Fréttablaðið - 04.09.2014, Blaðsíða 23

FIMMTUDAGUR 4. september 2014 | SKOÐUN | 23
Bragi Valdimar
Skúlason
@BragiValdimar
3. september 2014
Jæja. Vísindamenn
kallaðir úr Holuhrauni til að bíða
öruggir í Drekagili! AF HVERJU
Í DRJÚPFRYSTUM DAUÐANUM
ER ÞESSUM ÖRNEFNUM EKKI
VÍXLAÐ?!
TÍSTIÐ
Haustið 2008 hrundi
fjármálakerfi Íslands
með kunnum afleiðing-
um: Fjöldi fólks missti
vinnunna, lán flestra
hækkuðu upp úr öllu
valdi og ríkissjóður varð
stórskuldugur með þeim
afleiðingum að skera
þurfti verulega niður í
rekstri hins opinbera.
Eins og rakið er í skýrslu
rannsóknarnefndar
Alþingis átti hrunið sér
margar orsakir í stefnu og starfs-
háttum ríkisstjórnanna sem voru
við völd á árunum á undan, meðal
annars í því hvernig staðið var að
einkavæðingu bankanna og eftir-
litsstofnanir voru of veikburða
til að sinna hlutverki sínu. Þá var
rekin flöt skattastefna sem bein-
línis stuðlaði að ójöfnuði en allir
mælikvarðar sýna að ójöfnuður
jókst hratt á síðustu árunum fyrir
hrun. Ríkisstjórn Vinstri grænna
og Samfylkingar sem tók við eftir
hrun tók meðvitaða ákvörðun
um að breyta um stefnu og hefja
uppbyggingu á nýjum grunni.
Nú þegar rúmt ár er liðið frá því
að ný ríkisstjórn tók við völdum
bendir hins vegar allt til þess að
gamla fyrirhrunspólitíkin ráði nú
aftur för í stjórnarráðinu.
Skattastefna fyrirhrunsáranna
Fyrir hrun var markvisst unnið
að því að breyta skattkerfinu í
samræmi við hugmyndafræði
nýfrjálshyggjunnar sem þá réð
ríkjum í íslenskum stjórnmál-
um. Fjármagnstekjuskattar og
fyrirtækjaskattar voru lækkað-
ir þannig að þeir voru með því
lægsta sem þekkist en á sama
tíma fylgdu skattleysismörk ekki
verðlagi með þeim afleiðingum
að lág- og millitekjufólk greiddi
sífellt stærri hluta tekna sinna í
skatt. Einnig var ljóst á þessum
tíma að stór hluti fyrirtækja og
einstaklinga komst hjá því að
greiða eðlilegan skatt – lágur
sem hann þó var – með því að
færa sig í skattaskjól eða nýta sér
aðrar glufur í skattkerfinu. Allt
var þetta látið meira og minna
óáreitt, þótt ljóst væri að ríkis-
sjóður þyrfti að vinna upp þetta
tap með meiri sköttum á þá sem
ekki svindluðu á kerfinu.
Ríkisstjórnin sem tók við eftir
hrun komst ekki hjá því að gera
breytingar á skattkerfinu til að ná
inn auknum tekjum eftir að hrun-
flokkarnir höfðu steypt ríkissjóði
í stórfelldar skuldir. En samhliða
því að sumir skattar hækkuðu
voru aðrir skattar lækkaðir og
eðli þeirra breytt með réttlætis-
sjónarmið í huga. Sem dæmi má
nefna að tekinn var upp þrepa-
skiptur tekjuskattur þar sem
tekjulægri borga lægra hlutfall
af sínum tekjum en hinir tekju-
hærri. Auk þess var sett frítekju-
mark á fjármagnstekjuskattinn
þannig að vextir af venjulegum
sparnaði urðu skattfrjálsir. Um
leið var farið í meiriháttar átak
til að vinna gegn skattaundan-
skoti, með góðum árangri fyrir
ríkissjóð og skattborgara alla.
Ríkir borga minna, aðrir meira
Því miður virðist núverandi
ríkis stjórn ætla að hverfa aftur
til gamallar skattastefnu fyrir-
hrunsáranna. Ríkisstjórnin
hefur þegar tekið ákvörðun
um að afnema auðlegðarskatt-
inn en þá gleðjast þeir sem eiga
yfir 75 milljónir í hreina eign
Fyrirhrunspólitíkin sýnir sig
FJÁRMÁL
Katrín
Jakobsdóttir
formaður Vinstri
grænna
➜ Ljóst er að matarskattur-
inn leggst þyngst á þá sem
eru með lágar tekjur, enda
benti Alþjóðagjaldeyris-
sjóðurinn á það í nýlegri
skýrslu að ef matarskattur-
inn yrði hækkaður þyrfti að
ráðast í aðrar aðgerðir til að
mæta lág- og millitekjufólki.
Ekkert hefur verið rætt um
slíkar mótvægisaðgerðir.
að frádregnum skuldum.
Við þetta bætist að ríkis-
stjórnin hefur þegar stór-
lækkað veiðigjöld á sama
tíma og fréttir bárust af
himinháum arðgreiðslum
útgerðarfyrirtækjanna.
Nú hefur fjármálaráð-
herra einnig gefið út að
hann hyggist stórhækka
virðisaukaskatt á mat-
væli, bækur og tónlist.
Ljóst er að matarskattur-
inn leggst þyngst á þá sem
eru með lágar tekjur, enda benti
Alþjóðagjaldeyrissjóðurinn á
það í nýlegri skýrslu að ef matar-
skatturinn yrði hækkaður þyrfti
að ráðast í aðrar aðgerðir til að
mæta lág- og millitekjufólki. Ekk-
ert hefur verið rætt um slíkar
mótvægisaðgerðir, enda virðist
skattastefna ríkisstjórnarinnar
almennt byggjast á afturhvarfi
til gamalla hugmynda um flatan
skatt þar sem allir greiða sama
hlutfall óháð tekjum og skattkerf-
ið er ekki nýtt til jöfnunar. Slík
ójafnaðarstefna er svo markaðs-
sett sem einföldun.
Við þetta bætist svo að ríkis-
stjórnin hefur farið í umtals-
verðar gjaldskrárhækkanir í
heilbrigðis- og menntakerfinu.
Komugjöld heilsugæslustöðva
hækkuðu um allt að 15-20 pró-
sent í lok síðasta árs og skráning-
argjöld í háskólum um 25%. Líta
má á slík gjöld sem ígildi skatta
á sjúklinga og námsmenn, nema
hvað að skatturinn leggst helst á
þá sem minnsta möguleika hafa
til að láta eitthvað af hendi rakna
til samfélagsins. Ýmis teikn eru á
lofti að ríkisstjórnin hafi í hyggju
að auka enn álögur af þessu tagi
á sjúklinga og námsmenn í stað
þess að nýta tækifærið sem gefst
með auknu svigrúmi í fjárlögum
til að tryggja að grunnþjónusta sé
öllum aðgengileg, óháð efnahag.
Kaupaukinn þinn í Lyfju
Glæsilegur kaupauki* fyrir þig ef þú kaupir Estée Lauder vörur fyrir 6.900 krónur eða meira
í Lyfju Lágmúla, Smáratorgi og Selfossi dagana 4. -10. september.

viðgerðadropa, 7ml
dagkrem sem ver húðina, 15ml
húðmjólk með ilm, 30ml
ilmvatn, 3ml
4 augnskugga í boxi
varalit, fulla stærð, Sugar Honey
svartan maskara, 2.8ml
*meðan birgðir endast