Morgunblaðið - 18.11.2013, Blaðsíða 36

36 MENNING
MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 18. NÓVEMBER 2013
Fátt frumlegt „Vissulega lenda persónur verksins í átökum innbyrðis en þó
ekki þannig að það hreyfi tiltakanlega við manni sem áhorfanda,“ segir
meðal annars í umsögn um Refinn, leikrit sem sýnt er í Borgarleikhúsinu.
Refurinn gerist í ekki svofjarlægri framtíð þarsem veður eru vályndarien nú og ógnarstjórn
ríkir í landinu. Vilhelm, sem er
refabendir, hefur boðað komu sína
á bú Samúels og Júlíu, en þau eru
ungir bændur. Ástæða heimsókn-
arinnar er að grunur leikur á að
refir hafi sýkt búið og hann á að
kanna málið. Atvikin haga því svo
að það teygist á heimsókn refa-
bendisins og í gegnum samskipti
hans við hjónin ungu og nágranna-
konuna Söru komumst við smátt
og smátt á snoðir um að þau hjón-
in og sérstaklega bóndinn eru
brotin og nöguð af sárri sektar-
kennd eftir missi sem þau hafa
orðið fyrir. Við komumst einnig að
því að það eru uppi hugmyndir í
samfélaginu um að refasýkingin sé
fyrst og fremst aðferð stjórnvalda
til að viðhalda ógn og losa sig við
bændur sem framleiða ekki nógu
mikið.
Sviðsmyndin á litla sviði
Borgarleikhússins er viðamikil.
Hún er á tveimur hæðum, með
grindum og stigum og gangstígur
klýfur áhorfendabekki. Þetta eru
fremur hrörleg húsakynni, maður
sér ryðgað bárujárn og híbýli búin
einföldum innanstokksmunum.
Klæðnaður er einnig fremur tíma-
laus og fátæklegur, gömul spariföt
notuð til enda við bústörfin og
stígvél sem eru nauðsynleg því úr-
koman í þessari dimmu framtíð er
mjög mikil. Búningur refabend-
isins er svartur hermannabún-
ingur með brúnni hliðartösku úr
leðri. Í pússi sínu hefur hann með-
al annars bók með stóru og svörtu
merki alræðisstjórnarinnar sem
ríkir í landinu. Enn er svo aukið á
ógnina með gjallarhorni sem flyt-
ur fyrirskipanir, straumrofi með
tilheyrandi ljósagangi, nokkuð
ágengri tónlist, eldingum og rign-
ingarhljóði.
Hægt er að ráða á margan hátt
í efni Refsins. Hér er náttúrlega
meðal annars verið að skoða að-
ferðir ógnarstjórnar sem byggir á
því að halda þegnunum í stöð-
ugum ótta og brjóta allar tilraunir
til andófs miskunnarlaust á bak
aftur. Einnig er hér sýnt hlut-
skipti þeirra sem liggja undir
grun, hversu auðveldlega er hægt
að rökstyðja ákveðna niðurstöðu
ef til þess er einlægur vilji og trú
og síðast en ekki síst áhrif nag-
andi sektarkenndar.
Arnar Dan Kristjánsson er í
aðalhlutverki sem Vilhelm refa-
bendir. Hann sýnir vel þennan
kornunga hermann sannleikans
enda hefur hann góða burði til að
leika hann. Vilhelm er í fyrstu
kuldalegur og harður, enda alinn
upp á stofnun frá fimm ára aldri
með það að markmiði að verða
refabendir. Smátt og smátt verður
hann svo fyrir áhrifum af um-
hverfi sínu og efasemdir og
mannlegar kenndir leita á yfir-
borðið. Þau Hallgrímur Ólafsson
og Nanna Kristín Magnúsdóttir
eru einnig góð sem hjónin Sam-
úel og Júlía. Hann er brotinn
maður vegna sektarkenndar sem
hann fær tækifæri til að varpa
yfir á hinn ógnandi ref. Júlía
reynir að gera gott úr öllu og
þrauka. Nanna Kristín er sér-
staklega góð í lokasenu verksins.
Tinna Lind Gunnarsdóttir dregur
einnig upp prýðilega mynd af ná-
grannakonunni Söru.
Eins og sjá má af ofansögðu
finnst mér allir leggja sig full-
komlega fram og standa sig vel.
Þó þykir mér vanta upp á að
þessi sýning hrífi. Ég velti því
fyrir mér hvort einhver hluti
ástæðunnar geti verið þessi um-
fangsmikla leikmynd. Hefði verið
betra að leitast við að framkalla
meira innibyrgða stemningu? Ég
held varla.
Ég ætla því að leyfa mér að
skella skuldinni á verðlauna-
handrit Dawn King. Manni hefur
verið boðið upp á margar mátt-
ugri sögur af ógnarstjórn og því
hvernig maðurinn getur njörvað
sjálfa sig og aðra niður. Vissu-
lega lenda persónur verksins í
átökum innbyrðis en þó ekki
þannig að það hreyfi tiltakanlega
við manni sem áhorfanda.
Þá sé ég ekkert sérlega dul-
úðugt eða spennandi við refi um-
fram önnur dýr. Til viðbótar eru
sum atriðin, eins og sjálfspín-
ingar Vilhelms, í mínum huga
daufur endurómur af einhverjum
tuttugu þrjátíu heldur slöppum
bíómyndum sem ég hef séð í
gegnum tíðina. Mér finnst því
fátt frumlegt eða ferskt koma hér
fram.
Ekki úr nógu miklu að moða
Borgarleikhúsið
Refurinn
bbmnn
Eftir Dawn King. Leikarar: Arnar Dan
Kristjánsson, Hallgrímur Ólafsson,
Nanna Kristín Magnúsdóttir og Tinna
Lind Gunnarsdóttir. Þýðing: Jón Atli
Jónasson, leikmynd og búningar:
Systa Björnsdóttir, lýsing: Garðar
Borgþórsson/Björn Bergsteinn Guð-
mundsson, hljóðmynd: Baldvin Þór
Magnússon, tónlist: Frank Hall, leik-
gervi: Margrét Benediktsdóttir. Leik-
stjórn: Vignir Rafn Valþórsson. Frum-
sýning á litla sviði Borgarleikhússins
16. nóvember.
SIGURÐUR G.
VALGEIRSSON
LEIKLIST
Ljósmynd/Grímur Bjarnason
AF TÓNLIST
Ingveldur Geirsdóttir
ingveldur@mbl.is
Síðastliðið föstudagskvöld héltíslenska hljómsveitinTodmobil stórtónleika í Eld-
borgarsal Hörpu til að fagna 25
ára starfsafmæli sínu. Sérstakur
gestur var Jon Anderson sem var
söngvari hljómsveitarinnar Yes í
gamla daga.
  
Sem mikill aðdáandi Todmobilí um 20 ár hlakkaði ég mikið
til að sjá þau spila í Eldborg.
Todmobil byrjaði tónleikana af
krafti á vinsælum lögum. Andrea
Gylfa og Eyþór Ingi (Eurov-
isonfari – ekki Eyþór upprunalegi)
Of mikið af Jóni, of
eru með bestu söngvurum þjóðar-
innar og þau keyrðu lögin áfram
af krafti. Eftir nokkra Todmobil-
slagara kom Jón Andrésson á svið-
ið og tók eitt lag með kór og sin-
fóníu. Lagið var langt og hljómaði
ágætlega. Þá kom hlé.
  
Eftir hlé hóf Jón leikinn ogtók um sex lög í röð. Hann er
um sjötugt og afskaplega rindils-
legur að sjá á sviðinu en maðurinn
er með þvílíka rödd ennþá, alveg
ótrúlega hreint. Ég þekkti eitt lag
með honum, „Owner of a lonely
heart“, og þegar hann tók það
færðist smá líf yfir annars dauðan
salinn.
Todmobil tók aðeins tvö lög
eftir hlé, fyrir utan uppklappslag,
og voru það vonbrigði. Jón var
Morgunblaðið/Árni Sæberg
Jon Anderson Hann hefði mátt vera með sér tónleika.
Frumkvöðull að lækkun gleraugnaverðs á Íslandi
Reykjavíkurvegur 22 | Hafnarfjörður | S. 565 5970 | sjonarholl.is
Skoðið „Intuitive“
nýjustu margskiptu glerin frá BBGR Frakklandi en þau hlutu
gullbikarinn sem bestu margskiptu glerin á alþjóðlegri
gleraugnasýningu í Paris nú í september. Verðlaunin voru veitt
fyrir mun stærra fókussvæði í les-, tölvu- og akstursfjarlægðum.
Margskipt gleraugu
Sama lága verðið!
SJÓNARHÓLL
Þar sem
gæðagleraugu
kosta minna
Nú geta allir fengið iPad-áskrift
Skráðu þig í iPad-áskrift á www.mbl.is/mogginn/ipad/