Fréttir - Eyjafréttir - 07.12.2000, Qupperneq 15

Fimmtudagur 7. desember 2000
15
Erna Dögg og Sveindís vel klæddar og komnar á ról og tilbúnar til að leiðbeina þeim
sem ekki ætla í jólaköttinn í ár.
Tískuverslunin Flamingó:
Allt á konur og karla
Gunnhildur Jónasdóttir, ítísku-
versluninni Flamingó Heiðarvegi
6, skiptir verslun sinni í tvennt,
karla- og kvennadeild.
„Við erum með tískufatnað fyrir
fólk á öllum aldri og einnig skó,“
segir Gunnhildur. „Fyrir nokkru
stækkuðum við verslunarplássið
og skiptum því upp í konu- og
herradeild. I herradeildinni erum
við með alla línuna frá 4 - U. í
kvennadeildinni er þetta meira
blandað í merkjum en þar eiga
konur að geta fengið föt á sig í
öllum stærðum. Og núna er
nýkomið mikið af jólafötum."
Þegar Gunnhildur er spurð að
því hvort einhver sérstök lína sé
ráðandi nú fyrir jólin segir hún að
mikið sé um flotta kjóla og svolítill
„glamour“ ráði ríkjum núna sem
komi fram í gull- og silfurlitum.
„Við bjóðum upp á allt fyrir kon-
una, blússur, peysur, buxur,
dragtir, pils, toppa og svo erum
við með nýja leðurjakka á bæði
dömur og herra. Svo má ekki
gleyma silkiskyrtum á herrana
sem alltaf eru vinsælar um jólin.
Einnig erum við með Diesel
gallabuxur, peysur og boli. Þegar
búið er að velja fötin og skóna
liggur beinast við að kílja á
fylgihluti sem hér eru til í miklu
úrvali, bæði veski og skartgripir,"
segir Gunnhildur og lofar því að
enginn þurfi að fara í jólaköttinn í
ár.
Prófasturinn:
Glæsilegt
jólahlaðborð
Hjalli, Kiddi, Unnur og Lára taka vel á móti gestum
og bjóða upp á glæsilegt hlaðborð.
Á jólahlaðborði Prófastsins
kennir ýmissa grasa, og þó
líklega hvað síst grasa þar sem
flestallt á því ágæta borði er
ættað úr dýraríkinu.
Af köldum réttum eru
fiskréttirnir hvað fyrir-
ferðarmestir og þar er síldin í
öndvegi en boðið er upp á
marineraða síld, síldarsalat og
síld í sinnepssósu og
karrýsósu. Þá er einnig í boði
grafinn lax og reyktur, piparlax
og kryddlax. Auk þess
sjávarréttakokteill, laxapate,
sjávarréttapate og rækjur.
Af köldum kjötréttum má
nefna jólasalat, sveitapate og
grafna svartfuglsbringu.
En svo er það heita borðið og
þar er margt gott og girnilegt.
Þar eru forvitnilegir réttir, sem
líklega hafa ekki sést áður á
jólahlaðborði, ný og reykt súla.
En af kunnuglegri
hlaðborðsréttum eru
kalkúnabringur léttreyktar og
nýjar, appelsínugljáð önd og
drottningarskinka. Af öðrum
enn kunnuglegri jólamat má
nefna hangikjöt, hreindýrakjöt,
svínapurusteik, reykt svínakjöt
og lambalæri.
Með þessum herlegheitum er
svo viðeigandi meðlæti, hvert
með sínum rétti, svo sem
rúgbrauð og smjör með
síldinni, rófur og uppstúf með
hangikjötinu og svo framvegis.
Fyrir þá sem enn hafa
magarými eftir nokkrar ferðir að
hlaðborðinu er svo hægt að fá
sér eftirrétt að hætti hússins.
Ef maður tárast við að þvo skötuna
Þá er hún fullkæst
-segir Valdi í Kinn
Valdi í Kinn með eina væna sem væntanlega á eftir að
koma út gleðitárum á einhverjum á Þorláksmessu.
Þorláksmessa er í huga margra
órjúfandi tengd skötuáti. Sá siður
mun upphaflega vera vestfirskur
en hefur breiðst út um allt land og
er í dag fastur liður í undirbúningi
fyrir jólahald.
Einn þeirra sem verkar skötu í
Vestmannaeyjum erÁstvaldur
Valtýsson, eða Valdi í Kinn eins
og hann er oftast kallaður. Valdi
segir að hjá Kinn séu tekin u.þ.b.
tvö tonn af skötu á ári og stærsti
hlutinn af henni sé snæddur á
Þorláksmessu. Valdisegirað
nýtingin í skötunni sé um 40%,
aðeins börðin eru hirt af henni og
svo rýrnar hún líka í salti, þannig
að framleiðslan er eitthvað um
tonn, miðað við fullverkaða skötu.
Fyrst er skatan börðuð, skorin
þannig að aðeins börðin af henni
eru hirt. Þá er hún lögð í haug,
oftast í fiskikar, og látin kæsast.
Við kæsinguna myndast
ammoníak sem ver fiskinn gegn
skemmdum. Kæsing er nefnilega
ekki það sama og ýlda þó svo að
margir rugli því saman, heldur er
kæsing ævagömul
verkunaraðferð. Valdi segir að
mikilvægt sé að slepjan sé á
skötunni þegar hún er sett í
hauginn og eins sé mikilvægt að
vatn komist ekki að henni, þá
úldnar hún. Þá þarf haugurinn að
vera vel þéttur. Þær sögur gengu
um kæsingu fyrr á árum að menn
köstuðu af sér vatni í hauginn, til
að auka ammoníakmagnið, líkast
til eru það ýkjusögur, a.m.k.
tíðkast slíkt ekki í Kinn og skatan
sjálf sér fyrir nógu ammoníaki og
engin þörf á að bæta við það.
Það fer eftir hitastigi hve
kæsingin tekur langan tíma, Við
góð skilyrði tekur það um hálfan
mánuð en getur tekið lengri tíma
ef kalt er á haugnum. Valdi segir
að hægt sé að sjá þegar skatan
er fullkæst, þegar hún sé orðin
eldrauð frá þynnsta hluta barðsins
og 10 til 15 cm upp, þá sé hún
fullkæst. Valdi segir að menn
þurfi að tárast við að þvo skötuna,
þá sé hún í lagi.
Að kæsingu lokinni er skatan
þvegin vandlega og síðan söltuð.
Eftir hálfan mánuð er hún búin að
taka saltið í sig og sé hún látin
liggja lengur í salti er hætt við að
hún þorni.
Langmest af skötunni er etið á
Þorláksmessu en skata er einnig
á matseðli margra allt árið um
kring. T.d. segist Valdi hafa verið
alinn upp við það að skata væri á
borðum a.m.k. einu sinni í mánuði
og til sjós var lengi vel saltfiskur
eða skata fastur réttur á
laugardagsmatseðlinum.
Útvatna þarf skötuna, a.m.k. í
hálfan annan sólarhring áður en
hún er elduð. Of sölt skata er
nánast óæt og Valdi segir að
betra sé að láta hana liggja lengur
í bleyti og bæta þá frekar salti í
pottinn við suðu. Fiskurinn verður
stífur ef hann er of saltur en vel
útvötnuð skata á að vera þannig
að fiskurinn losni vel frá brjóskinu
að lokinni suðu. Skata þarf ekki
langa suðu, um 15 mínútur sé
fiskurinn settur í sjóðandi vatn.
Akógesar hafa um nokkurra ára
skeið haft þann sið að bjóða til
skötuveislu á Þorláksmessu fyrir
félaga og gesti þeirra. Valdi hefur
frá upphafi séð um matreiðslu
hennar, ásamt Magnúsi
Sveinssyni á Kletti. Öll skata í
þeirri veislu er frá Kinn og auk
hennar er boðið upp á ýmislegt
annað fiskmeti, svo sem siginn
fisk og kinnar. Þá er svokallaður
Vestfirðingur líka á boðstólum, en
það er tindabikkja sem er börðuð
og eingöngu kæst en ekki söltuð.
Sú skata er talsvert bragðmeiri en
hin venjulega og oft sem menn
taka andköf yfir henni við
matarborðið þar sem meira
ammoníak er í henni.
Skötuveislurnar í Akóges hafa
notið mikilla vinsælda, í fyrra
mættu um 130 manns í
skötuveislu. Hefðbundið meðlæti
með skötu er soðnar kartöflur og
rófurog hamsatólg eða hnoðmör
er ómissandi útálát. Sumir veigra
sér við að elda skötu heima hjá
sér þar sem þeirri eldamennsku
fylgir talsverð lykt sem ekki þykir
öllum jafngóð. Þó segja sumir að
skötulyktin á Þorláksmessu sé
jafn ómissandi í undirbúningi
jólanna og hangikjötslyktin,
eplalyktin og grenilyktin.
Sigurg.