Læknablaðið - 15.11.2006, Blaðsíða 12

FRÆÐIGREINAR / HJARTAENDURHÆFING
Tafla I. Inntöku og útilokunarskilyrði rannsóknarinnar.
Inntökuskilyrði:
Greind hjartabilun
Hjartabilunarmeðferð
Klínísk einkenni hjartabilunar
Klínískt stöðug einkenni <3 mánuði fyrir upphaf rannsóknar
Eitt af eftirtöldu:
- Fyrri kransæðastífla
- Innlögn á sjúkrahús vegna hjartabilunar
- Lungnabjúgur og hjartastækkun á röntgenmynd
Útilokunarskilyrði:
Langvinn lungnateppa
Bæklunarsjúkdómar
Geðsjúkdómar
lllkynja sjúkdómar
Öldrunarsjúkdómar
>80 ára
Inngangur
Langvinn hjartabilun er eitt algengasta heilkenni
hjarta- og æðasjúkdóma í vestrænum samfélögum
(1, 2). Fjöldi þeirra sem lifa með sjúkdómsgrein-
inguna hjartabilun fer sífellt vaxandi sem má rekja
til bættrar meðferðar hjarta- og æðasjúkdóma og
lengri lifunar miðað við það sem áður var (3). Þrátt
fyrir framfarir í lyfjameðferð hjartabilunar eru
horfur þessara sjúklinga enn slæmar (4-6).
Sjúklingar með hjartabilun hafa yfirleitt minnk-
að áreynsluþol. Algengustu einkenni þessara
sjúklinga eru áreynslumæði og þreyta (7-11). Á
síðari árum hefur komið í ljós að útlægir þættir
(vöðvarýrnun) eiga stóran þátt í skertu þreki
hjartabilaðra sjúklinga, enda er lítið samband á
miili áreynslugetu og samdráttarhæfni vinstri sleg-
ils (12,13). Pó að lyfjameðferð geti bætt starfsemi
vinstri slegils og þrýstingsgildi í æðakerfi hjartabil-
aðra þá líða oft vikur eða mánuðir þar til áreynslu-
geta batnar (12,14).
I þessari rannsókn vildum við kanna hver væru
áhrif hjartaendurhæfingar hjá hjartabiluðum með
því að mæla bæði útlæga og miðlæga þætti og um
leið leita svara við því hvort og á hvaða hátt hjarta-
endurhæfing komi að notum í hjartabilun.
Efniviður og aðferðir
Rannsóknarþýðið var fengið eftir skimun um
það bil 500 sjúklinga sem höfðu legið á sjúkra-
húsi vegna hjartabilunar á þriggja ára tímabili.
Af þessum var 51 talinn uppfylla inntökuskilyrði
(tafla I) og samþykkti þátttöku í rannsókninni.
Algengustu orsakir þess að sjúklingar voru úti-
lokaðir frá rannsókninni voru krónískir lungna-
sjúkdómar (lungnaþemba og krónískur bronkítis),
útæðasjúkdómar, bæklunarsjúkdómar og öldr-
unarsjúkdómar. Eftir slembiröðun í hópa voru
átta sjúklingar sem afturkölluðu samþykki sitt af
ýmsum ástæðum. Þannig hófst rannsóknin með 43
þátttakendum sem undirrituðu upplýst samþykki
fyrir þátttöku. Rannsóknaráætlun var samþykkt
af Vísindasiðanefnd og vinnsla persónuupplýsinga
tilkynnt til Persónuverndar í samræmi við lög um
réttindi sjúklinga, lög um persónuvernd og með-
ferð persónuupplýsinga og reglugerð um vísinda-
rannsóknir á heilbrigðissviði.
Eftir upphafsmælingar var rannsóknarhópn-
um slembiraðað í tvo hópa, þjálfunarhóp (n=21)
og viðmiðunarhóp (n=22). Upphafsmælingarnar
voru: áreynsluþolpróf á þrekhjóli með súrefn-
isupptökumælingu, 6 mínútna göngupróf, vöðva-
styrksmæling, blóðmæling á ANP og BNP, önd-
unarpróf (spirometria), ómskoðun á hjarta með
mælingu á útfallsbroti vinstri slegils, og spurninga-
listi um heilsutengd lífsgæði. Þjálfunarhópurinn
var tekinn í hjartaendurhæfingu tvisvar í viku á 5
mánaða tímabili. Viðmiðunarhópurinn hélt áfram
venjubundinni hreyfingu sem spannaði allt frá lít-
illi sem engri reglulegri hreyfingu og upp í það að
fara í daglegar gönguferðir. Fylgst var með líðan
viðmiðunarhópsins símleiðis einu sinni á rann-
sóknartímabilinu. Að lokinni fimm mánaða end-
urhæfingu í þjálfunarhóp voru upphafsmælingar
endurteknar í báðum hópunum.
Flámarks áreynsluþolpróf var gert á þrekhjóli
(Sensor Medics/Ergometrics 900) með mælingu
á súrefnisupptöku. Fyrstu mínúturnar var hjólað
án álags til upphitunar en álagið síðan aukið í 5,
10 eða 15 W þrep á mínútu þar til þátttakandi
gafst upp. Ffjartalínurit var skráð á 12 leiðslu riti
og blóðþrýstingur var mældur með kvikasilfurs-
mæli á hverri mínútu. Loftskipti voru mæld með
súrefnisflæðimælingu (Vmax Sensormedics, Yorba
Linda) með svokallaðri „breath by breath“ tækni.
Flámarkssúrefnisupptaka (V02 max) var ákvörðuð
sem V02 gildi per kg líkamsþyngdar sem náðist
við hámarksálag. Loftflæðimælar og súrefnis- og
koltvísýringsmælar voru núllstilltir fyrir hvert þol-
próf.
Sex mínútna göngupróf voru framkvæmd á 30-
45 metra löngum gangi innanhúss. Þátttakendur
fengu fyrirmæli um að ganga eins langa vegalengd
og þeir treystu sér til á 6 mínútum. Prófið var end-
urtekið fjórum sinnum í hvort skipti, fyrstu tvær
mælingar voru gerðar til þess að þátttakandinn
kynntist aðferðinni og aðstæðum en seinni tvær
mælingarnar voru hið eiginlega próf og notast
var við þá mælingu þar sem lengri vegalengd var
gengin. Fyrir og eftir hverja mælingu voru blóð-
þrýstingur, púls og öndunartíðni nræld.
Vöðvastyrksmælingar voru gerðar á beina-
grindarvöðvum í efri og neðri útlimum. Metin var
sú hámarksþyngd sem sjúklingur náði einu sinni í
gegnum fullan feril (ÍRM- repetition maximum).
760 Læknablaðið 2006/92