Fréttir - Eyjafréttir - 18.12.2008, Blaðsíða 16

16
Fréttir / Fimmtudagur 18. desember 2008
og fjármálum þjóðarinnar?
„Stjórn Seðlabankans hefur auð-
vitað margvísleg og stöðug sam-
skipti við stjórnvöld, þar með talið
við mitt ráðuneyti. Þó að ég hafí
sjálfur ekki hitt seðlabankastjóra í
þennan tíma sem þú nefnir, þá
hafði bankinn ólal tækifæri til að
koma áliti sínu til stjórnvalda.
Einsog kunnugt er, þá heyrir
Seðlabankinn undir forsætisráð-
herra og því eðlilegt að seðla-
bankastjóri haft bein samskipti við
hann. En ég tek samt undir það,
samskipti viðskiptaráðherra og
seðlabankastjóra hefðu mátt vera
tíðari, en það stóð ekki á mér að
standa við það.“
Voru Icesave reikningarnir ræddir
oft?
„Við ákveðin tilefni en þeir hófu
starfsemi árið 2005, í tíð fyrri ríkis-
stjórnar. Okkar markmið var að
koma þeim í dótturfélög og undir
vernd breskra innstæðutrygginga.
Þar lá vandinn að hafa þessa starf-
semi í útibúi. Við vorum langt
komnir með þetta þegar borgin féll.
Málefni Icesave reikninganna voru
mjög nálægt því að komast í betri
farveg þegar fjármálakerfí okkar
hrundi. Því hefur verið ranglega
haldið fram að við höfum ekkert
aðhafst vegna umfangs Icesave
reikninganna.
Þvert á móti höfðum við af þeim
miklar áhyggjur og þegar ég fékk
upplýsingar um þessa stöðu, í ágúst
síðastliðnum, ákvað ég þegar í stað
að fá fund með fjármálaráðherra
Bretlands í þeirri von að við gætum
breytt útibúum Landsbankans í
dótturfélög. Við vorum grátlega
nálægt því að koma þessu í höfn.
en það stóð upp á Bretana að klára
þetta, en ekki okkur.“
Vonast til að eignir
Landsbanka dugi
Talandi um Icesave, hvað er líklegt
að standi eftir til greiðslufyrir
okkur þegar dœmið verður gert
upp?
„Það er enn óljóst, en við von-
umst til að eignir Landsbankans
fari langt upp í þær kröfur og
ekkert falli á okkur að lokum.“
Ljóst er að menn höfðu trú á
Kaupþingi en banabitinn er þegar
Hretar taka Kaupþing í Bretlandi
yfir, þá hrynur allt hjá okkur. Um
leið setja þeir hryðjuverkalög á
okkur, sem er í raun stríðsyfirlýs-
ing, og gera miskunnarlausa árás á
Island í fjölmiðlum. Hvers vegna í
ósköpunum var þeim ekki svarað?
Ekki síst í Ijósi þess að nú er
mannorð og ímynd Islendinga í rúst
og gœti tekið mannsaldur að koma
okkur upp úr þvífari.
„Þeim var vissulega svarað fullum
hálsi. Það var bæði gert á dipló-
matískum grunni og svo líka í
fjölmiðlum. A blaðamannafundum
okkar forsætisráðherra í Iðnó var
þessu svarað afdráttarlaust, en þar
voru viðstaddir allir helstu fjöl-
miðlar heims. Við gagnrýndum
Bretana strax þar, milliliðalaust, við
tugi breskra fjölmiðla. Hins vegar
megum við ekki gleyma því að það
var einfaldlega á brattann að sækja
fyrir okkur á þessum tíma, enda
óvissan mikil. Breskir fjölmiðlar
tóku afstöðu með spari-
fjáreigendum þar í landi og við
slíkar aðstæður er einfaldlega
óraunhæft að ætla að við hefðum
getað unnið áróðursstríð á þeirra
heimavelli."
Veit ekki hvað seðla-
bankastjóri er að fara
Er ástœðan kannski sú að þið vitið
eitthvað sem við almenningur vitum
ekki, samanber orð seðlabanka-
stjóra áfundi Viðskiptaráðs?
„Eg kannast ekki við það og hef
enga hugmynd um hvað seðla-
bankastjóri er að fara með orðum
sínum. Hann ætti auðvitað að skýra
þessi orð sín sjálfur. Annars telja
flestir að hann hafi látið þessi orð
falla í pólitískum tilgangi, en ekki
faglegum."
Þegar Ijóst var að hverju stefndi í
efnahagsmálum þjóðarinnar lagði
ríkisstjórnin upp með að verja
„Ég hef áður sagt að forsenda efnahagslegra framfara sé að
skjóta líflínu til stærri gjaldmiðils með inngöngu í
Evrópusambandið og ítreka það enn frekar. Þetta er mikið
✓
undir okkur sjálfum komið. En Islendingar eru þróttmikil þjóð
og flestar undirstöður í okkar atvinnulífí eru mjög traustar.“
BJÖRGVIN segir að ekkert bendi til þess á þessari stundu að uppstokkun verði í ríkisstjórninni, enginn
hafi rætt þau mál við hann.
heimilin og fyrirtœkin í landinu.
Ekki verður sagt að þetta hafi tekist
því verðbólgan er hrein og klár
eignaupptaka, hvort semfólk er
með verðtryggð láit eða mynt-
körfulán og margir fullyrða að
fyrirtœkin í landinu séu tœknilega
gjaldþrota. Hvað segir þú um
þetta ?
„Þrátt fyrir allt er ég sáttur við
mjög margt sem við höfum komið
fram með síðustu vikurnar en enn-
þá bíða mikil verkefni okkar og þau
helst að mæta vanda þeirra sem
fjárfestu í húsnæði árin 2003 til
2007. Fjölmargt hefur tekist vonum
framar miðað við gríðarlega erfiðar
aðstæður. Strax fyrslu dagana tókst
okkur að koma í veg fyrir að allt
bankakerfið yrði óstarfhæft, að
greiðslukerftn myndu hrynja, fólk
gæti ekki notað greiðslukort, og
svo framvegis. Það var alls ekki
einfalt, en það tókst.
Skömmu síðar komum við fram
með ítarlega áætlun til varnar heim-
ilunum í landinu og erum við enn
að hrinda ýmsu þar í framkvæmd.
Skiljanlega vilja ýmsir að við
göngum lengra, en við höfum engu
að síður gripið til róttækra aðgerða
til að koma í veg fyrir að greiðslu-
byrði almennings fari fram úr hóft.
Auk þess er stutt síðan við
kynntum áætlun í tólf liðum til
varnar fyrirtækjunum og er brýnt
að þau atriði verði að veruleika sem
fyrst. Þegar allt er talið er þetta
umfangsmeira en margir gera sér
grein fyrir og við vonumst til að
þetta verði til þess að fleyta öllum
þorra landsmanna yftr erfiðasta
hjallann, eða þar til efnahagslífið
tekur við sér á ný.“
Vill fara yfir lög á sviði
fjármálamarkaðar
Nú er mikið rœtt um krosseigna-
tengsl og leynifélög að koma upp á
yfirborðið. Lengi var búið að vara
við þessu. Vissu stjórnmálamenn,
hvað þá ráðherrar, ekki um þessi
krosseignatengsl og þá hættu sem
af stafaði? Afhverju var ekki
brugðist við?
„Við erum að vinna að þessu og
höfum verið um skeið. Við erum
nýtekin við og erum enn að taka
utan um hlutina. Nú í vikunni setti
ég mikla vinnu af stað. Ég hef
óskað eftir tilnefningum í nefnd til
að fara yftr lög á sviði fjármála-
markaðar í ljósi reynslu okkar af
fjármálaáfallinu. Þar verður allt
undir - svo sem það er snertir
viðskipd starfsmanna við fjár-
málafyrirtæki, töku hlutabréfa fjár-
málafyrirtækja sem veð gegn láni,
hlutverk, hæfisskilyrði og reglur
stjórna, krosseignarhald, tak-
markanir á stórum áhættum og náin
tengsl, svo það helsta sé nefnt.
Við munum fylgjast með þeirri
vinnu sem fram fer nú á vegum
Evrópusambandsins í tengslum við
breytingar á reglum vegna fjár-
málaáfallsins í heiminum. Nefndin
verður skipuð fulltrúum frá Fjár-
málaeftirlitinu, Samtökum fjár-
málafyrirtækja og Samtökum fjár-
festa, auk viðskiptaráðuneytis, og
skal vinna til hliðar við þann sem
ríkisstjórnin hefur ráðið til að fara
yfir reglur á sviði fjármálamarkaðar
og eftirlit með þeim, í tengslum við
samning við Alþjóða gjaldeyris-
sjóðinn, og taka mið af hans
vinnu.“
Kostir og gallar ESB
Nú horfið þið Samfylkingarmenn til
Evrópusambandsins og segið
inngöngu einu leiðina í stöðunni.
A þetta ekki síst við sjávarútveg og
landbúnað. Hvenær má vœnta
upplýsinga frá ykkur sem gefa
okkur borgurunum kost á að meta
kosti og galla?
„Samfylkingin hefur um árabil
haft forystu í málum er varða sam-
skipti okkar við Evrópusambandið.
Við höfum gert ítarlegar úttektir á
kostum og göllum þess að sækja
um aðild og komust að þeirri niður-
stöður fyrir mörgum árum, í lýð-
ræðislegri póstkosningu, að þjóð-
inni yrði best borgið með því að
sækja um aðild að Evrópusam-
bandinu, enda væri það eina leiðin
til að sjá nákvæmlega hvað fælist í
slfkum samningum."
Andstaða við ESB er mjög hörð
innan sjávarútvegs, hvað vilt þú
segja við þá sem þar ráðaför?
„Það er trú mín að ótti margra um
afdrif sjávarútvegs við aðild að
Evrópusambandinu sé ástæðulaus,
þó hann sé á vissan hátt skiljan-
legur. Vitaskuld er ýmsum spum-
ingum þar ósvarað, en þeim verður
ekki svarað nema með aðildar-
viðræðum. Að sjálfsögðu kemur
það ekki greina af minni hálfu að
við afsölum okkur yftrráðum yfir
auðlindum okkar. Þar að auki yrði
slíkt örugglega fellt í þjóðarat-
kvæðagreiðslu. Mestu skiptir er að
sækja um og skilgreina samnings-
markmið. Við vitum aldrei hvað
kemur út úr hugsnlegri aðild nema
við sækjum um, allt annað er bara
þrátefli sem aldrei tekur enda.“
Hvað með evruna, hvað gæti tekið
mörg ár, miðað við núverandi
aðstœður, að taka upp evruna?
Koma aðrir gjaldmiðlar til greina?
„Það eru ýmsar leiðir færar, en
við teljum langheppilegast að taka
upp evruna. Fyrir því eru margvís-
leg rök; við emm þegar hluti af
innri markaði Evrópu, við eigum
mest viðskipti við Évrópulönd, og
svo framvegis. Það hefur ítrekað
verið bent á það að rétta leiðin að
evrunni er að ganga í Evrópusam-
bandið. Við verðum ekki fullgildir
aðilar að evrópska myntsamstarfmu
alveg strax, en hins vegar má vel
vera að við gætum tengst evrunni
fyrr, ef við göngurn til aðildarvið-
ræðna. En á það reynir ekki fyrr en
við tökum sjálf þetta skref.“
Leita á leiða að greiðslu-
aðlögun
Svo við komum aftur að almenn-
ingi. Þá er Ijóst að mikil hœtta er
á að heil kynslóð standi uppi
eignalaus og jafttvel með háar
skuldir í ofanálag. Hvað er til
ráða fyrir þettafólk því Ijóst er að
frysting lána mun ekki duga?
„Við munum leita allra leiða til að
greiðsluaðlaga fólk og fyrirtæki að
samdrættinum. Koma í veg fyrir
gjaldþrot og eignamissi sé þess
nokkur kostur. Til þess eru margar
leiðir hvað varðar lán og meðferð
þeirra. Við munum gera allt sem
hægt er til þess að takmarka tjón
almennings og látum það ekki
gerast að hópur fólks sitji uppi
eignalítill og skuldugur fram eftir
allri ævi.“
Þú bendir örugglega á gengið sem
nú hœkkar en er það ekki byggt á
sandi? Það er íþað minnsta
skoðun Seðlabanka Evrópu.
„Það var mjög ánægjulegt hve
gengi krónunnar styrktist hratt
fyrstu dagana eftir að hún fór á
takmarkaðan markað. Það var að
okkar mati staðfesting á því að sú
leið sem við völdum með Seðla-
bankanum bar árangur. Það er samt
fullkomlega eðlilegt að misræmi sé
á milli gengis hér og erlendis á
meðan ákveðin höft eru með
gjaldeyrisviðskipti. Þessi höft eru
þó tímabundin og við vonumst
auðvitað til að krónan styrkist enn
frekar þegar fram í sækir.“
Að lokum. Hafið þið einhverja
hugmynd um hvenærfer að sjást til
sólar á Islandi? Tekur það eitt, tvö
eða fimm ár?
„Það er dimmast fyrir dögun og
ég er bjartsýnn á að það fari að
sjást til sólar efnahagslega þegar
næsta vor. Til þess þarf að keyra
upp framkvæmdastig t.d. með upp-
byggingu iðnaðar og stóriðju. Þrátt
fyrir allt er ég nokkuð bjartsýnn á
að við sjáum talsverðan bata fyrr en
svartsýnustu spár gefa til kynna.
Það eru þrengingar um þessar
mundir og verða áfram fram eftir
árinu 2009, en vonandi vænkast
hagurinn þegar líða tekur á árið. Ég
hef áður sagt að forsenda efna-
hagslegra framfara sé að skjóta
líflínu til stærri gjaldmiðils með
inngöngu í Evrópusambandið og
ítreka það enn frekar. Þetta er
mikið undir okkur sjálfum komið.
En Islendingar eru þróttmikil þjóð
og flestar undirstöður í okkar at-
vinnulífi eru mjög traustar."
Og svona í blálokin, reiknarðu með
breytingum á ráðherraliði
Samfylkingarinnar?
„Nei, það er ekkert sem bendir til
þess á þessari stundu og enginn
hefur rætt þau mál við mig.“