Þjóðlíf - 01.11.1986, Blaðsíða 45

Yamawaki. „Endalok Bauhaus í
Dessau“. Klippimynd, 1932.
jafnvægi milli þessara tveggja þátta,
samræma notagildi og fegurð og að-
laga nýrri tækni. Pað var ætlun þeirra
að nýta véltæknina til að hefja listina
og handverkið upp úr andlegri deyfð
Iðnbyltingarinnar og veita listinni út í
daglegt líf og umhverfi almennings.
Bauhaus var í raun mikið frekar
rannsóknarstofnun og verkstæði en
skóli. Reyndar var orðið „skóli“
bannorð hjá Bauhaus-mönnum. Eins
voru kennararnir ekki nefndir kenn-
arar heldur leiðbeinendur, eða Werk-
leiter. Nemendur voru nefndir sam-
starfsmenn, eða Mitarbeiter.
Gropius skrifaði árið 1919: „Bauhaus
stefnir að því að sameina hinar ýmsu
greinar skapandi listar í eina, - hina
nýju húsagerðarlist."
Bauhaus átti að vera vinnusamfé-
lag, þar sem allir meðlimirnir byggðu
á sameiginlegu grundvallarmarkmiði,
— sköpun hinnar heilstæðu listar.
Námstíminn í Bauhaus hófst með al-
mennum forskóla. Þar var lögð
áhersla á rannsóknir nýrra efna, lit-
fræði, hreyfi- og ljósfræði, formfræði
og meðferð verkfæra, svo eitthvað sé
nefnt. Rannsóknir, sem fram fóru í
Bauhaus, voru síðan lagðar til grund-
vallar í hinum ýmsu listfræðigreinum.
Að forskólanum loknum valdi nem-
andinn sér ákveðna iðngrein. Sam-
hliða því fól framhaldsnámið í sér
alhliða listræna þjálfun. Á þennan
hátt vildi Gropius fá fram listamenn
með góða efnis- og verkkunnáttu og
handverksmenn með listræna innsýn
og þekkingu. Nemendurnir voru
sendir út í verksmiðjur til að kynnast
meðferð og notkun véla á því sviði,
sem þeir höfðu valið sér.
Mies van der Rohe. Stóll úr
sveigðum stálrörum. Bak og seta
úr leðri. Hannaður fyrir Tugend-
hat-húsið í Brno snemma á þriðja
áratugnum.
Andúð
góðborgaranna
En Bauhaus var í slæmri stöðu frá
upphafi. Reyndar má segja, að það
hafi verið í vandræðum alla tíð. Þegar
Gropius stofnaði Bauhaus fékk hann
frjálsar hendur til að framkvæma
hugmyndir sínar, þrátt fyrir andstöðu
hinna íhaldsömu í stjórn skólans og
borgarinnar. En alltaf skorti fé.
Margir nemendanna voru sárfátækir.
Gropius reyndi eftir bestu getu að
halda Bauhaus utan við pólitík. Það
reyndist honum þó ekki auðvelt, þar
sem Bauhaus byggði á lýðræðislegri
og framsækinni hugmyndafræði. Eins
fannst öðrum hefðbundnari iðnaðar-
mönnum sér ógnað af hinni nýtísku-
legu hönnun, sem frá Bauhaus kom.
Það var frá upphafi eitt af mark-
miðum Gropiusar að gera Bauhaus
fjárhagslega sjálfstætt. Hann var
óþreytandi við að fara í verksmiðj-
urnar og kynna hina nýju nytjahluti
sem framleiddir voru í Bauhaus fyrir
framleiðendum og fá þá til að taka þá
í fjöldaframleiðslu. En það að ætla
sér að gera ríkisstyrkta stofnun fjár-
hagslega sjálfstæða á eigin fram-
leiðslu leiddi fljótt til bókhaldserfið-
leika. Hinn frjálsi og óhefti lífsstíll
nemenda og kennara við Bauhaus,
og ekki síst einstaklingshyggja og
sjálfstæði Gropiusar sjálfs í því að
segja skilið við fortíðina, varð meira
en nóg til að ofbjóða hinum venju-
lega þýska góðborgara og skapa and-
úð á Bauhaus meðal almennings.
Árið 1924 komst til valda mjög
íhaldsöm borgarstjórn í Weimar.
Hún lét það verða sitt fyrsta verk að
afturkalla alla fjárhagsaðstoð við
Bauhaus og loka skólanum. Þá varð
það hinum veglausu Bauhaus-mönn-
ÞJÓÐLÍF 45