Fréttablaðið - 07.05.2013, Blaðsíða 18

7. maí 2013 ÞRIÐJUDAGUR| SKOÐUN | 18
Vegna fyrirhugaðrar olíuleitar á
Drekasvæðinu höfum við áður sent
frá okkur tvær greinar þar sem við
lýsum eftir ábyrgri umræðu um
siðferðileg álitamál sem slík fram-
kvæmd kallar á (Fréttablaðið 14.
2. og 4. 4. 2013). Í greinum okkar
höfum við fjallað um olíuvinnslu
og loftslagsbreytingar sem leiða til
breytinga á lífsskilyrðum á jarðar-
kringlunni.
Með vísun til rannsókna höfum
við sýnt fram á að áframhaldandi
orkubúskapur á borð við þann sem
við höfum vanist muni leiða til
hörmunga víða um heim og enn
meiri fólksflutninga en við þekkj-
um í kjölfarið.
Viðbrögð við takmörkuðum
fjölda flóttafólks til landsins benda
til þess að töluverður fjöldi lands-
manna sé andsnúinn komu þess
hingað. Það er umhugsunarvert
og ástæða til að auka þekkingu og
færni okkar að mæta þeim sem á
aðstoð þurfa að halda. Ljóst er að
verði ekki staldrað við mun hópur
flóttafólks sem hingað leitar marg-
faldast.
Orka og hlýnun
Hún er ekki fögur myndin sem blas-
að gæti við af olíuríkinu Íslandi
sem byggði tilveru sína enn frekar
en þegar er orðið á þessum orku-
gjafa og stuðlaði þannig að hlýnun,
þurrki, svelti og eymd barna sem
fullorðinna annars staðar í heimin-
um. Við erum ekki bara að tala um
nokkur hundruð þeirra heldur tug-
þúsundir, jafnvel hundruð þúsunda.
Ísland gæti hæglega rúmað
margfaldan þann mannfjölda sem
hér býr nú en spurningin er sú
hvort það sé æskileg þróun að hing-
að streymi fólk á flótta vegna breyt-
inga á lífsskilyrðum sem við bærum
ábyrgð á.
Fólk á flótta
Á öllum tímum hefur fólk flutt
á milli landa og heimshluta. Við
Íslendingar þekkjum það vel. For-
feður og formæður okkar flúðu
það sem þau töldu ofríki og mynd-
uðu þjóðríki hér. Tíunda hver mann-
eskja flúði svo héðan til Amer-
íku um næst síðustu aldamót. Um
tíunda hver manneskja á Íslandi nú
er aðflutt og Íslendingar nútímans
eru duglegir við að setjast að hér og
þar um heiminn. Við segjum stund-
um með stolti að sama hvar í heim-
inum sé borið niður, alls staðar sé
Íslendinga að finna.
Undanfarna áratugi hafa gífur-
legir fólksflutningar átt sér stað
frá löndum Afríku, Asíu og Suð-
ur-Ameríku til Vesturlanda, með
öðrum orðum: frá fátækari heims-
hlutum til hinna ríkari. Dæmið
hefur snúist við frá nýlendutíman-
um þegar Vesturlandabúar fluttu í
leit að landi, góðmálmum og ódýru
vinnuafli. Munurinn á veraldlegum
lífsgæðum milli þessara svæða er
gífurlegur. Hann byggist ekki síst á
þeirri orkunotkun sem nú ógnar líf-
ríki jarðar. Fólk hefur flutt sig til í
leit að vinnu og sest að í nýju landi
einkum sem ódýrt vinnuafl. Svo er
það fólk sem flýr heimaslóð, kemur
sem flóttafólk, sækir um hæli og
biður um landvist. Ekki er að efa
að þessir aðfluttu vestrænu borg-
arar hafa styrkt og eflt efnahags-
kerfi Vesturlanda.
Réttindi flóttafólks
Gangi spár eftir verða gríðarlega
mikil landssvæði þar sem tug-
miljónir manna búa nú illbyggi-
leg og jafnvel óbyggileg í framtíð-
inni. Hreyfing fólks til betur settra
svæða í heiminum mun því aukast
til muna. Það er nokkuð fyrirsjáan-
legt að ef við breytum ekki lífs-
háttum okkar stöndum við Íslend-
ingar eins og aðrir Vesturlandabúar
frammi fyrir alvarlegum siðferði-
legum spurningum. Með hvaða
rökum ætlum við að meina eða tor-
velda því fólki að flytja til okkar
þegar við höfum með lífsháttum
okkar kynt svo hressileg undir að
þeirra heimaslóðir verði ófýsilegur
kostur að búa á, ef ekki óbyggilegar
með öllu?
Grundvallarspurningin er þessi:
Er mannkynið, já lífið allt á jörð-
inni, undir sama hatti? Verðum
við ekki að meta lífshætti okkar út
frá hagsmunum allra í veröldinni?
Hvaða rétt höfum við til þess að
haga okkur eins og annað fólk skipti
ekki máli? Hvaða rétt höfum við til
þess að mæta ekki af sanngirni
því fólki sem til okkar leitar eftir
betra lífi, samferðafólki okkar í dag
og fólki framtíðarinnar? Sannast
sagna höfum við Íslendingar ekki
uppfyllt skyldur okkar í samfélagi
þjóðanna þegar kemur að móttöku
flóttafólks.
Við þurfum að gera betur, miklu
betur. Menning okkar, saga, trú og
reynsla kennir okkur að við eigum
að koma vel fram við aðkomu-
manninn. Við eigum að sjá systur
og bræður, ekki eingöngu í fólki
af okkar þjóðerni eða sömu trúar,
heldur einnig í fólki af ólíkum upp-
runa. Við deilum mennskunni með
öllum manneskjum og hún býður
okkur að elska jöfnuð og réttlæti.
Okkar gyðing-kristna hefð kenn-
ir að Guð skapaði okkur öll í sinni
mynd og jörðina fyrir okkur öll.
Sem siðferðilegar verur getum
við sett okkur í annarra spor. Það
gæti allt eins verið við sem værum
á flótta. Við köllum eftir siðfræði-
legri umræðu um fólk á flótta og
mannúð og aðgerðum þar sem rétt-
læti og jöfnuður eru sett í öndvegi.
Olía og fólk á fl ótta
Á síðustu tveimur mánuð-
um, mars og apríl, hefur
Fréttablaðið fjallað um
ofangreinda málaflokka
út frá skýrslum UNICEF,
upplýsingum frá OECD
og fyrirlestri Ceciliu Bec-
kenridge, prófessors við
Brunel-háskóla, sem hún
hélt hér á landi í apríl. Sjálf
skrifaði ég grein sem birt-
ist í sama blaði, 22.mars
sl., um barnavernd og
mikilvægi þess að við skóla lands-
ins störfuðu félagsráðgjafar til
þess að greina vanda nemenda á
réttan hátt. Sigríður Sigurðardótt-
ir, félagsráðgjafi í Háteigsskóla,
skrifaði grein sem birtist á kosn-
ingadaginn um svipaðar áherslur.
Ég er mjög ánægð með hlut
Fréttablaðsins hvað varðar birt-
ingu þessara mikilvægu upplýs-
inga sem varða þjóðina alla. Fram
að þessu hefur ekki verið hljóm-
grunnur fyrir slíkar upplýsingar
en nú vona ég að nemendur fái að
njóta með því að félagsráðgjafar
verði ráðnir að grunn-og fram-
haldsskólum í landinu til þess að
stuðla að aukinni heilsuvernd og
barnavernd sem felur í sér fyrir-
byggjandi þætti og eykur líkur á
að málum nemenda sé beint í rétt-
ari farveg en fram að þessu hefur
verið gert og upplýsingar gefa til
kynna, með fullri virðingu fyrir
öðrum fagstéttum sem starfa í
skólum.
Brottfallsdyrnar
Við getum ekki leyft okkur sem
þjóð að varpa stórum
hópum nemenda út um
brottfallsdyrnar, skellt
skollaeyrum við andlegri
vanlíða þeirra eða látið
eins og allt sé þetta vegna
þess að þeir virði ekki
mikilvægi bóknáms.
Samkvæmt skýrslu
UNICEF verða fleiri ung-
lingsstúlkur þungaðar hér
á landi en í flestum öðrum
V-Evrópuríkjum og sama
skýrsla bendir einnig á mikið
brottfall úr framhaldsskólum hér
á landi. Upplýsingar frá OECD
benda til þess að brottfall úr fram-
haldsskólum hafi aukist hér á síð-
ustu árum. Margir skólastjórnend-
ur eru áhyggjufullir yfir þessar
þróun meðan aðrir leyfa sér að
halda upplýsingum um ástæður
brottfalls frá almenningi. Brott-
fallið er hér hærra en á öðrum
Norðurlöndum.
Cecilia Beckenridge prófessor
flutti fyrirlestur um kynferðislegt
ofbeldi í íþróttum í HÍ í apríl sl.
og að hennar mati stendur Ísland
langt að baki öðrum löndum þegar
kemur að forvörnum vegna kyn-
ferðisofbeldis. Hún er sérfróð um
forvarnir sem lúta að málaflokkn-
um. Að hennar sögn er ekki til sú
íþrótt þar sem kynferðisofbeldi
þrífst ekki. Hættan sé sú að horft
sé fram hjá vandanum.
Horft fram hjá vanda
Þá erum við komin að kjarnan-
um; íslenska þjóðin hefur kosið að
horfa fram hjá vanda sem tengist
persónulegum erfiðleikum nem-
enda og kosið að beina sjónum
frekar að námstengdum vanda
þeirra og þar með að skella skuld-
inni á þá sjálfa.
Rétt greining á vanda nem-
enda í upphafi skiptir sköpum
fyrir velgengni þeirra. Brottfall
á sér margar ástæður sem þarf
að bregðast við og upplýsingar
eru til um. Lög um leik-, grunn-
og framhaldsskóla eru fyrirliggj-
andi en þeim þarf að breyta til að
mæta þjónustuþörf nemenda eins
og ég hef bent á, síðastliðinn ald-
arfjórðung. Ég er kennari, náms-
og starfsráðgjafi, MSW-félags-
ráðgjafi með sérfræðileyfi frá
heilbrigðisráðuneytinu til að stafa
sem fræðslu- og skólafélagsráð-
gjafi. Þegar kemur að persónuleg-
um vanda nemenda, er það reynsla
mín, að aðferðir félagsráðgjafar
dugi best og séu líklegastar til að
mæta nemandanum þar sem hann
er staddur, hvort sem það er vegna
andlega veikinda, þungana eða
kynferðislegs ofbeldis sem vitað
er að stuðlar að brottfalli.
Brottfall, þunganir og
kynferðislegt ofbeldi
FÉLAGSMÁL
Guðrún H.
Sederholm
kennari
➜ Þegar kemur að persónu-
legum vanda nemenda, er
það reynsla mín, að aðferðir
félagsráðgjafar dugi best og
séu líklegastar til að mæta
nemandanum þar sem hann
er staddur…
OLÍULEIT
Baldur Kristjánsson
Hjalti Hugason
Pétur Pétursson
Sigrún Óskarsdóttir
Sólveig Anna Bóasdóttir
guðfræðingar
➜ Grundvallarspurningin er
þessi: Er mannkynið, já lífi ð
allt á jörðinni, undir sama
hatti? Verðum við ekki að
meta lífshætti okkar út frá
hagsmunum allra í veröld-
inni? Hvaða rétt höfum við
til þess að haga okkur eins
og annað fólk skipti ekki
máli?
Otrivin Comp, nefúði, lausn. Innihaldslýsing: Xýlómetazólínhýdróklóríð 0,5 mg/ml og ipatrópíumbrómíð.
Ábendingar: Einkenni nefstíflu (þrútinnar nefslímhúðar) og nefrennslis af völdum kvefs. Skammtar og
lyfjagjöf fyrir fullorðna eldri en 18 ára: 1 úðaskammtur í hvora nös eftir þörfum, að hámarki þrisvar á
sólarhring. Að minnsta kosti 6 klukkustundir skulu líða milli tveggja skammta, draga skal úr skömmtum
þegar einkenni lagast. Ekki má nota Otrivin Comp lengur en 7 daga þar sem langvarandi notkun
xýlómetazólínhýdróklóríðs getur leitt til bólgu í nefslímhúð og aukinnar slímmyndunar. Snýttu þér.
Fjarlægðu glæru plasthettuna. Skorðaðu úðaflöskuna milli fingranna. Úðað er með því að þrýsta
kraganum niður að flöskunni. Hallaðu höfðinu örlítið fram. Stúturinn á úðaflöskunni er settur upp í nösina.
Úðað er einu sinni, um leið og andað er að sér inn um nefið. Farðu eins að í hina nösina. Ekki má nota lyfið
ef þú ert með ofnæmi fyrir einhverju innihaldsefnanna, ofnæmi fyrir atrópíni eða svipuðum efnum (t.d.
hýoscýamín eða skópólamín), ef þú hefur gengist undir aðgerð í gegnum nefið eða munninn, ef þú ert með
nefþurrk vegna slímhúðarbólgu eða ert með gláku. Ráðfærðu þig við lækni áður en lyfið er notað ef þú
ert: Þunguð, með barn á brjósti, næmur fyrir adrenvirkum efnum, hjarta- eða æðasjúkdóm,
skjaldvakaóhóf, sykursýki, háþrýsting, erfiðleika við þvaglát (stækkaðan blöðruhálskirtil), æxli í nýrnahet-
tum, ef þú færð oft blóðnasir (t.d. aldraðir), ert með þarmalömun, slímseigjusjúkdóm, þunglyndi og ert á
lyfjameðferð við því. Geymið þar sem börn hvorki ná til né sjá. Lesið allan fylgiseðilinn vandlega áður
en byrjað er að nota lyfið. Sjá notkunarleiðbeiningar í fylgiseðli. Markaðsleyfishafi:Novartis
Healthcare. Umboð á Íslandi: Artasan ehf., Suðurhrauni 12a, 210 Garðabæ.
Nýtt lyf sem verkar bæði gegn
nefstíflu og nefrennsli
Andaðu með nefinu
Nýtt!