Fréttir - Eyjafréttir - 06.04.2000, Blaðsíða 14

14
Fréttir
Fimmtudagur 6. apnl 2000
Þættir úr ræðu Arnars Sigurmundssonar á aðalfundi Sparisjóðs Vestmannaeyja:
r
An frumkvæðis heimamanna mun uppbygging
upplýsinga- og hátæknifyrirtækja fara hjá garði
Frá aðalfundi Sparisjóðs Vestmannaeyja. s „Eignaform sparisjóðanna hefur af eðlilegum ástæðum
dregist inn í umræðuna um endurskipulagningu á innlendum fjármálamarkaði. Sparisjóðirnir verða
sjálfir að hafa forystu um framhald málsins og vera viðbúnir að bregðast við breyttum aðstæðum,“ sagði
Arnar Sigurmundsson meðal annars í ræðu sinni.
Ræða Amars
Sigurmundssonar, formanns
stjómar Sparisjóðs
Vestmannaeyja, á aðalfundi
Sparisjóðsins sl. laugardag
bar merki mikilla umbrota í
samfélaginu. Umbrot sem
koma fram í aukinni
samkeppni á æ fleiri sviðum,
á það ekki síst við í banka-
og fjármálastarfsemi eins og
sameining FBA og
íslandsbanka ber með sér.
„Eins og undanfarin ár einkenndi
aukin samkeppni á innlendum mark-
aði allt rekstrarumhverfi fjármála-
fyrirtækja á árinu 1999. Samkeppnin
um fjárvörslu, útlán og aðra þjónustu
til viðskiptamanna er ekki lengur
bundin við ísland og hafa fjárfestar
leitað í vaxandi mæli út fyrir land-
steinana. Islensk fjármálafyrirtæki
hafa brugðist við þessari þróun með
sífellt fleiri valkostum í innlendum og
erlendum spamaðar- og áhættufjár-
magnsleiðum. Á síðasta ári seldi
ríkið öll hlutabréf sín í Fjárfestinga-
banka atvinnulífsins hf. og með útboði
nokkurt viðbótarhlutafé í Landsbanka
Islands hf. og Búnaðarbanka Islands
hf. Allt stef'nir í að rikið minnki hlut
sinn í þessum bönkum á næstu
misserum. Atburðir síðustu daga geta
gjörbreytt heildarmyndinni á íslensk-
um fjármagnsmarkaði, komi til
sameiningar íslandsbanka og Fjár-
festingabanka atvinnnulífsins og
Landsbankans og Búnaðarbankans. Þá
myndi skyndilega blasa við nýtt
landslag á íslenskum ijármálamarkaði.
Eignaform sparisjóðanna hefur af
eðlilegum ástæðum dregist inn í
umræðuna um endurskipulagningu á
innlendum fjármálamarkaði. Spari-
sjóðimir verða sjálfir að hafa forystu
um framhald málsins og vera við-
búnir að bregðast við breyttum
aðstæðum. Sjálfseignarformið hefur
reynst sparisjóðunum vel og stóraukin
útgáfa stofnfjárhluta í nokkrum spari-
sjóðum sýnir að hægt er að auka
eigið fé þeirra með svipuðum hætti og
í hlutafélagabönkum. Umfram allt
þurfa sparisjóðimir að standa þétt
saman og gera sér grein fyrir því að
samhliða umræðunni um breytt
eignarform er ekki síður brýnt að
vinna að stækkun rekstrareininga með
sameiningu sparisjóða þar sem það
getur talist hagkvæmt,“ sagði Amar.
Mikil útláns- og innláns-
aukning á síðasta ári
Arnar sagði að á árinu 1999 hefði
orðið26% innlánsaukning íbönkum
og sparisjóðum að meðtalinni verð-
bréfaútgáfu. „Innlán að meðtalinni
verðbréfaútgáfu vom í heild um
síðustu áramót 19% í sparisjóðunum,
34% í Landsbanka, 23% í Búnaðar-
banka og 24% í íslandsbanka. Inn-
lánsaukning í sparisjóðunum í heild
var rúmlega 20% og hjá Sparisjóði
Vestmannaeyjaliðlega 16%.
Utlán banka og sparisjóða jukust
um tæp 22% á árinu. Útlánaaukning í
sparisjóðunum í heild varð um 29%
og hjá Sparisjóði Vestmannaeyja
liðlega 26%. Útlán viðskiptabanka og
sparisjóða skiptust þannig um síðustu
áramót að sparisjóðimir voru með
22%, Landsbanki með 33%, Búnaðar-
banki með 21% og Islandsbanki með
24% útlána.“
Áframhaldandi þenslaá
höfuðborgarsvæðinu
Næst gerði Amar stöðu landsbyggð-
arinnar gagnvart höfuðborgarsvæð-
inu að umtalsefni. „Atvinnuleysi hér á
landi fór niður í tæp 2% á síðasta ári,
en það var tæp 3% árið 1998.
Atvinnuleysi í Vestmannaeyjum varð
um 1% á síðasta ári, sem er svipað og
árið 1998. Minna atvinnuleysi á
landsbyggðinni, hefur ekki komið í
veg fyrir þá þróun að fólki fjölgar nær
eingöngu á suðvesturhorni landsins.
Þenslan á höfuðborgarsvæðinu hefur
orðið til þess að þessi þróun hefur
haldið áfram. Gríðarlegar byggingar-
framkvæmdir jafnt í íbúða- og
atvinnuhúsnæði á höfuðborgarsvæð-
inu, ásamt miklum uppgangi fyrir-
tækja í verðbréfaviðskiptum, upplýs-
inga- og hátækniiðnaði og hvers kon-
ar þjónustu eiga þar stóran þátt.
Vestmannaeyjar hafa ekki farið var-
hluta af þessari þróun. Ibúaþróun
hefur verið óhagstæð síðasta áratug og
hefur íbúum hér fækkað um 5% á
tímabilinu 1989-1999. íbúar í Vest-
mannaeyjum vom tæplega 4600, 1.
des. sl. sem er nær sami íjöldi og árið
áður. Fjölþættari möguleikar í
menntun, atvinnu og góðar sam-
göngur skipta miklu varðandi búsetu.
Upplýsinga- og hátæknisamfélagið
þar sem búseta og vegalengdir skipta
sífellt minna máli, ætti að styrkja stöðu
stærri byggðarlaga á landsbyggðinni.
En það þarf fleira að koma til. Aukin
fjölbreytni í atvinnu- og menningar-
lífi, góð samfélagsþjónusta og lækkun
orkukostnaðar getur þar skipt sköpum.
Vestmannaeyjar hafa eins og mörg
önnur byggðarlög á landsbyggðinni
upp á margt að bjóða. Engu að síður
þarf samfélagið að vera enn betur
meðvitað um þær kröfur sem gerðar
em varðandi búsetu er taki mið af
þeim gífurlegu breytingum sem orðið
hafa í menntunarmöguleikum. Takist
að treysta stöðu sjávarútvegs og auka
fjölbreytni atvinnulífsins og viðhalda
góðu mannlíft eiga Vestmannaeyjar
góða möguleika að standast þær
kröfur sem gerðar em. Þar munu störf
sem tengjast við upplýsinga- og
hátækni skipta sífellt meira máli.
Eyjamenn vita að tækifærin koma
ekki upp í hendumar og verði lítið
aðhafst að fmmkvæði heimamanna
munu þeir möguleikar sem felast í
stofnun og uppbyggingu upplýsinga-
og hátæknifyrirtækja í Eyjum fara hjá
garði. Sparisjóðurinnhafðiíjanúarsl.
forgöngu unt það að hingað komu
forráðamenn Islenskrar miðlunar hf.
og var þar rætt um tilfærslu ákveðinna
fjarvinnsluverkefna til Vestmanna-
eyja. Forráðamenn íyrirtækisins muna
verða í sambandi vegna málsins, en
engin niðurstaða hefur þó enn feng-
ist.“
Svipaður heildarafli en
mikil lækkun á mjöl- og
lýsisafurðum
Ný úttekt Byggðastofnunar á
atvinnutekjum landsmanna eftir at-
vinnugreinum staðfestir að meðal-
tekjur í Vestmannaeyjum eru áfram
einhveijar þær hæstu á landinu. Tekjur
Arnar Sigurmundsson.
sjómanna skipta miklu í þessum
samanburði. Þróun atvinnutekna í
Eyjum á síðasta ári sýnir að tekjur
flestra atvinnugreina hafa fylgt þróun
atvinnutekna á landsvísu. Aftur á móti
hafa tekjur loðnusjómanna lækkað
vegna mun lægra hráefnisverðs á
loðnu sem rekja má til nær helmings
lækkunar á mjöl og lýsi á heims-
markaði. Þá hefur hækkun olíuverðs
áhrif til lækkunar á skiptaverði til
sjómanna. Eins og í öðrum sjávar-
plássum ráða aflabrögð og verðlag
sjávarafurða mestu um afkomu fólks
og fyrirtækja.
Heildarafli lagður á land til vinnslu
í Eyjum á árinu 1999 var liðlega 130
þúsund tonn á móti 127 þúsund tonn-
um árið áður. Heildarafli íslendinga á
síðasta ári er áætlaður 1.728 þúsund
tonn á móti 1.660 þúsund tonnum árið
1998. Af heildarafla síðasta árs var
hlutur ftskiskipa sem gerð eru út frá
Eyjum tæplega 296 þúsund tonn eða
17% á móti 18% árið áður.
Hlutur fiskafla til vinnslu í Eyjum
var tæp 8% af heildarafla á síðasta ári
sem er nær sama hlutfall og árið áður.
Loðnuaflinn var tæplega helmingur af
heildarafla íslendinga á árinu 1999
eða um 704 þúsund tonn á móti 750
þúsund tonnum árið áður. Árið 1997
varð loðnuaflinn 1305 þúsund tonn.
Af loðnuafla síðasta árs var hlutur
ftskiskipa frá Vestmannaeyjum um
172 þúsund tonn, þar af lönduðu þau
rúmlega 74 þúsund tonnum í heima-
höfn sem er nær sama magn og árið
áður. Vegna þess hve loðnan veiðist
jafnan á stóru hafsvæði, dreifðist afli
loðnuskipa frá Eyjum til verksmiðja
víðs vegar um land. Síldarafli Eyja-
skipa á síðasta ári varð samtals um 67
þúsund tonn, þar af rúm 52 þúsund
tonn úr norsk- íslenska síldarstofn-
inum. Af þessum síldarafla fóru
liðlega 24 þúsund tonn til bræðslu og
frystingar í Eyjum. Þá fóru liðlega 6
þúsund tonn af kolmunna í bræðslu
hér í Eyjum."
Nokkur aukning í
botnfiskafla á síðasta ári
„Heildarbotnfiskafli fiskiskipa sem
gerð voru út frá Eyjum var liðlega 45
þúsund tonn upp úr sjó á síðasta ári
sem er nokkru meira aflamagn en árið
áður. Afþessumafla komutæp35%
til vinnslu í Eyjum, 11% aflans fóru til
vinnslu annars staðar innanlands, í
gáma og siglingar fóru 36% og 18%
botnfiskaflans voru unnin um borð í
vinnsluskipum. Mjög lítill botnfiskafli
var fluttur til vinnslu hér frá öðrum
stöðum innanlands.
Alls voru lögð á land til vinnslu í
Eyjum um 130 þúsund tonn af fiski.
Til viðbótar námu gámafiskur og
siglingar fiskiskipa sem gerð em út frá
Eyjum um 16.300 tonn af botnfisk-
tegundum á síðasta ári.
Verkunarskipting afla varð þannig á
síðasta ári að um 97.800 tonn fóm í
bræðslu, í frystingu í landi fóm
16.500 tonn, ísftskur í gámum og
siglingar um 16.300 tonn sem fyrr
sagði, söltun um 8 þúsund tonn og
sjófrysting um borð í vinnsluskipum
frá Eyjum um 8 þúsund tonn eða
samtals 146.500 tonn.“
Fjölbreytt atvinnu- og menn-
ingarlíf ræður miklu um
búsetuþróun
Amar upplýsti að á vinnumarkaði í
Vestmannaeyjum em nú um 2200
störf. Samsetning vinnumarkaðar hér
er nokkuð frábmgðin landsmeðaltali.
„Helstu einkennin em mun hærra hlut-
fall starfa við sjómennsku og fisk-
vinnslu. Á sama hátt em hér hlut-
fallslega færri störf við hvers konar
þjónustu og nær engin störf við
landbúnað. Áætlað er að nú starfi um
37% Eyjamanna við sjósókn og
fiskvinnslu. Þar af em um 21% við
sjómennsku og 16% í fiskvinnnslu.
Fjöldi þeirra sem starfa við opinbera
þjónustu hefur heldur aukist á
undanfömum ámm. Landfræðileg
staða Eyjanna og stærð byggðar-
lagsins kallar á góða og trausta
þjónustu. Er nú áætlað að liðlega 21 %
þeirra sem starfa á vinnumarkaði í
Eyjum vinni við margvíslega opin-
bera þjónustu á vegum ríkis og bæjar.
Þessu til viðbótar vinna um 5% við
ýmiss konar aðra þjónustu. Næg
verkefni hafa verið hjá iðnaðar-
mönnum á undanfömum árum og
starfa nú um 16% við ýmiss konar
iðnað hér í Eyjum. Um 11 % starfa við
verslun, veitingarekstur og ferða-
þjónustu. Þá starfa um 5% við
samgöngur og önnur 5% við fjár-
málaþjónustu og tryggingar.“
Mest lánað til einstaklinga
og húsnæðislána
Lánveitingar Sparisjóðsins til ein-
stakra lánaflokka og atvinnugreina
tóku töluverðum breytingum, en
aukning heildarútlána varð rúmlega
26% á árinu. Hlutur sjávarútvegs í
heildarútlánum hækkaði úr 33% í
ársbyrjun í 35% í árslok. Hlutfall
útlána til verslunar og þjónustustarf-
semi var um 10%, sem er heldur hærra
hlutfall en árið áður. Hlutfall lána til
iðnaðar og byggingastarfsemi lækk-
aði úr tæpum 4% í 3%. Lán til ríkis
og bæjarfélaga voru áfram liðlega 1 %.
Langstærstu útlánaflokkamir vom til
einstaklinga og húsnæðislána og vom
þeir tæplega 51 % af útlánum á móti
52% í árslok 1998.
Amar sagði að eins og aðrar lána-
stoftianir hefði Sparisjóðurinn þurft að
leysa til sín fasteignir til að gæta
hagsmuna sinna. „A sfðasta ári vom
63 nýjar uppboðsbeiðnir teknar fyrir
hjá sýslumannsembættinu í Eyjum
sem em jafnmörg mál og árið áður.
Seldar fasteignir á uppboði vom sjö á
síðasta ári, sem er vemleg fækkun frá
árinu áður.“