Skessuhorn - 23.11.2011, Page 48

48 MIÐVIKUDAGUR 23. NÓVEMBER
Orð ið að venta hef ur ver ið not að
í ís lensku máli að minnsta kosti frá
því á fjórt ándu öld og er töku orð
úr lat ínu, advent us, í merk ing unni
til koma. Advent us Dom ini merk­
ir: „Koma Drott ins.“ Að venta er
ann að heiti á jóla föstu og hefst hún
fjórða sunnu dag fyr ir jóla dag og
stend ur í fjór ar vik ur. Þetta er með­
al þess sem kem ur fram um að vent­
una á vef Stofn un ar Árna Magn ús­
son ar í ís lensk um fræð um.
Áður fyrr var fastað
en nú er etið
Þeir eru ef laust fleiri í dag sem
búa til jólakransa og raða í sig kræs­
ing um á jóla hlað borð um á að vent­
unni en þeir
sem fasta,
s a m k v æ m t
gam alli hefð.
Fram an af
var orð ið
jóla fasta al­
geng ara í
máli fólks
og nafn ið er
dreg ið af því
að í kaþ ólsk­
um sið var
fastað síð­
ustu vik urn­
ar fyr ir jól og
ekki borð að
kjöt. Dæmi
um það eru
í hinni fornu
lög bók Ís­
l e n d i n g a
G r á g á s i :
„Jóla föstu skal fasta hvern dag og
tvær næt ur í viku nema messu dag­
ur taki föstu af“. Á öðr um stað seg­
ir: „Jóla föstu eig um vér að halda.
Vér skul um taka til ann an dag viku
að varna við kjötvi, þann er drott­
ins dag ar eru þrír á mill um og jóla­
dags hins fyrsta. Þá skal eigi eta kjöt
á þeirri stundu nema drott ins daga
og messu daga lög tekna“.
Að ventu krans inn kom
til Ís lands á sjö unda
ára tugn um
Í bók inni „Saga dag anna,“ eft ir
Árna Björns son þjóð hátta fræð ing
kem ur m.a. fram að að ventu krans­
ar hafi lít ið sést á Ís landi fyr ir síð­
ari heim styrj öld og að þeir hafi ekki
orð ið al geng ir fyrr en á milli 1960
og 1970.
Í sam an tekt sr. Sig urð ar Æg is­
son ar um að ventu krans inn seg­
ir m.a.: „Að ventu krans inn bygg­
ist á norð ur­evr ópskri hefð. Hið
sí græna greni tákn ar líf ið sem er í
Kristi og hring ur inn tákn ar ei lífð­
ina. Fyrsta kert ið nefn ist spá dóma­
kert ið og minn ir á fyr ir heit spá­
manna Gamla testa ment is ins er
höfðu sagt fyr ir um komu frels­
ar ans. Ann að kert ið nefn ist Bet­
lehemskert ið. Þar er at hygl inni
beint að þorp inu sem Jesús fædd­
ist í og þar sem ekk ert rúm var fyr­
ir hann. Þriðja kert ið nefn ist hirða­
kert ið en snauð um og ó mennt uð­
um fjár hirð um voru sögð tíð ind in
góðu á und an öll um öðr um. Fjórða
kert ið nefn ist síð an engla kert ið og
minn ir okk ur á þá sem báru mann­
heimi fregn irn ar.“
Sr. Sig urð ur Æg is son seg ir að
að ventu krans inn sé tal inn vera
upp runn inn í Þýska landi á fyrri
hluta 19. ald­
ar. Hann hafi
borist til Suð­
ur­Jót lands og
ver ið al geng ur
í Dan mörku
eft ir 1940. Frá
D a n m ö r k u
hafi þessi sið­
ur borist til Ís­
lands. Í fyrstu
var að ventu­
krans inn að­
al lega not að ur
til að skreyta
búða g lugga
en á milli
1960 og 1970
hafi hann
ver ið far­
inn að tíðkast
á ís lensk­
um heim il um og sé nú orð inn
ó missandi hluti þess ar ar árs tíð ar.
hb
Það verð ur mik ið um að vera í
Land náms setr inu um næstu helgi.
Á föstu dags kvöld ið frum sýn ir Ari
Eld járn, einn vin sæl asti grín ari
lands ins uppi stand og á laug ar deg­
in um eru systk in in KK og Ellen
með tvenna að ventu tón leika, þá
fyrri klukk an 16 og hina síð ari kl.
20. Tón leik arn ir eru haldn ir í til­
efni af ný út kominni plötu þeirra
JÓL IN. Þetta er í ann að sinn sem
systk in in gefa út jóla plötu sú fyrri
var Jól in eru að koma árið 2005
sem hlaut góð ar við tök ur og er
orð in ó missandi hluti að vent unn­
ar á mörg um heim il um. Nýja jóla­
plat an er með þekkt um jóla lög um
auk nýrra og gam alla laga úr eig­
in smiðju. Með KK og Ellen á tón­
leik un um verð ur Matth í as Stef áns­
son sem leik ur á fiðlu, mand ólín,
gít ar og ba njó. Þau KK og Ellen
hafa ein stakt lag á að vekja með
okk ur hinn sanna anda jól anna svo
það er von á mik illi jólastemn ingu á
Sögu loft inu.
Ari er aft ur á móti að kanna nýj ar
lend ur með uppi standi sínu í Land­
náms setr inu og verð ur spenn andi
að sjá þenn an mikla hæfi leika mann
kitla hlát ur taug ar á horf enda. Upp­
selt er á uppi standið á föstu dags­
kvöld ið en laus sæti 27. nóv. kl. 17,
1. des kl. 20 og 4. des kl. 17. Miða­
verð er kr. 2000 en nem end ur fá
sér stakt af slátt ar verð kr. 1500.
-frétta til kynn ing
KK, Ellen og Ari Eld járn í
Land náms setr inu um helg ina
Hvað er að venta?