Fréttablaðið - 19.07.2014, Blaðsíða 22

19. júlí 2014 LAUGARDAGUR| HELGIN | 22
Við erum að verja okkur með þessu,“ segir Guð-rún Arndís Tryggva-dóttir, stofnandi, framkvæmdastjóri, hönnuður og ritstjóri
natturan.is, en hún ásamt eigin-
manni sínum, Einari Bergmundi
Arnbjörnssyni, gáfu á dögunum
út snjallsímaforritið Húsið, gagn-
virkan upplýsingabanka um allt á
heimilinu.
Sífellt verið að plata okkur
„Aðeins með því að skilja þýðingu
þeirra erum við fær um að velja
jákvæðari kosti,“ segir Guðrún.
„Við látum bara ekki bjóða okkur
þetta bull lengur – það er sífellt
verið að plata okkur. Það er hvergi
verið að reyna að gera neytendum
auðveldara fyrir að fá fræðslu um
það sem við erum að láta ofan í
okkur,“ heldur hún áfram og segir
meira að segja letur utan á matar-
umbúðum hafa minnkað.
„Þess vegna fórum við í þessa
framleiðslu. Við vildum búa til
íslenskan grunn svo að fólk gæti
auðveldlega nálgast þessar upplýs-
ingar og þannig tekið meðvitaðar
ákvarðanir um það sem við látum
ofan í okkur. Við bjuggum líka til
E-aukefna -app (e.natturan.is) sem
gott er að hafa við höndina við
innkaupin. Þá slærðu inn E-efna-
númerið og sérð á skala hvort það
er grænt, gult eða rautt. Grænt
stendur fyrir ekkert neikvætt
– á þá við hættulaus náttúruleg
efni – gult er varasamt í einhverj-
um tilvikum, til dæmis í of miklu
magni eða fyrir börn og óléttar
konur. Síðan er rautt, þar eru til
vísindalegar sannanir fyrir því að
innihaldið geti reynst hættulegt.
Svona efni eru til dæmis í litar-
efni í nammi fyrir börnin okkar.
Þetta er eitthvað sem er búið að
læða inn í neyslumynstrið. Það
er mikilvægt að fólk viti þetta en
þar sem yfirvöldum virðist standa
alveg á sama um hvort við höfum
aðgengi að upplýsingum um áhrif
innihaldsefna á heilsuna eða ekki
þá tókum við málin í okkar hendur
og bjuggum til íslenskan heild-
stæðan grunn um aukefnin. Bæði
Húsið og e.natturan.is eru ókeypis
fyrir alla. Það er samfélagslegt
réttlætismál í okkar huga að fólk
geti sótt sér þessar upplýsingar á
einfaldan hátt.
Enginn hafði áhuga
Vefurinn var opnaður þann 25.
apríl árið 2007, á degi umhverf-
isins, en hefur verið í stöðugri
þróun síðan, til að mynda með
tilkomu snjallsíma forritsins
Hússins.
„Ég skrifaði viðskiptaáætl-
un fyrir tíu árum. Enginn hafði
áhuga á umhverfismálum þá og
margir héldu að engin fram-
tíð væri í að stússast í þeim. Það
tók mig síðan um tvö ár að fjár-
magna þetta og geta ráðið fólk
með mér. Svo er ég svo heppin
að maðurinn minn er vefþróun-
armeistari – við hentum á milli
okkar hugmyndum og keyrðum
þetta í gang. Þetta er búið að vera
rosalega gaman og krefjandi.
Við erum bara tvö í þessu núna,
svo höfum við sjálfboðaliða sem
hjálpa öðru hvoru. Við ráðum
umhverfisfræðinga og fagfólk
þegar á þarf að halda, en allt sem
við gerum er ókeypis svo að við
treystum á stuðning, og höfum oft
fengið ágætis stuðning. Við erum
náttúrulega að sinna hlutum sem
stjórnvöld ættu að vera sinna.
Við erum samt bara eins og hver
og einn neytandi út í bæ sem vill
breyta hlutunum til betri vegar,“
segir Guðrún að lokum.
Ólöf
Skaftadóttir
olof@frettabladid.is
Við látum bara ekki
bjóða okkur þetta bull
lengur – það er sífellt verið
að plata okkur. Það er
hvergi verið að reyna að
gera neytendum auðveld-
ara fyrir að fá fræðslu um
það sem við erum að láta
ofan í okkur.
Guðrún Arndís Tryggvadóttir.
LÆRÐU AÐ LESA Á MATINN ÞINN
Þetta er uppreisn neytandans
Guðrún Arndís Tryggvadóttir og Einar Bergmundur Arnbjörnsson bjuggu til Húsið, gagnvirkan upplýsingabanka um
allt á heimilinu. Þau segja stjórnvöld engu skeyta um aðgengi neytenda að upplýsingum um áhrif innihaldsefna á heilsuna.
TÓKU MÁLIN Í SÍNAR HENDUR Vefurinn Nattura.is var opnaður þann 25. apríl
árið 2007, á degi umhverfisins. MYND/ÚR EINKASAFNI
Húsið
Snjallsímaforritið Húsið
er gagnvirkur upplýsingabanki
um allt á heimilinu.
Þar er neytendum meðal annars
gert auðveldara fyrir að læra
að þekkja merkingar og lesa á
matarumbúðir.
Í forritinu er að finna safn af alls
kyns merkjum sem hafa með um-
hverfi, sjálfbærni, endurvinnslu og
hættur að gera.
Fair Trade
Staðfesting á því að
varan er unnin á sið-
ferðislega sanngjarnan
hátt, án skaðlegra áhrifa
fyrir starfsmenn og að
þeir fái sanngjörn laun
fyrir vinnuna.
Soil Association
Merkið tryggir að um
lífræna framleiðslu sé að
ræða. Einnig er velferð
dýra og dýravernd hluti
af vottuninni. Byggt á
stöðlum ESB og Breta
um lífræn matvæli.
Hand in hand
Sanngirnisvottun frá
Rapunzel. Vörur sem
merktar eru Hand in
hand innihalda að
minnsta kosti 50%
hráefni frá Hand in hand
ræktendum.
Vottuð náttúru-
afurð– Tún
Afurðir teljast ekki líf-
rænar, en eru af náttúru-
legum uppruna, byggðar
á sjálfbærri nýtingu auð-
linda og/eða afurðir sem
teljast leyfileg aðföng í
lífræna framleiðslu.
Skráargatið
Matvörur merktar Skráar-
gatinu verða að uppfylla
eitt eða fleiri eftirtalinna
skilyrða: minni og hollari
fita, minni sykur, minna
salt, meira af trefjum og
heilkornum.
Rapunzel
Þýskt fyrirtæki sem
framleiðir lífrænt
vottaðar vörur frá
lífefldum landbúnaði.
Vottað lífrænt–
Tún
Varan hefur verið ræktuð
með lífrænum aðferðum,
án eiturefna, tilbúins
áburðar, hormóna eða
erfðabreyttra lífvera.
Vistvæn
landbúnaðarafurð
Nokkurs konar millistig
milli hefðbundins land-
búnaðar og lífræns.
Ekkert eftirlit er þó með
því hver notar merkið á
Íslandi í dag.
Evrópska
lífræna merkið
Lífræn vottun ESB. Fram-
leiðsla á vörum tekur tillit
til umhverfis og velferðar
dýra. Skilyrði um lífræna
ræktun er skiptiræktun, að
búfé fái lífrænt fóður og
engin eiturefni séu notuð.
Beint frá býli -
frá fyrstu hendi
Gæðamerki á mat-
vælum íslenskra sveita.
Meginþættir framleiðslu
byggjast á íslenskri fram-
leiðslu, frá landbúnaði,
fiskveiðum og nýtingu
afurða villtrar náttúru.
Ø-merkið
Hið opinbera danska
lífræna vottunarmerki.
Einnig hægt að finna á
erlendri lífrænni vöru ef
hún er unnin í Danmörku.
Mun færri aukefni leyfð
í en í hefðbundinni mat-
vælaframleiðslu.
Svanurinn
Norræna umhverfis-
merkið. Kröfurnar taka
til alls lífsferils vörunnar:
þjónustu, frá framleiðslu
til úrgangs. Svanurinn
tekur nú til 70 vöruflokka,
allt frá uppþvottalegi til
húsgagna og hótela.
Beint frá býli
Samvinnuverkefni um
sölu afurða beint frá býli
bóndans. Markmiðið er
að þróa vörumerki og
veita bændum ráðgjöf og
stuðning varðandi heima-
vinnslu og sölu.
The Organic Food
Federation
Breskt vottunarfyrirtæki
sem vinnur samkvæmt
stöðlum Breta og ESB.
Er í félagi við alþjóðleg
samtök um lífrænan
landbúnað.
VISTVÆNT Vistvæn ræktun er
venjulegur búskapur og leyfilegt er að
nota tilbúinn áburð eða hefðbundin eiturefni,
í hófi. Gæðastýrður hefðbundinn búskapur.
SANNGIRNISVOTTUN Beinir sjónum að mannréttindum.
Markmiðið er að fólk geti lagt sitt af mörkum til betra lífs fyrir
fólk í fátækari hlutum heimsins. Markmiðið með vottuninni er að tryggja
réttindi vinnufólks og ræktenda, vinna gegn barnaþrælkun og misrétti.
Agriculture
biologique
Franskt vottunarmerki
um lífræna framleiðslu á
landbúnarafurðum. Varan
er framleidd á lífrænan
hátt. Matvæli þurfa að
innihalda 95% af lífrænu
ræktuðu hráefni.
Demeter
Úr lífelfdum landbúnaði.
Áhersla á hringrás nær-
ingarefna í náttúrunni.
Býli þurfa að vera lífræn
heild, þannig að áburður
til ræktunar komi frá
dýrum á sama bæ.
BIO-Siegel
Hinn viðurkenndi þýski,
lífræni vottunarstimpill.
Bio Siegel gildir fyrir líf-
rænan búskap og ræktun.
Vottunin staðfest sam-
kvæmt kröfum ESB.
Evrópublómið
Opinbert umhverfismerki
Evrópubandalagsins.
Umhverfisstofnun er
rekstraraðili merkisins
hér á landi.
Debio
Debio er norsk lífræn
vottun en fyrirtækið
tekur einnig út fram-
leiðslu fyrir lífeflismerkið
Demeter. Það er norska
ríkið sem setur reglur
fyrir Debio-úttektina.
Bio Inspecta
Stofnað 1998 í Sviss
sem traust, sjálfstæð og
áreiðanleg vottunarstofa
fyrir lífrænar afurðir.
Vottar 80% af öllum líf-
rænum býlum í Sviss og
yfir þúsund seljendur.
EcoCert
Lífrænt vottunarmerki.
Einkarekin samtök hafa
réttindi til að reka og
votta merkið, sem má
finna bæði á matvörum,
vefnaðarvörum og
snyrtivörum.
LÍFRÆNT Í lífrænni ræktun er ekki leyfilegt að nota
tilbúinn áburð eða hefðbundin eiturefni. Til að heimilt sé
að markaðssetja lífrænar afurðir sem slíkar verður faggild vottunar-
stofa að hafa reglubundið eftirlit með starfseminni og votta hana.