Fréttablaðið - 19.11.2013, Blaðsíða 28

19. nóvember 2013 ÞRIÐJUDAGUR| MENNING | 20
BÆKUR ★★★★ ★
Frá hruni og heim
BJÖRN ÞÓR SIGBJÖRNSSON
VERÖLD
Það er óvenjulegt að stjórnmálamenn gefi út bækur
um störf sín þegar þeir eru enn í fullu fjöri á hinu
pólitíska sviði eins og gerst hefur fyrir þessi jól
með útgáfu bóka Össurar Skarphéðinssonar og
Steingríms J. Sigfússonar og að nokkru leyti bókar
Jónínu Leósdóttur, eiginkonu fyrr-
verandi forsætisráðherra. Hins
vegar er fengur að þessum bókum
í ljósi þeirra miklu átaka og upp-
lausnar sem varð í íslensku samfé-
lagi í aðdraganda hrunsins, hruninu
sjálfu og eftirmálum þess sem enn
eru óráðin.
Bækur sem þessar geta ekki annað
og hljóta alltaf að ráðast mikið af
þeim sjónarhjóli sem viðkomandi
stjórnmálamaður stendur á. Það er
forsenda sem lesandi gefur sér. Þær
geta aftur á móti ef vel er gert veitt
innsýn í hugarheim þeirra sem hafa
verið í hringiðunni miðri og verið
þar ráðandi afl og ef vel er vandað til
verka og raunverulegum heimildum
haldið til haga, geta bækur sem þess-
ar verið gott innlegg í mat á sögunni og pólitískum
straumum.
Björn Þór Sigbjörnsson er vandaður blaðamað-
ur sem kann sitt fag og er vel skrifandi. En í ljósi
þess að Steingrímur J. Sigfússon er eins og allir vita
kjarnyrtur maður og oft orðheppinn hefði ef til vill
verið meiri fengur að því að hann hefði ritað bók
sína alfarið sjálfur. Hinu er þó ekki að leyna að oft
er gott að hafa ritstjóra yfir verkum sem þessum.
Það er nokkur fengur að bók Steingríms og
Björns Þórs „Frá hruni og heim“. Fyrir það fyrsta
er gott að fá svo ferska upprifjun stjórnmálaleið-
toga á þeim gífurlega miklu umbrotatímum sem
hrunið hafði í för með sér en ekki hvað síst af því
hugmyndafræðilega og sögulega samhengi sem
Steingrímur setur hlutina í.
Það er ekki við öðru að búast en að margir verði
ósáttir við hvernig Steingrímur lýsir atburðum, ein-
stökum samherjum og pólitískum andstæðingum og
hvernig hann metur átakalínurnar bæði á meðan
einstaka orrustur áttu sér stað og að þeim loknum.
Það hefur ekki farið fram hjá neinum að á þessum
umbrotatímum, sem voru í tíð ríkisstjórnar Sam-
fylkingar og Vinstri grænna, neistaði á milli manna
bæði innan ríkisstjórnarinnar og milli hennar og
annarra flokka og hagsmunaaðila í samfélaginu.
Þeir geta þá fyllt í eyðurnar eða átt hugmynda-
fræðilegt samtal við bæði bók Steingríms og Öss-
urar og það yrði nokkur fengur að því.
Aðalmálið er að Steingrímur er trúr sjálfum sér.
Lesandinn trúir því að hann lýsi atburðum eins og
hann raunverulega sá þá og mat þá.
Hann lýsir bæði innri togstreitu í
sjálfum sér og milli manna og flokka
og þegar upp er staðið setur hann
sjálfan sig, flokkinn sem hann átti
stærstan þátt í að stofna og aðra
leikmenn á sviðinu í sitt samhengi.
Samhengi Steingríms J. Sigfússonar, marg-
reynds stjórnmálamanns, sem af núverandi stjórn-
málamönnum er einn örfárra sem rekur þátttöku-
minni til atburða í stjórnmálasögunni sem gerðust
fyrir árið 2000 og setur þá í athyglivert samhengi.
Þess vegna mun bók Steingríms ásamt bók Össur-
ar fara í þann flokk pólitískra endurminningabóka
sem verða á leslista stjórnmálafræðinema, sagn-
fræðinema og ef til vill stúdenta fleiri greina um
langa framtíð. Samtíðarmenn sem fylgst hafa með
geta sett upp gleraugu þekktra staðreynda úr fjöl-
miðlum og umræðunni við mat á greiningu Stein-
gríms, en það er líka mikilvægt að bók hans, eins
og aðrar bækur af sama meiði, verði fræðimönn-
um að efniviði við heildargreiningu á þessu tíma-
bili í íslenskri stjórnmálasögu, þannig að þjóðin geti
dregið lærdóm sinn af sögunni.
Atburðarásin í aðdraganda hrunsins og eftirleik
þess var einstaklega hröð og ótrúlega mikið gerð-
ist á örfáum árum þannig að fæstir hafa í raun haft
ráðrúm til að meta stöðuna í heild sinni þannig að
gagn verði að. Steingrímur greinir frá ýmsu sem
fór fram á bak við tjöldin og gott er að fá fram í
dagsljósið. Bók þeirra Björns og Steingríms er gott
innlegg í nauðsynlegt mat á atburðum liðinna ára;
eins og flöskuskeyti frá vígstöðvunum í stríði sem
enn er ekki að fullu lokið og menn keppast við að
ritstýra frásögnum af. Heimir Már Pétursson
NIÐURSTAÐA: Þörf samantekt á flóknum og afdrifaríkum
atburðum í sögu landsins, út frá sjónarhóli leiðtoga sem
hafði mikil áhrif á örlög þjóðarinnar.
Flöskuskeyti frá vígstöðvunum
Einleikur Arnars Jónssonar á stóra
sviði Þjóðleikhússins, Sveinsstykki,
hefur hlotið lofsamlega dóma og
góðar viðtökur áhorfenda. Í tilkynn-
ingu frá Þjóðleikhúsinu segir að
með sýningunni kveðji Arnar Þjóð-
leikhúsið formlega eftir 40 ára far-
sælan feril við leikhúsið. „Áhorfend-
ur eru þó ekki á því að leyfa Arnari
að hætta að leika og bæta hefur
þurft við aukasýningum á þessari
mögnuðu sýningu.“
Sveinsstykki er eftir Þorvald Þor-
steinsson, sem lést fyrir aldur fram
á árinu, og fjallar um mann sem
æfir hátíðarræðu á starfsafmæli
sínu en kemst að því að líf hans er
allt ein samfelld lygi. Í dómi Jóns
Viðars Jónssonar í Fréttablaðinu um
verkið sagði hann: „Enginn nema
leikari á borð við Arnar gæti hald-
ið manni við slíkt efni í heilar níu-
tíu mínútur, en það gerir hann vita-
skuld svo vel að hvergi verður að
fundið. Mannlýsingin öll heilsteypt
og þétt, smáatriðin jafn þaulunnin
og heildarbyggingin, blæbrigði eins
fjölbreytt og hugsast getur.“
Aukasýningarnar eru þann 5. og
15. desember. - sb
Fær ekki að hætta
Sveinsstykki heldur áfram á fj ölum Þjóðleikhússins.
ARNAR JÓNS-
SON Í SVEINS-
STYKI
Einleikur hans
á stóra sviði
þjóðleikhússins
hefur slegið í
gegn.
FRÉTTABLAÐIÐ/DANÍEL
Á djasskvöldi Kex Hostels í kvöld kemur fram kvartett trompetleikar-
ans Snorra Sigurðarsonar. Auk hans skipa hljómsveitina þeir Agnar Már
Magnússon á píanó, Richard Andersson á kontrabassa og Einar Scheving
á trommur.
Vegna landsleiks í fótbolta hefst djassinn aðeins seinna en venjulega, um
klukkan 21.15, eða þegar leikurinn er búinn ef framlengt verður. Sem fyrr
er aðgangur ókeypis.
Djassi á Kex Hosteli seinkar
vegna landsleiksins
STEINGRÍMUR J „Aðalmálið er að Stein-
grímur er trúr sjálfum sér. Lesandinn trúir
því að hann lýsi atburðum eins og hann
raunverulega sá þá og mat þá.“ FRÉTTABLAÐIÐ/GVA
MENNING
Jón Hilmarsson skólastjóri hefur
sent frá sér ljósmyndabókina Ljós
og náttúra Norðurlands vestra.
Hún er 128 blaðsíður og í henni
eru myndir teknar á landi og úr
lofti á árunum 2010-2013, á öllum
árstíðum og öllum tímum dags.
Jón var skólastjóri Grunnskól-
ans austan Vatna í Skagafirði frá
2005 til 2012 og rekur áhuga sinn
á ljósmyndun til þeirra ára. Hann
flutti suður í Hvalfjörð á síðasta
ári, ásamt konu sinni, Alexöndru
Chernyshovu óperusöngkonu, og
starfar nú við Leik- og grunnskóla
Hvalfjarðarsveitar.
Jón hefur haldið nokkrar ljós-
myndasýningar og þetta er önnur
myndabókin sem út kemur eftir
hann.
- gun
Hreifst af náttúru Norðurlands
Bókin Ljós og náttúra Norðurlands vestra hefur að geyma litskrúðugar myndir
eft ir Jón Hilmarsson, skólastjóra Leik- og grunnskóla Hvalfj arðarsveitar.
HVÍTSERKUR
Ein myndanna í bókinni
Ljós og náttúra Norður-
lands vestra.
MYND/JÓN HILMARSSON