Skessuhorn - 28.11.2012, Qupperneq 98

„Það voru forréttindi að fá að alast upp í Breiðafjarðareyjum“
Bókin Urðarmáni eftir Ólaf Ásgeir Steinþórsson segir af uppvexti höfundar við Breiðafjörð
Rjúpan – himnesk villibráð að hætti Diddu og Kalla
Uppskrift úr bókinni Boðið vestur eftir Guðlaugu Jónsdóttur og Karl Kristján Ásgeirsson
BÓKAFRÉTTIR UPPHEIMA 2012
Það voru forréttindi að hafa hlotið og notið þess
að alast upp í Breiða fjarð areyjum. Enginn
sem það hefur reynt gleymir nokkru sinni
fjöru lyktinni, fugla kliðn um, kvöldkyrrðinni og
hinni algjöru þögn þegar haf og him inn runnu
saman í tímalausa sumarnótt.
Í þessari bráðskemmtilegu endurminn­
inga bók bregður Ólafur Ásgeir Stein­
þórs son upp einstökum myndum af
daglegu lífi og störf um fólks í Bjarn­
eyjum á Breiðafirði síðustu árin sem
eyjarnar voru í byggð. Frá Bjarn eyjum
er horfið vestur til Flateyjar og sagt frá
töfraveröld æskunnar í leik og starfi.
Að lokum er mannlífi og uppgangi
í stórbænum Stykk is hólmi lýst, þar
sem fleiri lásu nótur en þeir voru sem
kunnu faðirvorið og ungir menn sem
áttu kærustur leiddu þær undir hendi
um holóttar göturnar eins og þær væru
úr postulíni frá Bing & Grön dal.
Höfundur segir frá af leiftrandi sagna­
gáfu svo að lesandi skellir einatt upp
úr. Jafnframt er hér endurvakin ver öld
sem var á eyjunum við Breiða fjörð,
ver öld sem mun mörgum ókunn.
Urðarmáni er önnur bók Ólafs Ásgeirs,
en árið 1995 kom út bók hans Ferð
til fortíðar. Fjölmargar myndir prýða
Urðarmána og fanga stemningu tím ans.
Ólafur Ásgeir Steinþórsson.
Fyrr á þessu ári kom út bókin Boðið vestur
eftir hjónin Guðlaugu Jónsdóttur og Karl
Kristján Ásgeirsson, sem bæði eru mat­
reiðslu meistarar og búsett á Ísafirði.
Boðið vestur er í grunninn matreiðslubók
en jafnframt svo miklu meira. Bókinni er
skipt upp í kafla eftir mán uðum ársins og
hverjum mánuði fylgja fjölbreyttar upp­
skriftir að ýmiss konar réttum að vestan úr
því náttúrulega hráefni sem í boði er og hefð
er fyrir á hverjum árstíma.
Ríkuleg náttúra, menning og saga
Vestfjarða skipa stóran sess í þessu verki sem
er prýtt glæsilegum ljósmyndum Ágústs
Atlasonar.
Höfundarnir kynna lesendum gamlar
hefðir og siði samhliða því að notfæra sér
spenn andi nýjungar úr eldhúsi samtímans.
Bókin er einnig gefin út á ensku og þýsku
og því tilvalin gjöf til vina og samstarfsfólks
erlendis.
Hér á eftir fer uppskrift höfundanna að
jóla rjúpunni:
Rjúpubringur með rifsberja- og púrtvíns-
sósu og kanilperum
4­6 rjúpur
2 msk. matarolía
1 laukur, saxaður gróft
2 gulrætur, skornar gróft
¼ blaðlaukur (græni hlutinn), skolaður
vel og skorinn gróft
salt og pipar
2 lárviðarlauf
nokkur einiber
hálf tsk. timjan
maísmjöl til þykkingar (eða smjörbolla)
1 ½ dl rautt púrtvín
2­3 msk. rifsberjahlaup
kjötkraftur
vatn
Hamflettið rjúpuna, takið fóarn og hjörtu
til hliðar og geymið fyrir sósugerðina. Skolið
vel. Skerið bringurnar frá beini og geymið
í kæli á meðan þið lagið sósuna. Hlutið
beinin gróflega í sundur.
Hitið víðan pott og setjið matarolíuna í hann.
Setjið bein og grænmeti í pottinn og brúnið
vel. Kryddið með salti og pipar. Bætið vatni
út í þannig að fljóti rétt yfir. Látið suðuna
koma upp og fleytið sora af, gerið það svo
annað slagið á meðan á suðu stendur. Setjið
nú lárviðarlauf, einiber og timjan út í og
látið malla rólega í 3­4 klukkustundir. Sigtið
soðið og þykkið með uppleystu maísmjöli
eða öðrum þeim aðferðum sem þið kjósið.
Bætið sósuna með 1½ dl af rauðu púrtvíni
og 2­3 msk. af rifsberjahlaupi. Smakkið til
með salti og pipar og/eða kjötkrafti ef þurfa
þykir.
Og þá kemur að kanilperunum. Reynið að
skræla perurnar þannig að þær haldi lögun
sinni. Best er að nota lítinn, beittan hníf.
Leyfið stilknum endilega að vera á sínum
stað og skerið aðeins undan botninum svo
að peran geti staðið upp á endann.
4­6 litlar perur, skrældar
4 dl rauðvín
4 dl vatn
4 dl sykur
4 kanilstangir
8 negulnaglar
safi úr hálfri sítrónu
Setjið allt í lítinn pott, látið suðuna rétt
koma upp, lækkið og haldið við suðumark
í nokkrar mínútur. Veltið perunum varlega
svo að þær litist jafnt. Það getur líka verið gott
að setja léreftsklút yfir perurnar, sérstaklega
ef þær standa upp úr vökvanum. Takið til
hliðar og geymið perurnar í vökvanum þar
til kemur að máltíðinni.
Brúnið nú bringurnar á vel heitri pönnu
með matarolíu og dálitlu smjöri. Kryddið
með salti og pipar. Eldið í ofni við 150°C
í 15­20 mínútur. Berið fram með sósunni
góðu, kanelperunum, brúnuðum kartöflum,
soðnum gulrótum, eplasalati og rauðkáli.