Fréttablaðið - 04.10.2014, Blaðsíða 38

4. október 2014 LAUGARDAGUR| HELGIN | 38
Sigríður Jónsdóttir mannfræð-
ingur sem stundaði nám í Hong
Kong frá 2002 til 2004, var stödd í
borginni í ágúst síðastliðnum.
Hún segist hafa orðið vör við
meiri óánægju með samfélagið
á meðal íbúanna en þegar hún
bjó þar á sínum tíma. „Ég heyrði
að fólk var ekki sátt, bæði
vegna ágangs kínverskra
stjórnmálamanna og
kínverskra ferðamanna,“
segir Sigríður og telur að
hugarfarið hafi breyst,
sérstaklega hjá ungu
fólki. „Ég veit að það er
mjög stór, þögull hópur af
fólki sem er hlynntur
kínverskri stjórn.“
Hún segist
hafa fylgst með
mótmælunum
í gegnum vini sína í Hong Kong á
Facebook þar sem þeir deila upp-
lifun sinni. „Fólkið sem ég þekki til
sem tekur þátt í mótmælunum er á
milli tvítugs og þrítugs en hópurinn
er mun stærri. Skólinn sem ég
fór í er alþjóðlegur skóli og þessir
krakkar sem hafa verið að mótmæla
eru bæði alþjóðlega þenkjandi og
hafa jafnvel búið erlendis í ein-
hvern tíma.“
Sigríður telur að drifkraftur
þurfi að komast í mótmælin
fljótlega ef mótmælendur ætli
að ná sínu fram, t.d. varðandi
afsögn framkvæmdastjóra
Hong Kong. „Mesta spennan í
þessu var fyrstu dagana en fólk
er núna að reyna að halda
áfram og það getur verið
flóknara. Líklegast er að
það verði málamiðlun
en ég held að kínversk
stjórnvöld muni ekki gefa mikið
eftir.“ Hong Kong er að hennar mati
í skrítinni stöðu. „Þetta er frekar
ungt sjálfráða svæði. Ég held að það
sem er að gerast sé að þau eru að
gera sér grein fyrir því hvaða vald
Kína hefur yfir þeim. Þetta snýst
mikið um lagasetningu og túlk-
anir á henni. Hverju stjórnin lofaði
þegar hún fékk Hong Kong til baka.
Ég held að Hong Kong upplifi sig
svolítið raddlausa.“
Sigríður bætir við að margir
Kínverjar fari til Hong Kong til að
versla og stunda viðskipti. „Kapítal-
isminn verður svo gríðarlega augljós
í Hong Kong. Tungumálamunurinn
er mjög skýr og menningarmunur-
inn er svart og hvítt. Þetta brýst út í
alls konar sögusögnum og til dæmis
heyrði ég umræður um kínverska
njósnara í Hong Kong, sem var ekki
til í dæminu fyrir tíu árum.“
Hong Kong var eitt sinn bænda- og sjómanna-samfélag en margt hefur breyst á und-anförnum áratugum og núna er þetta kín-
verska sjálfsstjórnarhérað iðandi
fjármálamiðstöð undir kínversk-
um og vestrænum áhrifum.
Hong Kong var bresk nýlenda í
langan tíma, eða frá 1841 til 1997,
ef undan er skilið fjögurra ára
tímabil í seinni heimsstyrjöldinni
þegar Japanar hernámu nýlend-
una. Hong Kong varð hluti af Kína
árið 1997 þegar 99 ára leigusamn-
ingur sem Bretar gerðu við kín-
verska Qing-keisaraveldið rann
út. Fullt sjálfstæði þekkja Hong
Kong-búar því ekki.
Borginni er stjórnað samkvæmt
lögmálinu „eitt land, tvö kerfi“. Í
því felst að Kínverjar leyfa Hong
Kong-búum að stjórna sér sjálfir
að mestu leyti og viðhalda efna-
hagslegu- og félagslegu kerfi sínu
næstu fimmtíu árin. Kínversk
stjórnvöld eru yfirhöfuð lítt áber-
andi í Hong Kong og sú hefur ein-
mitt verið raunin í mótmælunum.
Þess í stað hefur framkvæmda-
stjóri Hong Kong, Leung Chun-
ying, alfarið séð um samskiptin
við lýðræðissinna. Þau hafa ekki
verið mikil en einhverjar viðræð-
ur áttu þó að hefjast í gær.
Í stjórnarskrá Hong Kong,
Grunnlögunum, eru ákvæði um
lýðræðislega þróun héraðsins.
Þrátt fyrir þau geta kínversk
stjórnvöld í höfuðborginni Pek-
ing beitt neitunarvaldi gagnvart
breytingum á stjórnmálakerfi
þess. Lýðræðissinnar eru mót-
fallnir þessu og telja pólitískar
umbætur í Hong Kong ganga hægt
fyrir sig.
Í fréttaskýringu á vef BBC
kemur fram að kínverski komm-
únistaflokkurinn eigi sérstaklega
erfitt með að gera breytingar á
kosningakerfi Hong Kong en eins
og staðan er í dag er helmingur
löggjafarþings borgarinnar ekki
kosinn í beinum kosningum. Þess
í stað eru það hópar hliðhollir kín-
verskum stjórnvöldum sem ann-
ast valið. Til að mynda er fram-
kvæmdastjóri Hong Kong, æðsti
maður borgarinnar, kosinn óbeint
af kosninganefnd sem er stjórnað
frá Peking.
Kínverjar hafa heitið því að
leyfa almenningi að kjósa um hver
muni gegna stöðu framkvæmda-
stjórans árið 2017 en vilja að kosn-
inganefnd velji frambjóðendurna.
Lýðræðissinnar eru ósáttir við
þetta og vilja ekki velja úr hand-
völdum hópi frambjóðenda, hlið-
hollum Kínverjum. Yfirvöld þar
í landi óttast að þetta gæti grafið
undan valdi þeirra yfir Hong Kong
og segja mótmælin vera ólögleg
skrílslæti. Hafa þau varað við að
áframhaldandi mótmæli geti haft
slæmar afleiðingar í för með sér.
Kínverjar hafa umsjón með
utanríkis- og varnarmálum Hong
Kong en borgin hefur samt sinn
eigin gjaldmiðil. Efnahagsmál
Hong Kong hafa færst frá því að
snúast um framleiðslu og í það
að byggjast á þjónustu við aðra.
Á svæðinu eru stórar miðstöðvar
banka og annarra fyrirtækja og
hafa þær malað gull fyrir Kín-
verja í gegnum tíðina. Á móti eru
Kínverjar fjölmennasti hópur
ferðamanna í Hong Kong, sem
hefur skapað miklar tekjur fyrir
borgina.
Freyr
Bjarnason
freyr@frettabladid.is
200m
650ft
Roads taken over by protesters
People’s Liberation
Army HQ
Central Government
offices
HK
Park
City Hall
Admiralty Centre
HK Island
police HQ
Focus of
protests
National People’s
Congress, arbiter of
Basic Law – under
which Hong Kong is
governed – said that
territory’s next leader
could be elected in 2017
by universal suffrage
But NPC ruled that
no more than three
candidates – selected
by committee of 1,200
largely pro-Beijing
members – could stand
City’s leaders support
Beijing’s election plan
and call protests illegal,
but unrest has put
government in difficult
position between
disgruntled citizens
and China
Government must
still discuss Beijing's
election ruling and
formulate bill to be
passed by Hong
Kong’s legislature
Pro-democracy
movement Occupy
Central with Love and
Peace, has launched
non-violent campaign
to demand democratic
elections that meet
international standards
Tens of thousands
of supporters of
Occupy Central and
students are blocking
streets, shutting down
business hub
CHINA GOVERNMENT HK GOVERNMENT PROTESTERS
© GRAPHIC NEWS
Götur sem mótmælendur hafa lagt undir sig
Höfuðstöðvar kí verska
hersins
Höfuðstöðvar
stjórnvalda

garður
Ráðhús
Admiralty-
fjármálahv rfið
öfuðstöðvar
lögreglunnar
í Hong Kong
Miðdepill
mótmælanna
Heimild: South China Morning Post
Kínverska þingið sker úr
um Grunnlögin – sem er
eins konar stjórnarskrá
Hong Kong. Fei sagði að
hægt yrði að kjósa næsta
leiðtoga héraðsins
á lýðræðislegan hátt.
En kínverska þingið ákvað
að aðeins mætti kjósa um
þrjá frambjóðendur, sem
1.200 anna nefnd sem að
mestu styður stjórnvöld
í Peking, mun velja.
Leiðtogar borgarinnar
styðja ákvörðun kínverskra
stjórnvalda um kosning rnar
og segja mótmælin ólögleg.
En ólgan hefur sett
leiðtogana í erfiða aðstöðu,
mitt á milli óánægðra
borgara og Kínverja.
Stjórnvöld þurfa að
ræða bet r sama um
ákvörðun Kínverja varðandi
k sningarnar og útbúa
frumvarp sem fer í gegnum
löggjafarþing Hong Kong.
Lýðræðishreyfingin Occupy
Central with Love and Peace
hratt af stað friðsamlegum
mótmælum þar sem krafist
er lýðræðislegra kosninga
í samræmi við alþjóðlega
staðla.
ugir þúsunda
stuðningsmanna Occupy
Central og stúdentar hafa
lagt undir sig götur og lokað
þannig fjármálahverfi
Hong Kong.
Kínversk stjórnvöld Stjórnvöld í Hong Kong Mótmælendur
Li Fei
Aðstoðarframkvæmdastjóri
kínverska þingsins
Leung Chun-ying
Framkvæmdastjóri HK
Benny Tai
Leiðtogi Occupy Central
10kmHonk Kong-eyja
GHON
KONG
K í n a
Hverjir standa á bak við
umrótið í Hong Kong?
Stjórnvöld í Peking standa frammi fyrir sinni mestu áskorun, hvað mótmæli varðar,
síðan atburðirnir gerðust á Torgi hins himneska friðar 1989. Tugir þúsunda
mótmælenda hafa krafist aukins lýðræðis í fjármálahverfi Hong Kong. Mótmælendurnir
eru mestmegnis blanda af stuðningsmönnum lýðræðishreyfingarinnar Occupy Central
og stúdentum. Þeir eru ósáttir við ákvörðun kínverskra stjórnvalda um að handvelja
frambjóðendur fyrir kosningu æðsta leiðtoga Hong Kong 2017.
Lýðræðislegar umbætur í limbói
Hong Kong var bresk nýlenda í rúm 150 ár og þekkja íbúar borgarinnar ekki hvað það er að stjórna sér alfarið sjálfir. Þrátt
fyrir að Kínverjar leyfi Hong Kong-búum það að mestu eiga þeir samt erfitt með að færa kosningakerfið í lýðræðisátt.
HONG
KONG
Í FIMMTÍU ÁR
REGNHLÍFABYLTINGIN Lýðræðissinni ögrar lögreglunni fyrir framan stjórnarrá ðið í Hong Kong. Í bakgrunni er hópur mót-
mælenda með regnhlífar en þær hafa verið eins konar táknmynd mótmælanna. FRÉTTABLAÐIÐ/AP
➜ Íbúar Hong Kong upplifa sig raddlausa
Stefán Úlfarsson hagfræðingur,
sem er búsettur í Peking, segir
að þrátt fyrir mótmælin gangi
daglegt líf í borginni fyrir sig eins
og ekkert hafi í skorist.
„Ég held samt að flestir séu með-
vitaðir um það sem er að gerast
í Hong Kong. En það virðist ríkja
þögult samkomulag manna á milli
að hafa ekki orð á því,“ segir Stefán.
Spurður hvort atburðirnir í
vikunni hafi komið honum á óvart
segir hann mótmæli sem þessi nán-
ast óhugsandi á meginlandi Kína.
„Hong Kong er öðruvísi. Þar hefur
verið í gangi ferli er miðar að því að
auka lýðræði íbúanna jafnt og þétt.
Síðustu misseri hefur hins vegar
komið skýrt í ljós að stjórnvöld í
Peking ætla að trufla þessa þróun.
Séð í þessu ljósi koma mótmælin
mér ekki á óvart. Ég býst við að
mótmælendur líti svo á að það sé
nú eða aldrei að sporna gegn því
að þeir sogist inn í hið staðnaða
pólitíska umhverfi Kína.“
Stefáni þykir viðbrögð kínverskra
stjórnvalda hafa verið ruglingsleg.
„Annars vegar virðist vera í gangi
áætlun um að bíða og vona að
mótmælin fjari út af sjálfu sér. Hins
vegar er stöðugt verið að senda
skilaboð sem ganga í þveröfuga
átt við það markmið. Yfirlýsingar
um að aðgerðir mótmælenda séu
ólöglegar og að aldrei verði látið
undan kröfum þeirra gera lítið
annað en að kynda undir víðtæka
óánægju almennings. Þetta minnir
um margt á það fum er einkenndi
viðbrögð stjórnvalda við lýðræðis-
hreyfingu stúdenta í Peking 1989
og endaði með ósköpum.“
Hann segir kínverska fjölmiðla
ekkert fjalla um mótmælin og
hvorki sé hægt að fara á Facebook
né Twitter. Aðeins sé að finna
stöku leiðara eða tilkynningar um
afstöðu stjórnvalda til málsins
og yfirleitt fylgi engar myndir
með nema þær sýni mótmælin í
neikvæðu ljósi.
Stefán útilokar ekki
að mótmælin
muni þróast
svipað og í
Peking 1989.
„Ég tel samt
enn mögulegt
að afstýra harm-
leik. Það mun þá
sennilega fela í
sér einhvers konar
málamiðlun sem
allir aðilar geta
litið á sem
áfangasigur,“
segir hann.
➜ Enn mögulegt að afstýra harmleik
Samningurinn frá
1997 rennur út.
Bretland færir Hong
Kong aftur til Kína
í samræmi við
samning frá 1984.
Hong Kong skal
öðlast „hátt hlutfall
sjálfstæðis“ í 50 ár.
1997 20172004 2014
Kínverjar segjast
þurfa að samþykkja
allar breytingar
á kosningalögum
Hong Kong.
Júní-júlí Lýðræðis-
sinnar halda óopin-
bera kosningu um
pólitískar endurbæt-
ur. Stórir kosninga-
fundir haldnir.
31. ágúst Kína
segist ætla að leyfa
beinar kosningar
árið 2017 en vill
fyrst samþykkja
frambjóðendur.
22. september
Hópar stúdenta
ákveða að
mæta ekki í
kennslutíma í
eina viku.
28. september
Occupy Central
og stúdentar sam-
einast og leggja
undir sig miðborg
Hong Kong.
Framkvæmdastjóri
kosinn í „beinum“
kosningum.
2047
➜ Kínverjar hafa heitið því
að leyfa almenningi að kjósa
um hver muni gegna stöðu
framkvæmdastjórans árið
2017 en vilja að kosninga-
nefnd velji frambjóðendurna.