Fréttablaðið - 26.03.2013, Blaðsíða 20

26. mars 2013 ÞRIÐJUDAGUR| SKOÐUN | 20
Opið frá kl. 11–20 alla daga
Engihjalla og Granda
NÝTÍND, FERSK OG GÓMSÆT BER,
BEINT ME[ FLUGI.
199kr. pk
Jarðarb
er, verð
áður 32
9 kr.
259kr. pk
Bláber,
verð áð
ur 458 k
r.
289kr. pk
Rifsber,
verð áð
ur 640 k
r.
299kr. pk
Brómbe
r, verð á
ður 579
kr.
359kr. pk
Hindbe
r, verð á
ður 690
kr.
/Ú FÆ
R[ M
EIRA
FYRIR
PENI
NGIN
N
Í ICEL
AND
BOMBA
BERJA
Ótrúlegt

verð
Mörgum Íslendingum
lætur ekki ýkja vel að
rökræða. Miklu betur að
þjarka. Í þjarkinu eru ekki
brúkaðar röksemdir, held-
ur fullyrðingar. Annar
segir að svart sé hvítt.
Hinn að hvítt sé svart.
Því lengur sem þjarkað
er þeim mun groddalegri
verða fullyrðingarnar.
Hámarkinu er svo náð með
stóryrðum og kjaftbrúki
(sjá bloggheima). Kjaftbrúkurum
er gjarna svo mikið niðri fyrir, að
þeir geta varla skrifað eina setn-
ingu óbrjálaða á íslensku máli. En
dugnaðinn vantar ekki. Sletturnar
ganga í allar áttir!
Frá þjarkinu á undanförnum
áratugum er margs að minn-
ast. Um Hafnarfjörð „sem verð-
ur óbyggilegur sakir barnadauða
af völdum mengunar ef álver rís
í Straumsvík“. Um Alþingi, sem
„hætt verður að kjósa til ef Ísland
gengur í EFTA því þá verður þjóð-
inni stjórnað frá útlöndum“. Um
„hvernig landið muni fyllast af
Portúgölum og Spánverjum sem
setjast munu upp á kerfið ef Ísland
gengur í EES“. Ég nýt þess mjög
mikið að hitta slíka viðmælendur
og rifja upp ummælin.
Þá þurfa þeir allt í einu
að flýta sér afskaplega á
áríðandi stefnumót annars
staðar. Hafa ekki tíma til
að ræða málin. Íslending-
urinn viðurkennir aldrei að
hafa haft rangt fyrir sér.
Þá þarf hann endilega að
fara eitthvert annað.
Versti óvinurinn
Versti óvinur þeirra sem
unna þjarkinu er ef veruleikinn er
látinn mæta á staðinn. Þá er ekki
lengur hægt að þjarka. Veruleik-
inn fellir nefnilega dóminn. Hann
gerði það í Straumsvík. Hann gerði
það um EFTA. Hann gerði það um
EES.
Í síðustu tuttugu ár hafa þjark-
arar þjarkað um ESB. Skipst á
fullyrðingum, sem stöðugt verða
groddalegri. Viðhaft stóryrðin –
„þjóðníðingar og landráðamenn“
– og kjaftbrúk. Orðið svo heitt í
hamsi að megna ekki að koma frá
sér á blogginu heilli setningu á
óbrjálaðri íslensku. Sem sé: Náð
toppnum.
Svo stóð til að láta veruleikann
mæta á staðinn. Það ákvað Alþingi.
Láta veruleikann skera úr um,
hvort ESB-aðild myndi neyða æsku
landsins inn í evrópskan her (sem
raunar er ekki til) og annað álíka.
En það nær auðvitað engri átt. Þá
gæti þjóðin tapað þjarkinu sínu.
Misst af því að geta haldið áfram
að þjarka í a.m.k. önnur tuttugu ár
til viðbótar. Góðir menn sjá að það
má ekki gerast. Það má ekki hafa
þjarkið af þjóðinni!
Mikið er það nú ánægjulegt að
flokkar hafa tekið ákvörðun um að
leyfa þjóðinni að halda áfram að
þjarka um ESB. Koma í veg fyrir
að veruleikinn sé kvaddur á vett-
vang. Mikið held ég að mörgum
sé létt. Loksins þjóð með trygga
framtíð. Meira að segja bannað að
miðla upplýsingum um ESB. Loka
skal Evrópustofu. Skella barasta
í lás. Reka fólkið heim. Þjóðinni
verður fært þjarkið sitt aftur. Hví-
lík unun! Hvílíkt öryggi! Hvílík
framtíðarsýn!
Forystuflokkurinn, sem kennir
sig við þjóðarsjálfstæðið, hefur
talað.
„Þjóðinni fært þjarkið sitt“
Hvílík gæfa, sem við Íslendingar
njótum, að eiga allt þetta
heita vatn og hafa verið
svo lánsöm að koma okkur
upp sundlaugum í nánast
hverju bæjarfélagi svo
allir fái notið þeirra ein-
stöku lífsgæða sem felast
í sundiðkun. Sundlaugarn-
ar í Reykjavík eru einstak-
ir samkomustaðir, félags-
miðstöðvar í hverfum
borgarinnar, þar sem allir
aldurshópar eiga erindi.
Morgunhanarnir koma
fyrir allar aldir og sötra
fyrsta kaffisopa dagsins í félagi
við aðra fastagesti. Skólakrakk-
arnir taka svo við þegar líða tekur
á morgun og þegar degi tekur að
halla koma vinnulúnir borgarar, oft
heilu fjölskyldurnar saman, til að
njóta dásemda heita vatnsins. Sund-
laugarnar halda vel utan um gesti
sína, enda hefur víðast hvar verið
lagður metnaður í hönnun þeirra.
Sumar hverjar eru miklir konfekt-
molar, út frá sjónarhóli byggingar-
listar.
Það á t.d. við um Vesturbæjar-
laug, sem hefur notið aðdáunar
Vesturbæinga síðan hún var vígð
1961. Stórkostlegt var að koma
inn í anddyrið í fyrsta sinn, þar
sem við blasti gríðarmikið fiska-
búr með framandi fiskteg-
undum. Þegar fram liðu
stundir þurfti fiskabúr-
ið reyndar að víkja og þá
blasti við ný sýn þegar inn
var komið; gluggaveggur-
inn sem veit út að lauginni
sjálfri naut sín nú til fulls.
Oft er gluggasyllan þétt-
setin börnum, sem horfa
dáleidd út á túrkís-blátt
vatnið. Og inn um þennan
stóra glugga horfa sund-
garparnir þegar synt er í
átt að húsinu.
Dapurlegar breytingar
En nú hafa orðið dapurlegar breyt-
ingar á stemningunni í anddyri
Vesturbæjarlaugar. Þegar inn er
komið blasir við stórt auglýsinga-
skilti, einmitt þar sem fiskabúrið
stóð, og lokar fyrir útsýn til laug-
arinnar sjálfrar. Og hvað ætli menn
sjái ástæðu til að auglýsa í sund-
laugunum, spyr einhver; trúlega
hollustu af einhverju tagi? Nei, því
er ekki að heilsa, því auglýsing-
in í Vesturbæjarlaug er frá Euro-
jackpot og ákallið er „Föstudagar
til fjár“! Það hafa eflaust margir
samúð með erfiðum fjárhag borg-
arinnar, en rekstrarvandinn getur
varla verið svo slæmur að grípa
þurfi til slíkra örþrifaráða að aug-
lýsa fjárhættuspil í sundlaugunum.
Varla eru ráðamenn í borginni
svo skyni skroppnir að þeir átti sig
ekki á því að auglýsing í anddyri
sundlaugar jafnast á við auglýsingu
í anddyri grunnskóla, því þangað
koma skólabörn í skólasund, sem
er hluti af skyldunámi. Í starfsáætl-
un skóla- og frístundasviðs Reykja-
víkurborgar 2013 segir að setja
skuli reglur um auglýsingar í skóla-
og frístundastarfi, en jafnvel þó að
ekki sé búið að setja reglurnar þá
þarf ekki annað en að fletta upp
á heimasíðu umboðsmanns barna
til að finna leiðbeinandi reglur um
neytendavernd barna. Þar segir
að happdrætti í hagnaðarskyni og
fjárhættuspil eigi ekkert erindi til
barna. Það getur því varla verið
annað en að yfirvöld í Reykjavíkur-
borg bregðist skjótt við og fjarlægi
auglýsingaskiltið um fjárhættuspil
úr anddyri Vesturbæjarlaugar og
opni aftur fyrir frískandi útsýnið
til laugarinnar.
Fjárhættuspil auglýst í sundlaugum
Þeir sem krefjast afnáms
verðtryggingar hafa
ekki svarað því hvað eigi
að koma í staðinn fyrir
hana. Án verðtrygging-
ar er ekki hægt að styðj-
ast við íslenska krónu,
fyrir því hafa verið færð
sannfærandi rök í úttekt-
um og skýrslum á undan-
förnum misserum. Einnig
má benda á að Landsfund-
ur Sjálfstæðisflokksins
fjallaði um afnám verð-
tryggingar og komst að sömu nið-
urstöðu, að verðtryggingin væri
óhjákvæmilegur fylgifiskur krón-
unnar.
Það er ekki svo að verðtrygging
hafi verið fundin upp af kölska í
þeim eina tilgangi að koma heim-
ilum á kaldan klaka. Verðtrygging
þjónar ákveðnum tilgangi og mikil
sátt ríkti í þjóðfélaginu um upp-
töku hennar á sínum tíma. Verð-
tryggingin leysti vanda sem þá
var við að glíma og gerði lánveit-
ingar til langs tíma mögulegar.
Verðtryggingu fylgja aftur á móti
verulegir ókostir sem hafa
komið fram með skýr-
ari hætti á seinni árum
og vega ókostir hennar
þyngra í umræðunni um
þessar mundir.
Skortur á samkeppni
Ef hér á landi ríkti sam-
keppni á fjármálamarkaði
myndu fjármálastofnanir
sjá sér leik á borði og bjóða
upp á fleiri tegundir lána
en þau hefðbundnu vísi-
tölulán sem okkur bjóðast í dag.
Óverðtryggð lán með breytileg-
um vöxtum eru kostur sem marg-
ir hafa nú kosið að nýta sér og á
eftir að sýna sig hvernig reynast í
íslensku efnahagsumhverfi. Önnur
lánaafbrigði hljóta einnig að koma
til greina, t.d.
■ lán með verðtryggingarþaki
þannig að lán hækki ekki yfir
fyrir fram umsamin mörk.
■ fasteignalán þar sem fasteignin
ein er sett að veði, án sjálfskuld-
arábyrgðar, þannig að lántakandi
geti skilað inn lykli að eigninni og
verið skuldlaus, lendi hann í erfið-
leikum með afborganir.
Báðar þessar leiðir eru færar
og ekkert nema skortur á sam-
keppni á fjármálamarkaði kemur
í veg fyrir að þær séu nú þegar í
boði. Rétt er að benda á að sá sem
tekur lán á þessum kjörum, annað-
hvort með verðtryggingarþaki eða
„lyklaákvæði“ þyrfti sjálfsagt að
greiða töluvert hærri vexti en sá
sem tekur hefðbundið verðtryggt
lán. Lánastofnun eða lífeyrissjóð-
ur, sem veitti slík lán, myndi meta
þessi ákvæði lánasamningsins sem
viðbótaráhættu sem þyrfti að ná
inn fyrir með hærri vöxtum.
Allt ber þetta þó að sama brunni,
hér á landi ríkir ekki samkeppni á
fjármálamarkaði og eina vonin til
að hér megi búast við samkeppni,
verður ekki fyrr en erlendir bankar
sjá ástæðu til að opna hér útibú. Það
er ekki líklegt til að freista þeirra,
fyrr en við tökum upp annan gjald-
miðil. Enn hefur ekki verið sýnt
fram á að Íslendingum standi neinir
aðrir gjaldmiðlar til boða en evra, í
kjölfar aðildar að ESB.
Krafan um afnám verðtrygg-
ingar er ákall um ESB-aðild
SAMFÉLAG
Sighvatur
Björgvinsson
fv. ráðherra
➜ Þjóðinni verður fært
þjarkið sitt aftur. Hvílík
unun! Hvílíkt öryggi! Hvílík
framtíðarsýn!
AUGLÝSINGAR
Kolbrún
Halldórsdóttir
Forseti BÍL– Banda-
lags íslenskra
listamanna
➜ Þar segir að happdrætti
í hagnaðarskyni og fjár-
hættuspil eigi ekkert erindi
til barna.
FJÁRMÁL
Bolli
Héðinsson
hagfræðingur