Fréttir - Eyjafréttir - 06.05.1999, Blaðsíða 12

12
Fréttir
Fimmtudagur 6. maí 1999
Ármann Höskuldsson skrifar:
Byggðamál -
óbyggðamál
Samgöngur
Tilefni þessa
greinarstúfs er
miklar umræður
um byggðamál
og fullyrðingar
um röskun þeirra
vegna aðgerða-
leysis stjórn-
valda. Nú horfir svo við að miklir
fólksflutningar hafa átt sér stað til
Reykjavíkur af landsbyggðinni. Um
ástæður sýnist sitt hverjum og hafa
menn ýmislegt til síns máls. Menn
hafa bent á að góðar samgöngur við
höfuðstaðinn tryggi lífvænleika
byggðarlaga. Þetta er gömul og vel
þekkt staðreynd sem menn hafa byggt
á ný og fom menningarríki. Þannig
reistu Rómverjar veldi sitt á góðum
samgöngum á milli stærstu þétt-
býlisstaða og þannig eru öll menn-
ingarríki dagsins í dag byggð. Það
væri því einkennilegt ef einhver önnur
lögmál giltu hér á Islandi. Við
Framsóknarmenn höfum bent á að hér
í Vestmannaeyjum verði samgöngur
að vera tryggar og aðgengilegar
öllum. Þingmenn flokksins studdu
dyggilega við tillögur um hag-
kvæmniathuganir vegna ganga með
þá Isólf og Guðna í öndvegi. Við
gerum okkur einnig grein fyrir því að
áður en göng verða að veruleika munu
sennilega líða mörg ár, því höfum við
gert tillögur um það að rekstrarfé
Akraborgarinnar verði notað til þess
að greiða niður og fjölga ferðum
Hetjólfs á milli lands og Eyja. Þannig
munum við gera þjóðveg okkar
Eyjamanna aðgengilegri og sam-
keppnisfæran við þjóðveg nr. 1 á Is-
landi. Það horfir einkennilega við að
fylkingarmenn taka ekki nokkra
afstöðu til samgangnaleysis okkar
Eyjamanna og verður það ekki ráðið
öðruvísi en svo að þeim sé ekki í mun
að byggð haldist blómleg í Eyjunum
okkar. Þó sérstaklega verður manni
hugsað svo þegar berast fréttir um að
byggðir í góðu sambandi við
Reykjavík væru famar að sýna merki
fólksfjölgunnar.
Kvótamál
Kvótamál hafa gjaman verið í
brennidepli þegar umræður um
byggðamál ber á góma og hefur því
kerfi oftar en ekki verið kennt um
eyðingu byggða. Við Framsóknar-
menn höfum lýst yfir að varleg
endurskoðun á þessu kerfi beri að eiga
sér stað í næstu stjómartíð, jafnframt
skuli tekinn upp sérstakur byggða-
kvóti, eymamerktur byggðarlögum.
Með þessu hyggjumst við skera agnúa
af núverandi kerfi og styðja við
byggðarlög í landinu.
Þeir er kenna sig við sameinaða
fylkingarmenn telja sig geta stutt við
byggðir landsins með sértækum að-
gerðum, svo sem að taka um 10% til
15% af veiðikvóta útgerða árlega og
endurselja til hæstbjóðenda. Þess mun
því ekki lengi að bíða, nái slíkar
aðgerðir fram að ganga, að öll stærstu
útgerðarfélög landsbyggðarinnar leggi
upp laupana og starfsfólk þeirra neyð-
ist til að mæla götumar í henni
Reykjavík á styrkjum frá hinu
opinbera.
Nú á síðustu vikum hafa þessir
menn komið af stað sögum um það að
hér í Vestmannaeyjum stefni í einn
mesta fólksflótta allra tíma vegna
ástands Vinnslustöðvarinnar. Það er
sorglegt þegar stjómmálamenn þurfa
vísvitandi að blekkja kjósendur sína,
með hræðsluáróðri, til þess að fylgja
sér. Vinnslustöðin er önnur af tveim
stórútgerðum okkar Eyjamanna sem
stundar mikla landvinnslu. Það er eins
og fylkingarmenn geri sér ekki grein
fyrir því að ef þessar tvær útgerðir
væm ekki hér í Eyjum væri
landvinnsla öll í lágmarki og því
atvinna verkafólks líka. Vita þessir
menn ekki að mestur hluti alls kvóta
Eyjamanna (að undanskildum kvóta
stórútgerðanna) er unninn allt annars
staðar en í Eyjum? Þeir gera sér ekki
grein fyrir því að nái þeirra stefnumál
fram að ganga verða fyrst stóm
útgerðarfyrirtækin á barmi gjaldþrots
og það verkafólk sem hjá þeim vinnur.
Tryggjum atvinnu - tryggjum
byggð, kjósum X-B.
Höfundur erforstöðumaður Náttúru-
stofu Suðurlands og skipar 4. sæti á
lista Framsóknar í
Suðurlandskjördœminu.
Eggert Haukdal skrifar:
Að svipta fólk framtíðinni
Davíð Oddsson
sagði nýlega í
umræðu um
fiskveiðistjóm-
unarkerfið eitt-
hvað í þessa átt.
„Þegar kvóta-
kerfinu var kom-
ið á var augljóst
að samdráttur yrði í veiðunum. Því var
valin sú leið að setja kvótann á skipin
til að veija þau verðrýmun.“
Þama liggur rót vandans, kvótinn
var settur á skipin til að verja þau
verðfalli, ekki tekið tillit til þess að
sjómennimir, landverkafólkið og
byggðirnar næst miðunum ættu
nokkum þátt í myndun veiðireynsl-
unnar sem kvótinn byggðist á.
Eigendum skipanna var afhentur
gjafakvótinn til ráðstöðvunar að vild,
til okurleigu, til okursölu. Fólkið og
byggðarlagið er svipt framtíðinni ef
kvótinn fer. Það gleymdist að hugsa
fyrir því.
Dökkt útlit
I dag, á Suðurlandi, þegar litið er til
þeirra byggða sem frá því land
byggðist hafa lifað á sjósókn og
fiskverkun, er svo ægilegt um að litast
að það hálfa væri nóg. Tökum
Stokkseyri og Eyrabakka sem dæmi.
Kvótinn farinn að mestu, atvinnuleysi
er viðvarandi og fasteignaverð hríð-
fellur. Hvað með Þorlákshöfn? Gamli
Meitillinn er mnninn saman við
Vinnslustöðina í Vestmannaeyjum og
þar brestur í böndum. Ames er í
meirihlutaeign Granda. Hvað með
framtíð þess? Sjá menn fyrir það
hörmungarástand sem skapast ef
vinnsla leggst einnig af þar?
Heimamenn ráða minnstu um það.
Vinnslustöðin
Sem fyrr segir berast váleg tíðindi frá
Vestmannaeyjum með afkomu
Vinnslustöðvarinnar sem talin er
órekstrarhæf svo ég vitni í Við-
skiptablað Morgunblaðsins frá sl.
viku. Hverjir em útgerðarmennirnir f
Vinnslustöðinni? Olíufélag og fjár-
festar með meirihlutann. Hugsar það
lið um atvinnuöryggi hundmðanna
sem byggja sitt lífsviðurværi á
fyrirtæki eins og Vinnslustöðinni hf.
Nei þeir hafa áhyggjur af gengi
hlutabréfa sinna í fyrirtækinu. Núna
hriktir í stoðum atvinnulífs í Eyjum og
Þorlákshöfn og hætta er á að verðmæti
fólks í fasteignum sínum séu í hættu,
ef vinnan bregst.
Röng fiskveiðistjómun sviptir fólk
framtíðinni. Það er hin ískalda
staðreynd málsins hér á Suðurlandi
sem og víða um landið.
Til hvers var barist í útfærslu land-
helginnar á sínum tíma þegar
byggðimar næst sínum hefðbundnu
miðum em að leggjast af hver af
annarri. Atvinnuöryggi og eignir fólks
í hættu ásamt því að ungdómurinn á
þessum stöðum missir trú á sjó-
mennsku og fiskverkun og sækir
annað. Stórir verksmiðjutogarar sópa
upp fiskinum hirða það besta - henda
hinu. Er það framtíðin? Svari hver
fyrir sig.
Frjálslyndi flokkurinn er eina
stjómmálaaflið sem setur fiskveiði-
stjómun í öndvegi í sinni kosninga-
baráttu, fiskveiðistjómun sem boðar
nýja tíma og ný viðhorf ásamt því að
tryggja byggð um landið allt. Vert þú
með okkur á kjördag og settu x við F.
Höfundur er 1. maður á F-lista á
Suðurlandi.
Lúðvík Bergvinsson:
r
Aróður og
kvótakerfið
Það er merkileg
staðreynd að
með því að end-
uríaka sama
hlutinn nægileg-
a oft og á sann-
færandi hátt,
sama hversu
heimskulegur
eða fráleitur hann kann að vera,
kemur að því að fólk fer smárn
saman að trúa því að hann sé réttur
og eðlilegur, jafnvel þó öll
skynsamleg rök hnígi að hinu gagn-
stæða. Dæmi um þetta eru mörg úr
ntannkynssögunni og sum hver hafa
leitt til mikilla hörmunga.
Mér varð hugsað til þessarar stað-
reyndar, þar sem ég sat og fylgdist
með yfirheyrslu fréttamanna fyrir
nokkram dögum á einni sjónvarps-
stöðinni yfir forsætisráðherra um
staðreyndir, sem fram komu í
skýrslu; skýrslu sem hann hafði
sjálfur gefið út og lesið var uppúr.
Aðspurður fullyrti forsætisráðheiTa
að upplýsingamar sem fram koma í
umræddri skýrslu stæðu þar alls ekki
og breytti engu þó fréttamennirnir
bentu á þær í skýrslunni; forsætis-
ráðherra fullyrti að þetta stæði ekki í
skýrslunni, og þar við sat. Frétta-
mennimir snem sér að öðru, því það
sem forsætisráðherra sagði að ekki
væri að finna í skýrslunni gat ekki
verið þar, þrátt fyrir að raunveru-
leikinn bæri annað. Svo einfalt var
það.
Þetta litla dæmi úr kosninga-
baráttunni sýnir að ekki verður um
villst að með því að fullyrða eitthvað
á sannfærandi hátt og ítreka það
reglulega, leiðir það að lokurn til
þess að fólk fer smám saman að trúa
því, jafnvel þó öll rök hnígi til
annars. Svona er máttur innræting-
arinnar.
Kvótakerfið
Ástæða þess að ég nefni þetta hér er
sú urnræða, sem fram hefúr farið um
fiskveiðistjórnunarkerfið, sem á
köflum virðist ganga út á að ef það
væri ekki við lýði myndi vart nokkur
fiskur verða veiddur við fslands-
strendur. Allar hugmyndir um breyt-
ingar em dæmdar sem árás á lands-
byggðina, jafnvel þó að ekkert ein-
stakt verk stjómvalda hafi farið jafn
illa með efnahag þess fólks, sem á
landsbyggðinni býr. Það er leitun að
nýjum fyrirtækjum sem sett hafa
verið á stofn á landsbyggðinni og
það er líkt og dauð hönd þessa kerfis
sé smám saman að drepa niður allt
framkvæði heimamanna.
Brottflutningur aflaheimilda úr
byggðarlögum hefur leitt til verðfalls
á fasteignum í viðkomandi byggð
auk þess sem með minnkandi at-
vinnu hefur leitt til þess að tekjur
sveitarfélaga hafa dregist saman með
tilheyrandi afleiðingum. Þetta er
landsbyggðaskattur sem landsbyggð-
in er að greiða, verði ekki gerð
bragarbót á þessu kerfi og það sem
fyrst. Það getur ekki verið viðunandi
ástand að svo sé fyrir Vestmanna-
eyjum komið að örfá stórfyrirtæki
ráði því hvort byggðarlög iifi eða
deyi, það má aldrei verða.
Það er því augljóst að á okkur sem
tökum þátt í stjómmálum hvflir sú
kvöð að finna leið út úr þeim ó-
göngum sem núverandi kerfi hefur
leitt okkur í.
Framtíðin
Sá sem þetta ritar er sannfærður um
að við hér í Vestmannaeyjum eigum
mikla ntöguleika að snúa þeirri
þróun við, sem verið hefur hér
undanfarin ár, með því að opna leið
inn í kvótakerfið svo nýir aðilar geti
hafið útgerð, sem er sú atvinnugrein
sem hefur átt stærstan þátt í því að
byggja upp það samfélag sem við nú
lifum í á íslandi.
Það er eitthvað það varhugaverð-
asta, sem stjómvöld geta gert
þegnum sínum, að byggja upp
einokunar- og lénsskipulag í tiltek-
inni atvinnugrein því að sagan hefur
kennt okkur að á endanum leiðir það
til þess að fólk biýst undan slíku ægi-
valdi og tekur völdin í sínar hendur.
Islendingar hafa fyrir framan sig ris
og fall Sambands íslenskra sam-
vinnufélga (SÍS), sem um tíma hélt
hverju byggðarlaginu á fætur öðra í
heljargreip sinni en varð á endanum
að láta undan síga. Af þessari reynslu
verða stjómvöld að læra og því er
nauðsynlegt að gera breytingar á
stjórnkerfi fiskveiða við ísland,
annars getur illa farið.
Það er mitt mat að það sé ekki að-
eins í sjávarútveginum sem við Vest-
mannaeyingar eigum ntikla mögu-
leika ef okkur ber sú gæfa að ná að
brjótast undan hinni dauðu hönd
fiskveiðistjómunarkerfisins. Ég er
sannfærður um að með sameiginlegu
átaki bæjaryfirvalda og einstaklinga
megi byggja hér upp að nýju öfluga
ferðaþjónustu sem ég tel að yfir-
byggður knattspymuvöllur, sem gæti
nýst fyrir allar íþróttagreinar,
ráðstefnur, fundi og sýningar, gæti
verið lykill að. Enn fremur tel ég að
við eigum mikla möguleika á mennt-
unarmálum almennt í sjávarútvegi.
Svo sannaiiega eru möguleikamir
fyrir hendi ef stjórnvöld og ein-
staklingar hafa þann kjark sem til
þarf til að snúa af braut undanfarinna
ára.
Niðurlag
Við megum aldrei láta áróður og
innrætingu uppræta gagnrýna
hugsun. Við vitum öll að fyrstu níu
áratugi af þessari öld veiddum við
fisk við Islandsstrendur án þess að
kvótakerfið hafi skipt þar sköpum.
Það er ljóst að ef við förum ekki að
virkja framkvæðið í einstaklingum í
stað þess að brjóta það niður eins og
núverandi fyrirkomulag leiðir til,
mun áfrarn síga á verri veg fyrir
landsbyggðina og urn leið Vest-
mannaeyjar.
Alþingiskosningar era á fjögurra
ára fresti að jafnaði og þá gefst fólki
kostur á því að segja sitt álit. Það er
ljóst að áframhaldandi samstarf
núverandi ríkisstjómarflokka mun
ekki leiða til þess að breytingar verði
gerðar á núverandi stjóm fiskveiða.
Eina vonin til þess að breytingar geti
orðið er sú að Samfylkingin fái þann
stuðning sem hún þari' í komandi
kosningum, því önnur öfl verða þess
vart ntegnug eftir kosningar að knýja
á uni breytingar á núverandi kerfi.
Ég skora því á þig ágæti kjósandi,
ef þú ert óánægður með núverandi
stjóm að gefa Samfylkingunni tæki-
færi, og setja X við S á kjördag.
Höfundur er alþm. Samfylkingar.