Fréttablaðið - 31.01.2014, Blaðsíða 26

31. janúar 2014 FÖSTUDAGURSKOÐUN
HALLDÓR
FRÉTTABLAÐIÐ Skaftahlíð 24, 105 Reykjavík Sími: 512 5000, ritstjorn@frettabladid.is FRÉTTASTJÓRI: Andri Ólafsson andri@frettabladid.is VIÐSKIPTI: Fanney Birna Jónsdóttir fanney@frettabladid.is MENNING: Friðrika Benónýsdóttir fridrikab@frettabladid.is
DÆGURMÁL: Lilja Katrín Gunnarsdóttir liljakatrin@frettabladid.is VÍSIR: Kristján Hjálmarsson, kristjan@visir.is LJÓSMYNDIR: Pjetur Sigurðsson pjetur@frettabladid.is FRAMLEIÐSLUSTJÓRI: Sæmundur Freyr Árnason sfa@frettabladid.is ÚTLITSHÖNNUN: Silja Ástþórsdóttir siljaa@frettabladid.is
ÚTGÁFUFÉLAG: 365 miðlar ehf. STJÓRNARFORMAÐUR: Ingibjörg S. Pálmadóttir FORSTJÓRI OG ÚTGÁFUSTJÓRI: Ari Edwald
RITSTJÓRAR: Ólafur Þ. Stephensen olafur@frettabladid.is, Mikael Torfason mikael@frettabladid.is Fréttablaðið kemur út í 90.000
eintökum og er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu og Akureyri. Einnig er hægt að fá blaðið í völdum verslunum á
landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds.
ISSN 1670-3871
FRÁ DEGI
TIL DAGS
Mikið er rætt um Norðurslóðir og þau
tækifæri og ógnir sem stafa af hlýnun
jarðar af mannavöldum. Í þá umræðu
vantar oft nákvæmni. Verður hér bent
á eitt atriði sem Alþingi ætti að taka til
umhugsunar og í framhaldinu leiða í
lög til að bregðast við þeim breytingum
sem eru að eiga sér stað.
Hafréttarsáttmáli Sameinuðu þjóð-
anna kveður á um, í 33. gr., að ríki geti
tekið sér svokallað 24 sjómílna aðlægt
belti. Í dag hafa um eitt hundrað ríki
tekið sér slíkt belti, en ekki Ísland. Á
aðlæga beltinu, getur strandríki farið
með nauðsynlegt vald annars vegar til
að afstýra brotum á lögum og reglum
þess í tolla-, fjár-, innflytjenda- og heil-
brigðismálum í landi eða landhelgi og
hins vegar til að refsa fyrir brot á ofan-
greindum lögum og reglum sem framin
eru í landi eða landhelgi þess.
Á mannamáli þýðir þetta að ríki með
12 sjómílna landhelgi, eins og Ísland,
getur tekið sér 12 sjómílna viðbótar lög-
sögubelti sem snerta innanríkismálefni.
Engar skyldur leggjast á íslenska ríkið
við að taka sér slíkt belti.
Í þessu samhengi er rétt að benda á
að réttindin sem fylgja efnahagslög-
sögunni, hafsvæðinu sem nær frá 12
sjómílna landhelginni að 200 sjómíl-
um, taka ekki til þeirra málaflokka er
fylgja aðlæga beltinu. Ef Ísland tæki
sér aðlægt belti leiddi það til þess að
íslenska ríkið gæti tekið sér frekari lög-
sögu á haf út en nú er í tilteknum mála-
flokkum.
Til að aðlæga beltið verði að veru-
leika við Íslandsstrendur þyrfti þing-
maður að bera fram tiltölulega stutt og
einfalt frumvarp til breytinga á lögum
nr. 41/1979 um landhelgi, efnahagslög-
sögu og landgrunn. Er hér með skorað
á þingmenn úr öllum flokkum að velta
þessu fyrir sér.
Gleymda lögsögubeltið
NORÐUR-
SLÓÐIR
Dr. Bjarni Már
Magnússon
lektor við lagadeild
HR
➜ Til að aðlæga beltið verði að
veruleika við Íslandsstrendur þyrfti
þingmaður að bera fram tiltölu-
lega stutt og einfalt frumvarp til
breytinga á lögum nr. 41/1979 um
landhelgi, efnahagslögsögu og land-
grunn. Er hér með skorað á þing-
menn úr öllum fl okkum að velta
þessu fyrir sér.
F
réttablaðið hefur í vikunni fjallað um gjaldeyrishöftin
frá ýmsum hliðum. Í fréttaskýringu í Markaðnum
kom fram að erfitt væri að mæla nákvæmlega kostnað
íslenzks viðskiptalífs af höftunum. Hann felst ekki sízt í
glötuðum tækifærum, af því að íslenzkir fjárfestar eru
fastir innan haftanna og erlendir hætta sér ekki inn fyrir þau.
Þó er hægt að bregða mælistiku á beinan kostnað við
„umsýslu“ haftanna; frá 2009 og þar til í fyrra má áætla kostnað
íslenzkra fyrirtækja og Seðlabankans við að sækja um og veita
undanþágur frá höftunum á meira en hálfan annan milljarð.
Gengið er út frá því að kostnað-
ur við hverja umsókn sé rúm-
lega 400 þúsund krónur. Þó eru
til raunveruleg dæmi um hærri
kostnað. Sprotafyrirtækið Clara
mat kostnaðinn við að millifæra
einn Bandaríkjadal til að stofna
dótturfélag í Bandaríkjunum á
um 750 þúsund krónur!
Tapaður ávinningur íslenzks atvinnulífs vegna gjaldeyris-
hafta verður líklega fremur mældur í milljörðum eða tugum
milljarða. Í Fréttablaðinu í gær var þannig sagt frá því að
fyrirtæki sem vinna að þróun jarðvarmaverkefna á alþjóðlegum
vettvangi hefðu flestöll hrakizt úr landi vegna gjaldeyrishaft-
anna. Með því móti hafa þau auðveldari aðgang að fjármagni.
Lárus Elíasson, framkvæmdastjóri hjá alþjóðafyrirtækinu Atlas
Copco, segir að höftin loki miklum tækifærum og fæli erlenda
fjárfesta frá. „Þetta er kannski ekki síður girðing hugans en
raunveruleiki, en fólk forðast svona uppstillingar,“ segir hann.
Svana Helen Björnsdóttir, formaður Samtaka iðnaðarins,
segir í umfjöllun Markaðarins að íslenzk fyrirtæki sem leiti að
alþjóðlegu fjármagni verði oft að bregðast við kröfum fjárfesta
um að starfsemin verði byggð upp utan Íslands. „Þeir treysta
ekki rekstrarumhverfinu hér. Að sjálfsögðu hamlar þetta vexti
íslenskra fyrirtækja,“ segir Svana.
Frosti Ólafsson, framkvæmdastjóri Viðskiptaráðs, bendir
réttilega á að höftin snerti ekki hinn almenna borgara með nægi-
lega beinum hætti til að almennur þrýstingur sé á afnám þeirra.
Á meðan fólk getur notað greiðslukortin sín í útlöndum og fengið
afgreiddan gjaldeyri, jafnvel þótt það þurfi nú að framvísa
farseðli, áttar það sig kannski ekki á því hversu miklum skaða
höftin valda; hvernig þau hamla vexti nýrra atvinnugreina og
ógna þar með framtíðarlífskjörum á Íslandi. Þeir sem standa í
rekstri fyrirtækja átta sig hins vegar æ betur á meinsemdinni.
Frosti bendir á að vexti hefðbundinna útflutningsgreina séu
takmörk sett og vöxturinn þurfi í auknum mæli að koma frá
þekkingariðnaði. „Ég leyfi mér að fullyrða að ef höftin verða hér
áfram eftir tíu ár eða tuttugu þá verður starfsemi þessara fyrir-
tækja í algjöru lágmarki hér á Íslandi.“
Flestir eru sammála um að íslenzka krónan verði hér eftir
alltaf í einhvers konar höftum; hún verði aldrei aftur á frjálsum
markaði. Það ætti að vera algjört forgangsverkefni stjórnvalda
að leita leiða til að taka upp nýjan gjaldmiðil, sem tryggði vöxt
nýrra þekkingargreina og um leið lífskjörin á Íslandi í fram-
tíðinni. Því miður er það verkefni ekki efst á dagskránni.
Fjárfestar hætta sér hvorki inn né út fyrir höftin:
Gjaldeyrishöft og
glötuð tækifæri
Ólafur Þ.
Stephensen
olafur@frettabladid.is
Fjölbreyttir tímar þar sem bæði er
dansað ZUMBA Fitness og ZUMBA Toning.
Einföld og skemmtileg dansspor.
Þri. og fim. kl. 16:30
Þjálfari: Hjördís Zebitz
Verð kr. 13.900.-
í form!
Vaxið vegna kynjakvóta
Það var mikið um dýrðir í Hörpunni í
gær þegar Félag kvenna í atvinnulífinu
veitti viðurkenningar sínar. Aðal-
verðlaunin hlaut Liv Bergþórsdóttir,
forstjóri Nova. Hún tók við viðurkenn-
ingunni úr hendi iðnaðar- og við-
skiptaráðherra, Ragnheiðar Elínar
Árnadóttur, og skaut fast að ráðherra
í þakkarræðu sinni. Liv sagðist hafa
fengið mörg tækifæri til að vaxa í
starfi og sum þeirra hafi komið til
vegna þess að hún er kona og
vegna laganna um kynjakvóta
í stjórnum fyrirtækja. Ragn-
heiður Elín hefur sem kunn-
ugt er lýst yfir vilja til að
endurskoða lagasetninguna
og átti á dögunum fund
með fulltrúum úr
atvinnulífinu til að
ræða kosti og galla laganna. Þegar
lögin voru samþykkt árið 2010 sagðist
Ragnheiður Elín ekki vilja sjá það að
fá sæti í stjórn eða þingsæti eingöngu
á grundvelli þess að vera kona – henni
fyndist hún vera „súkkulaðikleina“ í
slíkum aðstæðum.
Snúðarnir
Liv sagðist oft hafa verið súkkulaði-
kleina, og stundum hafa verið í kleinu
yfir því og talið að aðeins væri verið
að bjóða henni að vera með af því
að hún væri stelpa. Hvort
það hafi bara vantað
konu í hópinn. En hún
hafi ákveðið að hætta
að hugsa svona og nýta
tækifæri og þar með
sýna sjálfri sér
–- og öðrum
„snúðum“ við borðið að hún ætti fullt
erindi í hópinn. Liv sagðist einnig hafa
fengið eitt af sínum fyrstu störfum „af
því að hún er kona“ en það var árið
1993 þegar hún var beðin um að taka
að sér kennslu í dæmatímum. Kenn-
arinn hafði beðið einn nemandann í
bekknum að taka að sér kennsluna og
fá með sér einhverja tvo. Viðkomandi
hafi síðan leitað til hennar þar sem
kennarinn vildi ekki hafa þrjá karla að
kenna, heldur yrði að vera ein stelpa.
Blandað bakkelsi
Ráðherra hlýtur að taka þessi skilaboð
alvarlega frá Liv, einni farsælustu
konu í íslensku atvinnulífi um
þessar mundir. Súkkulaðikleinur eiga
nefnilega fullt erindi með öðru
bakkelsi sem borið er á borð.
fanney@frettabladid.is