Harmoníkan - 01.05.1988, Side 18

Einar Kristjánsson:
Æskuminningar um
harmonikuleik
og annað tónlistarlíf
Niðurlag
Arið 1947 flutti ég til Akureyrar
og hefi búið þar síðan.
Fyrstu árin átti ég ekkert hljóðfæri,
en eignaðist síðan gott píanó til að
glamra á eftir eyranu eða fá góða gesti
til að gripa í það á góðum stundum.
Það má kallast furðulegt að stundum
kom það fyrir að gömlu danslögin frá
bernskuárunum tóku stundum að
hljóma í hausnum á mér, og ég fór þá
að hugleiða, að innan skamms yrði ég
eini maðurinn, sem kynni þessi lög og
mér fannst eftirsjón að því að þau
færu með mér í gröfina.
Það var nokkru eftir árið 1970 að
ég komst í samband við Emil Adolfs-
son, sem þá stundaði tónlistarkennslu
og hljóðfæraverslun við Nýlendugötu
í Reykjavík. Tal okkar barst að tvö-
földu harmonikunum, sem tilheyrðu
fornöldinni, og hafði verið bernsku-
leikfang mitt. Hann var til með að út-
vega mér eina slíka og ég varð því feg-
inn, því að nú hafði mér aukist svo
veraldarviska, að ég var alveg viss um
að ég gæti komist yfir harmoniku,
sem kostaði meira en sex krónur og
fimmtíu.
Og einn góðan veðurdag árla vors
barst mér hljóðfærið. Það var af
gömlu stærðargráðunni, en fallegra í
útliti og hafði áletrað hið virðulega
nafn, Hohner. Tóngæði þess voru
miklu ríkulegri en í samskonar hljóð-
færum fortíðarinnar. En nú fannst
mér ólíklegt að ég næði lagi á svona
hljóðfæri, eftir að hafa verið að fikta
við harmonikur, sem voru króman-
tiskar hnappaharmonikur, þrefaldar
eða fimmfaldar, ýmist með sænskum
eða norskum gripum, auk þess raf-
magnsorgel og píanó.
Og ég var raunar undrandi þegar ég
fann að eftir liðlega 40 ára algeran
skilnað við svona harmoniku, hafði
ég varðveitt þá sérstæðu tækni, sem
hún útheimtir og gat sest niður og
leikið Norska bóndabrúðkaupið
nokkurnveginn sómasamlega. Og
það kom fljótt í ljós að öll gömlu
danslögin voru varðveitt í einhverju
elimenti í hausnum á mér og þurfti
ekki lengi áð leita eftir þeim. Þessi
frumstæða tónmenning varð ótrúlega
vinsæl í heimahúsum og oft gripið til
hennar á góðri stund og jafnvel stigið
dansspor.
Árið 1976 var ég fenginn til að
kynna hljóðfærið í útvarpsþætti.
Þá var oft gripið til okkar á ýmsum
skemmtunum, og ég nýtti það í þágu
,,Flokksins“ og lék á sumarhátíðum
og kvöldskemmtunum.
Einnig tók ég hana stöku sinnum í
ferðalög og lék undir söng og man ég
að einu sinni lék ég alla Vaðlaheiðina,
Tjörnesið og Sléttuna og í annað
skipti leiðina frá Ólafsfirði til Akur-
eyrar.
Á sumarhátíðum kynntist ég jafn-
aldra mínum Garðari Jakobssyni,
sem býr í Lautum í Reykjadal. Hann
er sjálfmenntaður fiðluleikari, og við
tókum að stilla saman þau lög, sem
báðir kunnu og varð það vinsælt.
Ég fór að leika lög inn á segulband
og fór að hugleiða að verð væri að
koma þessari dansmúsík fortiðarinn-
ar í varanlegri varðveislu.
Ég varð þess var snemma árs 1979
að staddur var í bænum Svafar Gests,
tónlistarmaður, sem gefið hafði út
margar hljómplötur með allskonar
músík.
Ég gekk á fund hans, með harmon-
ikuna undir hendinni, þar sem hann
bjó á hóteli. Ég baðst leyfist að leika
fyrir hann eitt lag.
Að því loknu spurði ég hann hvort
ekki væri hugsanlegt að hann vildi
gefa út plötu með svona 19. aldar
danslögum. Og nú gerðist svipað og
stundum hefur gerst í sögu kvik-
myndaiðnaðarins, þegar minni háttar
skemmtikrafti tekst að pota sér inn á
einhvern framleiðandann og er ráð-
inn á stundinni og um leið orðinn
kvikmyndagedda eða hængur. Það
varð samstundis samkomulag með
okkur að koma út plötu með danslög-
um, sem ég léki á þetta hljóðfæri og
blanda syrpuna að einhverju leyti
með fiðluleik, sem tilheyrði svipuðum
aldursflokki dansmenningar. Okkur
kom saman um að Garðar Jakobsson
félli best inn í það hlutverk. Þetta
gekk síðan vandræðalaust samkvæmt
áætlun.
Pálmi Stefánsson sá um upptökuna
hér á Akureyri um haustið og platan
kom úr fyrir jólin 1979. Mér þótti
fjarskalega vænt um að hafa komið
lögunum til varðveislu og einnig
14