi skiptir það miklu máli að
umfjöllun þeirra sé vönduð, upplýsandi
og til þess fallin að veita aðhald. Jafn-
framt er brýnt að fjölmiðlar gefi rétta
mynd af samfélaginu með því að segja frá
því sem jákvætt er og vel er gert ekki síð-
ur en hinu sem þarf að bæta.
Eftir Gunnar Einarsson
»Hitt er ekki
síður um-
hugsunarefni,
hversu margir
eru tilbúnir til
að gleypa
óvandaðar frétt-
ir og umfjallanir
gagnrýnislaust
Gunnar Einarsson
Höfundur er bæjarstjóri Garðabæjar.
Áróður eða upplýsing?