Harmoníkan - 01.05.1999, Blaðsíða 4

VIÐTALIÐ
Benedikt Guðjón Benediktsson
Oftsinnis hefur í blaðinu borið
á góma umfjöllun um díatónísku
harmonikuna ásamt myndum af
nokkrum harmonikuleikurum ís-
lenskum er leika á tvö- og þre-
falda harmoniku. Lítið sem ekk-
ert kemur fnér í huga þar sem ein-
föld harmonika slœðist í spilið.
í fyrrasumar hitti ég mann er á
árum áður hafði eignast einfalda
og leikið á hana fyrir dansi í
heimabyggð sinni. Svo liðu árin
og sú einfalda er lögð til hliðar,
þar til nú nýlega að hann keypti
sér slíkan grip og hefur verið að
rifja upp ýmislegt rykfallið úr for-
tíðinni undanfarin misseri.
Benedikt er fæddur 23. ágúst
1927 í Bolungarvík en fluttist á öðru
ári með móður sinni vestur í Tálkna-
fjörð að Krossadal. Síðan fluttust þau
fljótlega að Vindheimum sem er bær
innar í firðinum og þar ólst Benedikt
upp fram að fermingu. Enn var flutt og
nú norður í Ketildali að Fífusstöðum
þar sem hann átti heimili í nokkur ár
eða þar til flutt er til Bíldudals 1947 en
þar hefur Benedikt átt heima síðan.
Nú læt ég Benedikt um að segja frá
og ég inni hann fyrst eftir hvað valdið
hafi hinum tíðu búferlaflutningum?
Málið er að móðir mín misti pabba
líklega rúmri viku áður en ég fæddist,
en hann dó af slysförum. Það sprakk
byssa í höndum hans, fór aftur úr
henni, botninn úr patrónunni lenti í
höfði hans. Fóstri minn var Jón Ólafs-
son. Móðir mín giftist honum. Frá því
ég man eftir mér hef ég haft ánægju af
tónlist, samt var engin músík á heim-
ilinu né heldur hljóðfæri. Ég byrjaði á
hárgreiðu með blaði yfir eins og tíðk-
aðist, síðan á munnhörpu þangað til
ég eignast einföldu harmonikuna.
Það æxlast þannig að fóstri minn
Jón kaupir fyrir mig harmoniku úti í
Englandi, hann var þá á togaranum
Verði frá Patreksfirði, og gaf mér hana.
Ég varð að sækja hana og gisti í togar-
anum yfir nóttina. Þessi nótt var sú
fyrsta um borð í togara á æfi minni en
ekki sú síðasta. Daginn eftir gekk ég
sömu leið til baka en nú með harmon-
iku að auki. Heim komst ég hundblaut-
ur en harmonikuna tók ég með mér
upp í rúm og hætti ekki fyrr en ég náði
orðið hluta úr Gamla Nóa hálf böggl-
uðum, en ánægður var ég. Leiðbein-
ingar var engar að fá, þær fylgdu ekki
með, en nokkrum sinnum hafði ég séð
leikið á tvöfaldar, en aldrei snert. Æf-
ingin skapar meistarann segir máltæk-
ið. En hvað sem slíkum titli líður byrj-
aði ég snemma að spila á þá einföldu
fyrir dansi á stúkufundum í barna-
stúkunni Geislinn nr. 104 á Tálknafirði.
Alla tíð verið trúr bindindishreyfing-
unni. Geislinn er ekki lengur til en skír-
teinið á ég ennþá.
Síðan eignaðist ég píanóharmoniku
sem tók öll völd í áratugi. Svo er það í
fyrrasumar að ég lendi í að spila á
balli í Tálknafirði með Ásgeiri Sigurðs-
syni og Pétri Bjarnasyni og fer að tala
um hve gaman myndi vera að eiga
eins nikku og þá fyrstu. Pétur kveikti á
perunni því hann hefur gert nokkur
innkaup á nikkum og pantaði einfalda
harmoniku, þessa sem ég er með
núna. Hann sendi mér hana til reynslu
alveg kvaðalaust. Liðin voru 50 ár frá
því ég átti síðast einföldu harmonik-
una, en þegar kom að því að prófa sig
áfram kom á óvart hvað allt rifjaðist
undrafljótt upp. Ég hringdi til Péturs í
snarheitum og sagði honum að út úr
húsi færi hún ekki frá mér aftur, ég
mundi kaupa hana.
Til gamans get ég bætt því inn í að
þegar ég var 14 ára byrjaði ég sem
hjálparkokkur á togaranum Verði frá
Patreksfirði, var þá nýbúinn að eignast
píanóharmoniku, ég fór þá nokkur
kvöld í tilsögn til Steingríms Sigfússon-
ar tónskálds sem þá bjó á Patreksfirði.
Þá kynntist ég nokkrum undirstöðuat-
riðum er hjálpað hafa töluvert að
mínu mati. Svo sýndi hann mér hvern-
ig ætti að bera sig að við að spila eftir
eyranu!
Þú ert félagi í Harmonikufélagi
Vestfjarða er ekki svo? Já og starfið
innan félagsins er nauðsynlegt, fyrir
mér er aðalatriðið að vera með,
harmonikuleikurinn er kannski
mest fyrir mann sjálfan, maður þarf
aldrei að láta sér leiðast. Jú, félag-
arnir og félagsskapurinn er mikils
virði að sjálfsögðu.
Kona Benedikts heitir Guðrún
Kristjánsdóttir og eiga þau tvær
uppkomnar dætur. Guðrún er dóttir
Kristjáns Reynaldssonar, Reynalds
pósts. Benedikt sagði mér þá
skemmtilegu sögu frá stráklingsár-
unum að æðsti draumur sinn hafi
þá verið að spila á sundprófi sem
var aðal sumarskemmtunin á
Tálknafirði í þá daga. Albert Guð-
mundsson sundkennari í Tálkna-
firði gerði sér sérstaka ferð á trillu út á
miðin þar sem ég var á fiskiríi og er-
indið var að biðja mig um að spila á
næsta sundprófi sem stóð fyrir dyr-
um. Þá fannst manni takmarkinu náð
að vera kominn til þeirra metorða að
spila á slíkum dansleik. Böllin stóðu
ansi lengi áður fyrr, jafnvei til 7 á
morgnana. Oft þurfti að endurtaka lög,
maður hafði ekki lagavai til svo langs
tíma. En ég er ekki frá því að skemmt-
anirnar hafi verið innihaldsríkari og
minna vín var notað í þá daga.
Hilmar Hjartarson
Söguleg harmonika sem Benedikt á
Já hún er býsna merkileg harmon-
ika (með bognu hljómborði) Ég kaupi
þessa harmoniku sjálfur út í Grimsby
þá 17 ára gamall. Hún er ítölsk af Si-
vori gerð. Ég keypti hana á stríðsárun-
um og velti því mjög fyrir mér hvernig
hægt væri að koma henni til landsins,
svo hún yrði ekki tekin af manni. Ég
tók það ráð að taka hana upp úr kass-
anum og láta hana liggja á rúminu
mínu um borð til fóta. Allir sem einn
um borð styrktu mig í þessu, og lof-
uðu aðstoð ef til kastanna kæmi. Toll-
verðir komu um borð og spurðu hver
ætti hljóðfærið. I þá daga var aðaltoll-
skoðunin í Englandi. Ég uppiýsti þá
um það, en þeir vildu heyra mig spila
lag, svo að ég lék Kátir voru karlar fyr-
ir þá. „all right“, sögðu þeir og ég
slapp þar með fyrir horn. Harmonikan
var gerð upp hjá Guðna heitnum
Guðnasyni nokkru áður en hann lést
og er enn í góðu ásigkomulagi.
4