Morgunblaðið - 15.05.2014, Blaðsíða 21

21
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 15. MAÍ 2014
Æskunnar vor Þær voru skeleggar þessar vinkonur sem valhoppuðu um miðbæinn um daginn. Léttar í spori og með vind í hári svifu þær um göturnar með æskublik í auga.
Eggert
Sveitarfélagið Árborg er á besta
stað í hjarta Suðurlands. Á kjör-
tímabilinu hefur mikill vöxtur verið í
þjónustuframboði verslana, veit-
ingastaða og afþreyingar. Þetta er
hvorki sjálfsagt né sjálfgefið.
Uppbygging Sundhallar Selfoss,
bættar samgöngur, göngu- og hjóla-
stígar sem nú er verið að leggja
munu styrkja þessa stöðu enn
frekar.
Framfarir í skólamálum eru eitt
mikilvægasta mál sveitarfélaganna.
Á kjörtímabilinu hafa verið stigin
gæfuspor með uppbyggingu fræðslu-
sviðs og stórauknu upplýsingaflæði í
fræðslumálum. Ráðist hefur verið í
uppbyggingu í tölvumálum og upp-
setningu á þráðlausum netum í
skólahúsnæði. Umtalsvert hefur ver-
ið fjárfest í tölvumálum á kjör-
tímabilinu eftir nokkra stöðnun á
kjörtímabilinu á undan. Áfram þarf
að vinna að nútímavæðingu skólamála á þeim góða
grunni sem nú liggur fyrir í fræðslumálum. Skuldir
sveitarfélagsins hafa lækkað um þrjá milljarða á
föstu verðlagi auk þess sem afgangur er af rekstri
þess öll fjögur árin.
Tækifærin nýtt á
erfiðum tímum
Miklar breytingar hafa orðið í skipulagsmálum á
kjörtímabilinu. Horfið hefur verið frá háreistri og
þéttri íbúðabyggð í bæjargarðinum á Selfossi og í
stað þess samþykkt manneskjulegt miðbæj-
arskipulag í sátt við íbúana. Gert er ráð fyrir vistgötu
sunnan við Ráðhús Árborgar að Tryggvagarði. Horf-
ið er frá þeirri fyrirætlan að færa íþróttasvæðið við
Engjaveg í Eyðimörk við flugvallarsvæðið. Þessi í
stað er nú unnið að því að styrkja uppbyggingu
íþróttaiðkunar á miðsvæði og auka möguleika flug-
vallarins fyrir einka- og kennsluflug. Þá er verið að
vinna nýtt deiliskipulag fyrir Austurveginn frá hring-
torgi við Ölfusárbrú að hringtorginu við Flóahrepps-
mörk. Horft er til þess að Austurvegurinn verði
breiðgata með hjóla- og göngustígum. Unnið er að
deiliskipulagi fyrir miðbæ Eyrarbakka þar sem unnið
er með þá einstöku götumynd sem þar er að finna. Þá
er unnið áfram að lagningu göngustígs milli Stokks-
eyrar og Eyrarbakka sem tengir þorpin
við ströndina. Allt þetta mun þetta
styrkja sveitarfélagið til skamms tíma
en skipta sköpum í uppbyggingu þess til
langs tíma. Hér er því góður grunnur til
heilbrigðrar uppbyggingar til langrar
framtíðar. Loks hefur sveitarfélagið
keypt svonefnt Laugardælaland sem er
lykil landsvæði í uppbyggingu og þróun
sveitarfélagsins. Þessi kaup styrkja fjár-
hagsstöðu Árborgar til lengri tíma litið.
Sveitarfélagið Árborg inniheldur ólíka
byggðakjarna sem allir hafa sína sér-
stöðu. Eyrarbakki og Stokkseyri eru
heillandi sögulegir staðir sem nú hafa
fengið tengingu við Leifsstöð með
Suðurstrandarveginum. Þar eru mikil
tækifæri í ferðamennsku á komandi ár-
um. Selfoss sem er annar tveggja þétt-
býlistaða á Íslandi sem hafa þróast og
vaxið án hafnar er kominn á þroskaðan
stað í þróunarferli bæja. Þjónustuúr-
valið er að verða á borð við Reykjavík í
mörgum efnum og er betra en í sumum
nágrannasveitarfélögum höfuðborg-
arinnar. Þessi þróun mun halda áfram.
Menning vex af menningu eins og kartöflur af kart-
öflum sagði Guðbergur Bergsson eitt sinn. Þjónusta
vex af þjónustu, verk af verki.
Búast má við því að ráðist verði í talsverðar virkj-
anaframkvæmdir á Suðurlandi á komandi árum.
Virkjanaframkvæmdir munu þá eins og áður skila
sér í auknum umsvifum beint og óbeint í sveitarfé-
laginu Árborg. Margt bendir til þess að aukin ásókn
sé í húsnæði í sveitarfélaginu bæði til eignar og til
leigu. Hækkandi fasteignaverð og fasteignagjöld á
höfuðborgarsvæðinu setja nú þrýsting á fjöl-
skyldufólk að leita hagstæðari búsetukosta. Hér
kemur Árborg sterk inn í dag, ekki síst þar sem
bensínkostnaður hefur lækkað umtalsvert á föstu
verðlagi og sá þröskuldur sem reis við gengislækkun
krónunnar hefur gengið til baka. Þá skiptir miklu að
fasteignagjöld hafa verið lækkuð um fimmtung á
kjörtímabilinu enda setja þau strik í útreikninginn
hjá heimilum ef þau eru óeðlilega há. Samkeppn-
isforskot Árborgar felst ekki síst í landrými, stað-
setningu og hagstæðu húsnæði. Næsta kjörtímabil
byggir á góðum grunni og ef áfram er unnið á sömu
forsendum mun okkur vel farnast.
Eftir Eyþór
Arnalds
» Alger um-
skipti hafa
orðið í rekstri,
skuldastöðu og
skipulagsmálum
á aðeins fjórum
árum í Árborg.
Eyþór Arnalds
Höfundur er formaður
bæjarráðs Árborgar.
Saga af sveitarfélagi
Stóraukinn umhverf-
isáhugi hefur fætt af sér
ýmsar betrumbætur. Til
dæmis varð til mat á um-
hverfisáhrifum fram-
kvæmda (MÁU) og stórra
áætlana. Um MÁU gilda
lög sem sennilega á að
endurskoða á næstunni.
Matið er viðamikið ferli
og næsta víst að fremur
fáir vita hvernig það fer
fram, eða hafa fyrir því að
kynna sér tiltekið mat og segja á því
álit ef svo ber undir. Engu að síður
hefur MÁU oft á tíðum hagrætt fram-
kvæmdum með ágætum hætti og
stundum komið í veg fyrir umhverfis-
slys. En dæmi um það þveröfuga má
eflaust finna enda matið mannanna
verk og enginn hæstaréttardómur um-
hverfisgeirans. Svo er unnt að komast
hjá MÁU með því að halda fram-
kvæmdum undir viðmiðunarmörkum,
t.d. malarnámi svo eitthvað sé nefnt. Í
stað einnar stórrar námu er krukkað í
jarðlög í minna mæli á nokkrum stöð-
um, og þá til mikilla lýta eins og blasir
við meðfram hringveginum.
MÁU fer þannig fram að eftir að
umfang og eðli fyrirhugaðrar fram-
kvæmdar er ákveðið ræður fram-
kvæmdaaðili sérfræðingahóp oftast
verkfræðistofu, til þess að annast verk-
ið. Sá aðili getur ráðið til sín und-
irverktaka til að sinna einstökum þátt-
um matsins, hafi hann ekki til þess
þekkingu innan hópsins eða stofunnar.
Fyrst er lögð fram matsáætlun, hún
endurskoðuð og samþykkt af verk-
kaupa MÁU og að endingu kynnt op-
inberlega með tímafresti athugasemda.
Sjálft matið fer fram í öllum helstu
málaflokkum sem framkvæmdina varð-
ar. Áhrif á umhverfi, í víðum skilningi
hugtaksins, eru metin, allt frá lands-
lags- og samfélagsáhrifum til áhrifa á
menningu og ferðaþjónustu. Skýrsla er
skrifuð (gjarnan mikil bókverk), ólíkir
kostir framkvæmdaleiðar
metnir og lagðar til mót-
vægisaðgerðir þar sem
það á við. Loks er skýrsl-
an lögð fram til almennrar
kynningar og athuga-
semda. Vinna við eitt mat
kostar oftast milljónir eða
tugmilljónir króna.
Í öllu þessu ferli rýnir
einn eða fleiri tilskipaðir
fulltrúar verkkaupa alla
vinnu sérfræðinganna.
Þeir og aðrir í hópi fram-
kvæmdaaðilans geta gert
athugasemdir og rökrætt þau skrif
sem fram fara og þær staðhæfingar,
rök og orðalag sem notað er. Af minni
reynslu að dæma gerist það í miklum
mæli og oft verða átök andstæðra sjón-
armiða. Engin leið er að meta almennt
hve oft afstaða verkkaupans verður of-
an á, meira að segja í jafn einföldum
deilumálum og orðanotkun. Og það er
auðvelt að gruna að með þessu verk-
lagi geti verkkaupi haft óeðlileg áhrif á
umhverfismatið. Ólafur Hjálmarsson
verkfræðingur ritar grein um þetta í
Fréttablaðið 12. maí og er svartsýnn á
að MÁU geri nægilegt gagn þegar á
reynir við umdeildar stórframkvæmdir.
Hann mælir í raun með því að breyta
þurfi matsferlinu þannig að hlutlægt
mat sérfræðinga á áhrifum fram-
kvæmda ráði í nægjanlegum mæli,
hvað sem á dynur. Á það fellst ég og
hvet til þess að fari endurskoðun núna
fram á lögum um MÁU verði hugað að
leiðum til þess arna. Ef ný lög eru ekki
í burðarliðnum þarf að flýta endur-
skoðun þeirra.
Eftir Ara Trausta
Guðmundsson
» Lög um mat á umhverf-
isáhrifum framkvæmda
og áætlana eru gölluð og
þau þarf að endurskoða.
Ari Trausti
Guðmundsson
Höfundur er jarðvísindamaður og
rithöfundur.
Hvað má og hvað ekki?