Skessuhorn - 12.11.2014, Blaðsíða 16

16 MIÐVIKUDAGUR 12. NÓVEMBER 2014
„Það þótti í lagi að fá strákinn til að spila“
Spjallað við lagahöfundinn og tónlistarmanninn Óðinn G Þórarinsson
Eftirlæti þjóðarinnar hafa gjarnan
verið þeir sem tengjast tónlist, söng
og íþróttum. Kannski líka einstaka
stjórnmálamaður, forseti eða feg-
urðardrottning. Við erum að tala
um það fólk sem gjarnan hefur verið
kallað á því ástkæra ylhýra „stjörn-
ur“. Sjálfsagt hefur þrettán ára
stráklingur sem fluttist á Akranes
rétt fyrir jólin 1945 fljótlega orðið
eftirlæti margra í bænum fyrir tón-
listarhæfileika sína. Reyndar lands-
manna einnig á næsta áratug fyrir
að semja dægurlög sem hlutu vin-
sældir og lifað hafa lengi með þjóð-
inni. Þetta er Óðinn G Þórarins-
son sem samdi þrjú af sínum þekkt-
ustu lögum þegar hann lét fingurna
leika um nótnaborð píanósins und-
ir litla austurglugganum á húsinu
við Jaðarsbraut 7. Þar á meðal lag-
ið sem Íslendingar hafa hvað oftast
sungið á góðri stund; Nú liggur vel
á mér. Það lá líka vel á Skagamönn-
um þessi ár eins og reyndar oft í
gegnum tíðiðna. Það voraði í gull-
öld á Skaganum. Mikil atvinnuupp-
bygging var tengd nýlegri höfninni
og fótboltamennirnir á Skaganum
með Rikka, Þórð og fleiri í broddi
fylkingar að vinna til sinna fyrstu
Íslandsmeistaratitla og stórafreka.
En meðan þeir æfðu af kappi sína
íþrótt á Langasandi sat Óðinn G
Þórarinsson við píanóið og samdi
lög. Óðinn býr einnig í dag stein-
snar frá Langasandi, í fjölbýlishús-
inu á Jaðarsbraut 25. Blaðamaður
Skessuhorns lagði þangað leið sína
á dögunum og spjallaði við Óðinn.
Komst fljótt inn í
samfélagið
Hann kemur teinréttur til dyranna
maðurinn sem fyrir tveimur árum
fagnaði 80 ára afmæli. „Við byrj-
um á því að fá okkur kaffi,“ sagði
Óðinn um leið og hann skenkti í
bolla blaðamanns í eldhúskrókn-
um þar sem gott er að spjalla. „Já,
það var mjög skrítið að koma hing-
að 22. desember 1945, svona rétt
fyrir jólin og við stóðum í flutning-
unum yfir
hátíðarnar. En ég var svo sem fljót-
ur að komast inn í samfélagið hérna
á Skaganum. Faðir minn hafði ver-
ið vélstjóri til sjós og hann kom
hingað til að vinna í kaupfélag-
inu. Móðir mín var ljósmóðir og
hún fór að hjálpa til við barnsfæð-
ingar hér. Pabbi var bróðir Sveins
Guðmundssonar kaupfélagsstjóra.
Fyrsta árið bjuggum við í íbúð í
kaupfélagshúsinu meðan pabbi var
að byggja húsið á Jaðarsbraut 7,“
segir Óðinn. Spurður hvað það
hafi svo verið sem höfðaði til 13 ára
stráksins þegar hann kom á Akra-
nes, segir hann að það hafi verið
leikirnir og fótboltinn. „Það var öll-
um stundum verið að leika sér í fót-
bolta og ég æfði boltann með strák-
um eins og Sveini Teitssyni, Donna
og fleirum sem fóru svo í gullald-
arliðin. En ég var ekki eins mikið
í boltanum og þeir. Keppti þó með
þeim á Íslandmóti 3. flokks en hætti
eftir það.“
Eignaðist fyrstu
nikkuna ellefu ára
Óðinn segist fljótlega hafa feng-
ið áhuga fyrir tónlist og orðið það
sem kallað var að vera músíkalskur.
„Það var harmonikkan og píanóið
sem var ráðandi á þessum tíma. Ég
varð fljótt hrifinn að nikkunni. Þeg-
ar ég var ellefu ára gamall eignað-
ist ég mína fyrstu harmonikku. Þeg-
ar mágur móður minnar var í einni
siglingunni til Englands keypti hann
þar litla nikku. Ég spilaði á hana í
nokkur ár þar á meðal í Templar-
anum á Fáskrúðfirði. Það voru ung-
ir menn sem stóðu fyrir skemmtun-
um og það þótti í lagi að fá strák-
inn til að spila fyrir dansi,“ segir Óð-
inn og brosir. „Þegar ég kom hing-
að í gagnfræðaskólann stofnuðum
við skólahljómsveit og svo varð til
hljómsveitin Fjarkarnir. Hún starf-
aði reyndar stutt. Svo var ég líka
að spila á stúkufundum og var þó-
nokkuð á ferðinni með nikkuna. Við
strákarnir spiluðum líka hérna fram
í Leirársveitinni í húsi sem var kall-
að Hóllinn. Það var þarna við hæð-
ina rétt hjá bænum Læk.“
Spilað á tónleikum
og í útvarpi
Árin í kringum tvítugt voru mjög
viðburðarík hjá Óðni. Hann var í EF
Kvintettinum á Akranesi 1952-1956
sem kenndur var við Eðvarð Frið-
jónsson verslunarmann og hljóm-
sveitarstjóra. „Við vorum aðal-
hljómsveitin hérna á svæðinu á þess-
um tíma. Það var fólkið sem fylgdi
Skagaliðinu sem fylgdi okkur á þess-
um árum og mikið líf í tuskunum. Við
urðum þekktir og m.a. fékk Svavar
Gests okkur til að spila á tónleikum
sem haldnir voru í Austurbæjarbíói
í Reykjavík veturinn 1953. Við vor-
um eina hljómsveitin af landsbyggð-
inni sem spilaði á þessum tónleikum.
Ég var líka talsvert að spila með Óla
danska sem kallaður var, Óla Ös-
tergaard. Hann spilaði á Havana-
gítar og við mynduðum Havaítríó-
ið ásamt Helgu Jónsdóttur konunni
hans sem var söngkonan í tríóinu. Ég
spilaði á nikkuna. Við vorum fengin
til að spila í útvarpsþætti hjá Pétri
Péturssyni að mig minnir veturinn
1952. Það var svolítið ævintýralegt
að fara fyrir Hvalfjörðinn á þessum
tíma til að spila í útvarpinu og á tón-
leikum. Að minnsta kosti fannst mér
það skemmtileg tilbreyting frá ann-
arri spilamennsku.“
Græjurnar ekki
miklar í þá daga
Tími sveitaballanna var runninn
upp á fimmta áratug liðinnar ald-
ar. „EF Kvintettinn var feikna vin-
sæll. Við spiluðum víða á böllum.
Mest spiluðum við í Borgarfirðin-
um og flestar helgar yfir sumarið.
Oftast í Logalandi í Reykholtsdal
en einnig mikið í Brún í Bæjarsveit
og í Brautartungu í Lundarreykjar-
dal. Við spiluðum náttúrlega mik-
ið hérna á Akranesi á hótelinu. Það
voru böll um helgar og líka svo-
kölluð rekstrarsjón á fimmtudags-
kvöldum og sunnudagskvöldum frá
klukkan 21 til 23:30. Við spiluðum
líka í Ólafsvík man ég og á Reykjum
í Hrútafirði,“ segir Óðinn.
Óðinn hristir kollinn þegar talið
berst að hljómsveitarbílunum í þá
daga. „Það þurfti nú ekki stóran bíl
undir þau. Þetta voru engar græjur
á þessum tíma, náttúrlega allt óraf-
magnað. Það var bara harmonikk-
an, lítið trommusett og saxafónn
eða klarinett. Víða voru til píanó á
þeim stöðum sem við spiluðum en
annars var þá spilað á tvær nikkur ef
píanóið var ekki til staðar.“
Flestir komu
til að dansa
Spurður hvernig stemningin hafi
verið á böllunum á þessum árum
segir Óðinn að flestir hafi kom-
ið til að dansa og fólk skemmt sér
ágætlega. Lítið hafi verið um slags-
mál. „Menn voru kannski að tak-
ast aðeins á. Þetta voru þá mest
einhverskonar fangbrögð frek-
ar en að hnefarnir færu á loft. Ég
man það m.a. frá balli á Fáskrúðs-
firði að þar stefndi í einhver illindi
á milli manna en þá tók ein konan
af skarið. Hún reif af sér annan skó-
inn, óð inn í þvöguna og byrsti sig
um leið og hún sagði: „Látið þið
manninn minn í friði.“ Annars hef
ég ekkert verið að minnast á nein-
ar svona sögur en auðvitað gerð-
ist ýmislegt,“ segir Óðinn. Hann
segir að vissulega hafi það stund-
um tíðkast að spilarar hefðu haft
áfengi um hönd á böllum. „Eðvarð
Friðjónsson hljómsveitarstjóri, eða
Ebbi eins og hann var alltaf kallað-
ur, var strangur á þessu en auðvitað
var oft verið að bjóða okkur sjúss
þegar við fórum í pásur. Það þótti
bara sjálfsagt mál að láta pelana
ganga. Einn húsvörðurinn laumaði
til okkar hálfri flösku á einu ballinu
og sagði: „Strákar þið verðið bara
ennþá betri af þessu.“ Fólk dansaði
mikið á böllum hjá okkur en síð-
an voru líka sumir sem mættu til
að kryfja dægurmálin og taka þátt
í gleðskap.“
Spilaði á síldarárunum
fyrir austan
Óðinn stundaði sjómennsku um
tíma og var á síldarbátum mörg
sumur. Lengst af hefur hann þó
sinnt tónlistarkennslu. Hann byrjaði
sitt tónlistarnám hjá Önnu Magnús-
dóttur á Akranesi veturinn 1954.
Tónlistarskólinn var síðan stofnað-
ur á Akranesi veturinn eftir. Óðinn
nam í honum einn og hálfan vetur.
Hann hélt síðan áfram tónlistarnámi
í Tónlistarskóla Reykjavíkur löngu
seinna, 1979. Óðinn átti heima á
Akranesi árin 1945-1958. Síðan hef-
ur hann auk Akraness verið búsett-
ur á Fáskrúðsfirði og í Reykjavík.
Hann var meðal annars á Fáskrúðs-
firði á síldarárunum fyrir austan, á
seinni hluta sjöunda áratugarins. Þá
var mikið spilað. Óðinn lék þá með
ungum mönnum í hljómsveitinni
GÓBÍ. „Það var gaman. Þá voru
Bítlarnir komnir til skjalanna og við
vorum mikið að spila þeirra músík.
Mér fannst þetta vera orðið gott upp
úr 1970 þegar ég hætti í hljómsveit-
inni.“
Við tónanna klið
Óðinn hóf að semja lög í kringum
1950. Nokkur laga hans urðu vin-
sæl eftir að þau voru send í dægur-
lagakeppnir sem talsvert var um á
þessum tíma. Hann tók þátt í dans-
lagakeppni SKT með laginu Síð-
asti dansinn árið 1954. Lagið var
við texta Lofts Guðmundssonar
og varð í þriðja sæti í keppninni.
Ári seinna sendi Óðinn inn lagið
Heillandi vor með texta eftir Þor-
stein Sveinsson. Það lag sigraði í
keppninni. Þá var komið að öðr-
um tímamótasmelli frá Óðni. Það
var lagið Nú liggur vel á mér, við
texta Núma Þorbergssonar. Það
lag sigraði í keppni Félags íslenskra
dægurlagahöfunda 1958. Árið 1996
kom út diskur með lögum Óð-
ins og voru þau flutt af danshljóm-
sveit Friðjóns Jóhannssonar á Eg-
ilsstöðum. Árni Jóhann sonur Óð-
ins er í þeirri hljómsveit. Geisla-
diskurinn með lögum Óðins heitir
„Við tónanna klið“ og seldist hann
upp á skömmum tíma. Meðal ann-
arra kunna laga Óðins sem einnig
eru á þessum diski eru: Haust fyr-
ir austan, Kominn heim, Inga Stína
og Blíðasti blær. Síðastnefnda lag-
ið hefur verið geysivinsælt síðustu
áratugina og margir kórar í landinu
tekið það á sína efnisskrá. Þau lifa
því vel lögin hans Óðins G Þórar-
inssonar. Þegar Óðinn er spurður í
lokin hvort hann sé ennþá að semja
svarar hann: „Já, það kemur fyrir
að ég punkti hjá mér ef mér dettur
eitthvað í hug.“ þá
Óðinn G Þórarinsson á heimili sínu á Akranesi.
EF Kvintettinn árið 1955. Frá vinstri: Bjarni Aðalsteinsson, Ásmundur Guðmunds-
son, Eðvarð Friðjónsson, Óðinn G Þórarinsson og Ríkharður Jóhannsson.
EF Kvintettinn á tónleikum í Austurbæjarbíói 1. október 1953: Bjarni Aðalsteins-
son, Hreiðar Sigurjónsson, Eðvarð Friðjónsson og Ásmundur Guðmundsson.
Óðinn ásamt konu sinni og börnum. Skagakonan Jónína Árnadóttir hefur alla tíð
staðið þétt við hlið manns síns. Börnin eru í fremri röð Helga Jóna og Grétar Mar
ásamt foreldrum sínum. Í aftari röð eru Þórarinn, Pétur sem er fyrir hjónabands-
barn hjá Óðni, Óðinn Gunnar og Árni Jóhann.