Skessuhorn - 04.01.2012, Blaðsíða 25

25MIÐVIKUDAGUR 4. JANÚAR
Frið björg Ragn ars dótt ir frá Læk
í Leir ár sveit, nú bú sett í Hafn ar­
firði, hafði sam band við Skessu­
horn vegna fyr ir sagn ar og frétt ar í
frétta ann áln um í jóla blað inu. Þar
var sagt að vind myll an í Belgs holti
í Mela sveit sé sú fyrsta í land inu.
Frið björg seg ir að þetta sé ekki rétt,
því á Læk hafi ver ið reist lít il vin­
mylla rétt fyr ir miðja síð ustu öld.
Hún hafði séð heim il inu á Læk fyr­
ir raf magni til ljósa og einnig hafi
það nýst fyr ir út varps við tæk ið, sem
fram af því þurfti að tengja við batt­
erí sem hlaða þurfti ann að slag ið.
„For eldr ar mín ir, Ragn ar Sig­
urðs son og Frið björg Frið bjarn­
ar dótt ir, keyptu Læk af Narfa
Hall steins syni frá Skor holti. Þau
byggðu upp á Læk og reistu vind­
myll una sem gegndi sínu hlut verki
í nokk ur ár, eða þang að til hún fauk
í miklu hvass viðri. Hún var til mik­
illa bóta, bæði vegna ljósanna og
svo var gott að fá raf magn ið fyr­
ir út varp ið, þannig að ekki þurfti
leng ur að hlaða batt er í in,“ seg ir
Frið björg. Hún seg ist hafa ver ið í
kring um ferm ing ar ald ur inn þeg­
ar þetta var, sem þýði að vind myll­
an hafi ver ið starf rækt um eða fyr ir
miðja síð ustu öld.
þá
Aths. rit stj.
At huga semd Frið bjarg ar er rétt mæt.
Um miðja síð ustu öld ina voru í sveit um
lands ins sett ar upp litl ar vindraf stöðv ar
sem fram leiddu raf magn, eins og Frið björg
bend ir á, til minni hátt ar raf orku notk un ar
á heim il um. Hins veg ar er stærð ar mun ur
á þeim vind myll um og þeirri sem reist var
í Belgs holti á liðnu ári gríð ar lega mik ill.
Ekki nóg með að fram leiðsla henn ar dugi
fyr ir stórt kúa bú, held ur er um framorka
einnig seld inn á dreifi kerfi Lands nets.
Beðist er vel virð ing ar á ó ná kvæmni í orða-
lagi frétta ann áls.
-mm
„Feðgarn ir frá Kirkju bóli í Hvít­
ár síðu“ er tvö föld sagna skemmt­
un hinna skemmti legu sagna meist­
ara Silju Að al steins dótt ur og Böðv­
ars Guð munds son ar sem frum sýnt
verð ur í Land náms setr inu í Borg­
ar nesi laug ar dag inn 7. jan ú ar. Silja
hef ur leik inn með sögu Guð mund­
ar Böðv ars son ar og kvenn anna í lífi
hans. Guð mund ur skáld var alla ævi
um kringd ur ást rík um kon um en
þrjár skip uðu heið urs sess í lífi hans:
Móð ir in Krist ín Jóns dótt ir skáld­
gyðja hans, Ragn heið ur Magn ús­
dótt ir og eig in kona hans Ingi björg
Sig urð ar dótt ir; sól in sem kyssti
hann. Í dag skrá Silju um Guð mund
Böðv ars son verð ur at hygl inni eink­
um beint að sam skipt um hans við
þess ar þrjár kon ur og á hrif un um
sem þær höfðu á líf hans og ljóð.
„Í seinni sagna skemmt un inni
seg ir Böðv ar Guð munds son sög­
ur úr sveit sem ekki er leng ur til.
Fleira vill Böðv ar ekki láta uppi ­
en við bíð um full eft ir vænt ing ar,“
seg ir í til kynn ingu frá Land náms­
setr inu.
Tak mark að ur sýn ing ar fjöldi er
á Sagna tví bök una. Böðv ar er bú­
sett ur í Dan mörku og ger ir sér sér­
stak lega ferð til Ís lands til að færa
á horf end um þess ar skemmti legu
sög ur. Hann held ur utan 16. jan­
ú ar sem þýð ir að sýn ing um lýk ur
þann 15. Eins og áður seg ir verð ur
frum sýnt 7. jan ú ar kl. 16 og kl. 20.
Í fyrri sýn ing unni kl. 16 seg ir Silja
Að al steins dótt ir frá Guð mundi rit­
höf undi og kon un um í lífi hans en
í þeirri seinni sem hefst kl. 20 seg­
ir Böðv ar sög ur úr Síð unni og kall­
ar það sög ur úr sveit sem ekki er til.
Önn ur sýn ing er 8. jan ú ar og þriðji
sýn ing ar dag ur 15. janúar.Miðaverð
er kr. 1500 fyr ir eina sýn ingu en kr.
2000 fyr ir báð ar.
Hægt verð ur að fá sér mat ar mikl­
ar súp ur á milli sýn inga fyr ir kr.
2500 með kaffi bolla og súkkulaði­
mola. Í boði verða hin marg róm­
aða Seyð konu súpa Land náms set urs
sem er tómat lög uð kjöt súpa með
pip ar rót ar rjóma og aust ur lensk
fiski súpa, sem er kókós­ og rjóma­
lög uð fiski súpa.
mm
Í Land bún að ar safni Ís lands á
Hvann eyri hef ur árið 2012 ver ið
val ið ár orfs og ljáa. Ber þar ým is­
legt til seg ir í til kynn ingu frá safn­
inu. Á höld in eru á samt ár inni ein
mik il væg ustu á höld Ís lend inga
utan stokks á sögu tíma þjóð ar inn­
ar. Í meira en 1020 ár af þeim 1138,
sem tal in eru mynda þjóð ar sög una
(90%), voru orf ið og ljár inn ein ustu
á höld in, er menn höfðu til þess að
losa gras af rót ­ og afla þannig vetr­
ar forða er öll um heim il um lands ins
var nauð syn leg ur.
Nú í ár eru rétt 80 ár lið in frá því
Svein björn Jóns son, síð ar í Ofna­
smiðj unni, hvatt ur af Stein unni Frí­
manns dótt ur, kom fram með orf úr
áli, alu mini um. Þau þóttu at hygl is­
verð nýj ung. Á ár inu 2012 eru um
90 ár síð an fyrstu Bru sletto­ljá irn­
ir, er síð ar köll uð ust Eylands­ljá ir,
tóku að breið ast út hér lend is.
Loks er því við að bæta að 145 ár
eru lið in á þessu ný byrj aða ári síð an
hin um ensku ljá blöð um, sem Torfi
Bjarna son kom með frá Skotlandi,
var fyrst brugð ið í ís lenskt gras
með ár angri, er síð ar mark aði eina
mestu bú hátta bylt ingu hér lend is.
Á heima síðu Land bún að ar safns ins
seg ir einnig að eng ar yf ir lýs ing ar
verða að svo stöddu gefn ar út um
það hvern ig ár orfs og ljáa verð ur
mark að í Land bún að ar safni. Það
verði kynnt eft ir á stæð um og þörf­
um.
þá
Á þessu ári eru lið in fjöru tíu ár
síð an Hall steinn Sveins son (1903­
1995) gaf mik ið og merki legt mál­
verka safn til Borg ar ness og Lista­
safn Borg ar ness var stofn að, en það
er nú eitt þeirra fimm safna sem
mynda Safna hús Borg ar fjarð ar.
Það var einnig að frum kvæði Hall­
steins að stytta Ás mund ar bróð­
ur hans um kvæð ið Sonator rek
var sett upp á Borg á Mýr um fyr­
ir þrjá tíu árum (1981). Hall steinn
fjár magn aði að mestu gerð af­
steypunn ar; safn aði elli laun um sín­
um og reiddi fram stór fé til verk­
efn is ins. Einnig gaf Ás mund ur eft­
ir höf und ar laun og systk ini þeirra
bræðra lögðu öll fram ein hverj ar
fjár hæð ir í þessa fram kvæmd. Þá
veittu Mýra sýsla, Kaup fé lag Borg­
firð inga og rík ið nokkurn styrk til
verks ins, en Hall steinn Sig urðs­
son bróð ur son ur Hall steins ann­
að ist gerð af steypunn ar og upp­
setn ingu.
Hall steinn Sveins son var fædd­
ur á Kols stöð um í Döl um en flutti
í Eski holt í Borg ar hreppi rúm lega
tví tug ur. Þar bjó hann allt þang að
til hann var um fer tugt að hann fór
til Reykja vík ur þar sem hann bjó til
árs ins 1971. Þá flutti hann í Borg­
ar nes, gaf lista verka safn ið sitt til
sam fé lags ins og gerð ist vist mað­
ur á Dval ar heim il inu. Þar fékkst
hann með al ann ars við smíð ar og
út skurð. Það hafði hann einnig
áður gert og á ár un um sem hann
bjó í Reykja vík ramm aði hann inn
mynd ir fyr ir ýmsa merk ustu lista­
menn lands ins og þáði gjarn an
mál verk að laun um. Þess má geta
að ný ver ið gaf fjöl skylda Hall­
steins tíu smíð is gripi eft ir hann til
Byggða safns Borg ar fjarð ar og bera
þeir hag leik hans fag urt vitni.
Hall steinn Sveins son barst ekki
á um dag ana, en hann skildi eft­
ir sig mik il verð mæti. Gjöf hans
er uppi staða og grunn ur að Lista­
safni Borg ar ness. Sýn ing ar sal ur
Safna húss ber nafn þessa vel gjörð­
ar manns hér aðs ins og verk úr safni
hans eru sýnd með reglu legu milli­
bili. Lista verk in eru einnig til sýn is
í op in ber um stofn un um úti í sam­
fé lag inu, enda var það ein læg ur vilji
gef and ans að sem flest ir gætu not­
ið þeirra.
Í Safna húsi er hugs að til Hall­
steins Sveins son ar með virð ingu og
þökk á þess um tíma mót um.
Guð rún Jóns dótt ir
For stöðu mað ur Safna húss
Borg ar fjarð ar
Nýja árið ár orfs og ljáa
í Land bún að ar safn inu
Sonator rek ­ þökk sé Hall steini
Sagna tví baka í
Land náms setri á nýju ári
Vind mylla á Læk um
miðja síð ustu öld
Svip mynd ir frá 30 ára af mæl is fagn að in um.