Morgunblaðið - 25.01.2014, Blaðsíða 27

27
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 25. JANÚAR 2014
Blautir ljósmyndarar Ferðamenn taka myndir við Reykjavíkurhöfn og láta ekki rigninguna á sig fá. Útlit er fyrir minni úrkomu en ský á himni á höfuðborgarsvæðinu núna um helgina.
Kristinn
Það verður að koma á fjöl-
breyttari möguleikum í hús-
næðismálum hér á landi. Nýjar
leiðir þurfa að koma til svo
mæta megi þeirri þörf sem nú
hefur safnast upp. Það þýðir þó
ekki að stökkva af stað án þess
að ljóst sé hvaða vanda þarf að
leysa. Ég hef því innan bæj-
arstjórnar Kópavogs haft for-
göngu um að fram fari könnun
á stöðu húsnæðismarkaðarins í
Kópavogi svo hægt sé að meta
með markvissum hætti húsnæðisþörfina í
bænum og setja fram raunhæfar lausnir. Til
þess að allir starfandi stjórnmálaflokkar í
Kópavogi gætu komið að málum og tryggt
væri að öll sjónarmið nytu sannmælis stofn-
aði ég þverpólitíska húsnæðisnefnd. Fyrsti
fundur um málefnið var haldinn í byrjun
desember sl. Einnig hef ég lagt til í fjöl-
miðlum að þessi mál verði rædd á vettvangi
Sambands sveitarfélaga á höfuðborgarsvæð-
inu og að auki hef ég gengið á fund félags-
og húsnæðismálaráðherra og kynnt henni
mínar hugmyndir.
Húsnæðisvandinn er margþættur en í
stórum dráttum má skipta honum niður í
eftirfarandi þætti:
 Þá sem hafa hug á að kaupa sína fyrstu
íbúð og eiga í miklum erfiðleikum með að
safna sér fyrir útborgun. Þessi eiginfjár-
vandi er ein af mörgum afleiðingum
skattastefnu síðustu ríkisstjórnar. Margt
af þessu fólki hefur greiðslugetu sem við
sjáum m.a. af hárri leigu sem það er að
greiða þannig að eiginfjársöfnun til út-
borgunar í eigin íbúð er því ofviða.
 Fólk sem missti eignir sínar í kjölfar
efnahagsáfallsins. Það þarf að eiga þess
kost að geta fetað sig aftur inn á braut
séreignar. Sömu vandamál eru uppi hér
og í fyrrnefnda hópnum.
 Þriðji hópurinn er sá sem hefur verið í
leiguhúsnæði í langan tíma vegna óstöð-
ugra tekna eða annarra aðstæðna. Sveit-
arfélagið kemur til móts við þennan hóp
með húsaleigubótum og sérstökum húsa-
leigubótum þar sem við á.
 Fjórði hópurinn er sá tekjulægsti, en
hann hefur m.a. haft mögu-
leika á að vera í félagslegu
leiguhúsnæði og notið stuðn-
ings sveitarfélagsins í formi
húsaleigubóta. Nauðsynlegt
er að kanna hvort þessi hóp-
ur hafi stækkað á und-
anförnum árum og er það til-
valið úrlausnarefni fyrir
Samtök sveitarfélaga á höf-
uðborgarsvæðinu sem og ís-
lensk stjórnvöld að komast
að því og þá, hvað valdi.
Ábyrg húsnæðisstefna
Þessir fjórir hópar þurfa ólíkar lausnir á
sínum vanda og er líklegt að fyrstu tveir
hóparnir þurfi að fá tækifæri til þess að
safna fyrir útborgun í íbúð. Hér þarf rík-
isvaldið að koma til og hér gæti útfærsla á
séreignarsparnaðarleiðinni sem var kynnt í
leiðréttingartillögum íbúðalána komið að
notum. Hér þyrfti að gera breytingar á til-
lögunum og leyfa fólki að nýta séreign-
arsparnað til fyrstu íbúðakaupa. Hvati til
sparnaðar er lausn fyrir þennan hóp.
Hópurinn sem misst hefur sitt í kjölfar
efnahagsáfallsins þarf að fá tækifæri til að
feta sig inn á séreignarbrautina á ný.
Varðandi þriðja hópinn má segja að
einkaaðilar hafa sýnt leigumarkaðinum mik-
inn áhuga og má vitna til greinar forstjóra
fasteignafélagsins Regins hf. þar sem hann
kynnti ákveðnar útfærslur á því hvernig
væri möguleiki á að bjóða upp á hagstæða
langtímaleigu. Það er ljóst að á næstu miss-
erum munu þrjú stór fasteignafélög verða á
hlutabréfamarkaði og því er sjálfsagt að
kanna hvort burðugir aðilar hafi áhuga á
samstarfi við sveitarfélög um uppbyggingu
leiguíbúða með langtímaleigu í huga. A.m.k.
eru dyrnar hjá okkur í Kópavogi opnar.
Einnig gætu lífeyrissjóðir stofnað húsnæðis-
samvinnufélög að hollenskri fyrirmynd þar
sem fjárfest væri til mjög langs tíma. Önnur
hugmynd væri að sveitarfélög eða hið opin-
bera myndu leggja til eigið fé ásamt kaup-
andanum sameiginlega, sbr. bresku leiðina
sem hefur verið kölluð „shared equity“.
Fjórði hópurinn hefur e.t.v. farið stækk-
andi en frá því að ég tók við sem bæjarstjóri
hefur markvisst verið unnið í því að útvega
lágtekjufólki félagslegt húsnæði annað hvort
í eigu bæjarins eða til bráðabirgða hjá
einkaaðilum. Félagsþjónusta Kópavogs-
bæjar er öflug og hefur starfsfólki bæjarins
tekist að draga úr biðlistum eftir fé-
lagslegum íbúðum. Okkur tókst að kaupa
fleiri íbúðir á síðasta ári en árin þar á undan
og stefnum við á að gera enn betur í þeim
efnum í framtíðinni, en þó í samræmi við þá
stefnu sem við höfum markað okkur um að
eiga takmarkaðan fjölda í einstökum fjöl-
býlishúsum og hverfum.
Yfir 400 félagslegar íbúðir í Kópavogi
Það er alltaf auðvelt í lífinu að leggja í út-
gjöld svo lengi sem einhver annar borgar. Á
þeim grunni var tillaga sem var flutt í bæj-
arstjórn Kópavogs þann 14. janúar sl. þar
sem kaupa átti strax allt að 40 íbúðir og
hefja byggingu tveggja fjölbýlishúsa. Fram-
kvæmdir sem hefðu kostað bæjarsjóð 3
milljarða króna, án þess að það væri lögð
fram greinargerð eða viðauki við fjárhags-
áætlun sem skýrði með hvaða hætti ætti að
greiða fyrir verkefnið. Aðspurður hefur lög-
fræðingur Sambands íslenskra sveitarfélaga
sagt að slíkur viðauki verði að vera fyrir
hendi áður en slík útgjöld eru samþykkt.
Miðað við furðulega framsetningu þess-
arar tillögu mætti halda því fram að Kópa-
vogur hefði ekki verið að gera neitt í hús-
næðismálum. Það er nú öðru nær. Nú er
verið að byggja sex íbúðir og verið að byrja
á fjórum til viðbótar auk þess sem verið er
að leita að íbúðum til kaups. Kópavogsbær á
nú þegar um 6% af öllu fjölbýli í Kópavogi
eða yfir 400 íbúðir og hefur það hlutfall ver-
ið að hækka á undanförnum árum.
Ábyrg fjármálastjórn
Stöðugleiki í fjármálum bæjarins er nauð-
synlegur en með festu í fjármálum hefur
bænum tekist að endurfjármagna lán á betri
kjörum en áður hafa þekkst. Glundroði í
fjárhagsstjórnun kann ekki góðri lukku að
stýra og þó svo að bæjarfélagið fái inn húsa-
leigu vegna þeirra íbúða sem bæjarfélagið á,
getur það ekki keypt íbúðir eftir geðþótta
bæjarfulltrúa án þess að það hafi áhrif á
lánskjör og skuldastöðu sveitarfélagsins.
Sem bæjarstjóri í Kópavogi hef ég lagt
áherslu á festu í stjórn fjármála hjá bænum
– þó að það gæti verið ánægjulegt að reyna
að gera allt fyrir alla og byggja skýjaborgir
um allan bæ, þá gæti sú ánægja orðið
skammvinn. Íbúar Kópavogs hafa hins veg-
ar notið þess m.a. í lægri gjöldum og skött-
um að varlega hefur verið stigið til jarðar
og reynt að draga úr kostnaði án þess að
það bitnaði á þjónustunni. Aukin skuldsetn-
ing þýðir fyrst og fremst lakari þjónustu í
framtíðinni fyrir íbúa Kópavogs. Kópavogs-
bær skuldar um 40 milljarða króna og ef
vextir á þessa fjárhæð myndu hækka um 1%
þá myndi það kosta bæinn um 400 milljónir
á ársgrundvelli eða um 50 þús. kr. á hverja
fjögurra manna fjölskyldu. Þannig má sjá
að vaxtagjöld ráða miklu um þjónustu sem
bærinn veitir, þ. á m. er framboð fé-
lagslegra íbúða. Glundroði í fjármálum bæj-
arins veikir getuna til að ná þeim mark-
miðum sem við höfum sett okkur og verður
því ekki í mínu boði.
Lokaorð
Lausnin á húsnæðisvanda fólks snýst ekki
eingöngu um að seilast eftir fé í bæjarsjóð
Kópavogs. Lausnin er margþætt en úrbóta
er þörf á ýmsum sviðum. Byggingar-
reglugerðin nýja gekk lengra en nauðsyn-
legt var og hækkaði hlutfallslega mest verð
á minni eignum. Raunvextir þurfa að lækka
en ekki er hægt að ætlast til að hið opinbera
greiði niður vexti af lánum til allrar fram-
tíðar. Virkja þarf einkaframtakið á leigu-
markaði og þar geta sveitarfélög komið að,
t.d. með því að leggja til lóðir gegn
ákveðnum skilyrðum.
Við eigum að horfa á lausnir sem skapa
minnsta áhættu fyrir bæjarsjóð og þar með
skattgreiðendur í Kópavogi. Þessar lausnir
gætu til dæmis verið með aðkomu fasteigna-
félaga, lífeyrissjóða og hins opinbera. Er
ekki nóg komið af skýjaborgum? – Ábyrg
fjármálastjórn hins opinbera er allra hagur.
Eftir Ármann Kr. Ólafsson » Við eigum að horfa á lausnir
sem skapa minnsta áhættu
fyrir bæjarsjóð og þar með
skattgreiðendur í Kópavogi.
Ármann Kr. Ólafsson
Höfundur er bæjarstjóri í Kópavogi.
Hagsæld Kópavogs og ábyrg húsnæðisstefna