Þjóðlíf - 01.12.1988, Qupperneq 12

INNLENT
Þyrfti að fella
gengið um 30%
Viðtal við Pál Jónsson, fram-
kvœmdastjóra Meitilsins hfí Þor-
lákshöfn.
— Ef ég væri ekki bjartsýnn á framtíð
fiskvinnslunnar þá væri ég löngu hættur í
þessu. En staðan er rnjög slæm og því miður
virðist ríkisvaldið einungis ætla að taka á
hluta þess vanda sem sjávarútvegurinn á við
að stríða. Það vantar ekki aðeins nokkra
milljarða í reksturinn, licldur sjálfan rekstr-
argrundvöllinn. Með fastgengisstefnunni og
rangri gengisskráningu hafa stjórnvöld ýtt
fiskvinnslufyrirtækjunum í landinu út á ystu
nöf. Gengið í dag er skráð allt að 30% of hátt,
sagði Páll Jónsson þegar Þjóðlíf leitaði álits
hans á stöðu fiskvinnslunnar í dag.
— Frystingin er ein öruggasta aðferðin
sem við þekkjum í dag til að geyma hráefni
sem ferskast. Ég tel það því alveg augljóst að
frystingin sé ekkert að leggjast niður. Þær
raddir hafa reyndar ágerst nokkuð að undan-
förnu að frystingin sé úrelt og að íslendingar
eigi að einbeita sér að svokölluðum fersk-
fiskútflutningi. Þetta sjónarmið er byggt á
miklum misskilningi því markaðurinn fyrir
ísfisk er ekki mjög stór. Einnig er fjarlægð
landsins frá þessum mörkuðum það mikil að
þessi fiskur er oft á tíðum orðinn of gamall
þegar hann kemur til neytenda, og slíkt getur
skaðað allan okkar fiskútflutning. í sjálfu sér
er ég þó ekkert á móti þessum útflutningi ef
staðið er skynsamlega að honum og rnarkað-
ur er fyrir hendi.
— Það er nokkuð algeng skoðun að vandi
fiskvinnslunnar stafi af miklum fjárfesting-
um. Hér er urn mikinn misskilning að ræða,
því í raun og veru hafa fyrirtækin lítið fjárfest
á síðastliðnum árum. Uppbyggingin og end-
urnýjunin í þessari atvinnugrein hefur átt sér
stað yfir mjög langan tíma og er í raun stans-
laust í gangi. Við stöndum í gríðarlegri sam-
keppni á erlendum mörkuðum og neyðumst
því hreinlega til að bæta stöðugt framleiðslu-
vörur okkar, auka nýtnina og hraða fram-
leiðsluferlinu. Ég get hins vegar fullyrt að
kostnaðurinn við endurnýjun og uppbygg-
ingu í fiskvinnslunni er hlutfallslega minni
þar, sé miðað við hlutfall af framleiðsluverð-
mætum, hcldur en í mörgum öðrum atvinnu-
greinum. Og þessar fjárfestingar hafa marg-
falt borgað sig til baka.
Hvað finnst þér um þá þróun að frystingin
flytjist um borð í fiskiskipin?
— Ég hef ekkert nema gott um sjófrysting-
una að segja. Um borð í skipunum er unnið
allan sólarhringinn þannig að nýting á tækj-
um og vélum er mjög góð. Skipin eru liins-
vegar fulllítil til þess að hægt sé að stunda
sérhæfða framleiðslu um borð í þeim. Enn
sem kornið er sé ég því ekki fyrir mér að
sjófrystingin nái að leysa landfrystinguna af
hólmi. En hvað framtíðin ber í skauti sér þori
ég ekkert að fullyrða um. Ég tel hinsvegar
alveg sjálfsagt að nýta alla þá þætti fisk-
vinnslunnar sem á annað borð skila okkur
peningum.
— Það væri mjög óskynsamlegt að mínu
mati að fjölga þessum frystiskipum mikið á
næstunni, því þau eru nú þegar orðin á átt-
unda tug. Islendingar hafa allt of oft brennt
sig á offjárfestingum í óhagkvæmum hlutum.
Hvaða möguleikar eru til nýsköpunar í
fiskvinnslunni að þínu mati?
— Eg tel að fiskvinnslan á íslandi eigi
heilmikla framtíð fyrir sér, verði rétt haldið á
spöðunum. Það má auka hagræðinguna til
muna, þó svo að mikil þróun hafi þegar átt
sér stað í þá átt á síðastliðnum árum. Tækn-
inni fleygir fram og að sjálfsögðu nýtist hún í
þessari framleiðslu.
— Þróunin mun sjálfsagt verða sú að ís-
Fjármagnskostnaðurinn glórulaus
— Fiskvinnlufyrirtækin eiga í stórkost-
legum vanda fyrst og fremst vegna hins
glórulausa fjármagnskostnaöar, sagði Að-
alsteinn Jónsson forstjóri Hraðfrystihúss
Eskifjaröar, er Þjóðlíf innti hann eftir áliti
á stöðu sjávarútvegsfyrirtækja í landinu.
— Eðlilegur fjármagnskostnaður ætti
ekki að vera nema þriðjungur af því sem
hann hefur verið. Ef fjármagnskostnaður-
inn væri eðlilegur og gengi rétt skráð þá
myndu vel rekin fyrirtæki í sjávarútvegi
ganga þokkalega að mínu mati.
— Hvað gengið áhrærir þá verður að
sjálfsögðu að skrá það með hliðsjón af
stöðu sjávarútvegsfyrirtækjanna. Annað er
rökleysa. Ef grundvöllur fyrir rekstri út-
gerðar- og fiskvinnslufyrirtækja er ekki
fyrir hendi, þá er í rauninni tilvist íslensks
samfélags ógnað. Ekki veit ég hvort það
hjálpar í þessum efnum að vera með upp-
boðsmarkað á gengi eða tengjast evrópum-
ynt, enjró læðist stundum að mér sá grunur
að við Islendingar gæturn fyrst lært að um-
gangast fjármuni með tilhlýðilegri virðingu
ef við tengdumst öðru efnahagskerfi og
losnuðunt við verðbólgu og aðra óáran sem
löngum hefur einkennt okkar eigið.
— Hvað varðar austfirsk sjávarútvegs-
fyrirtæki þá eru erfiðleikar þeirra mismikl-
ir. Sum stærri fyritækjanna hér eystra hafa
t.d. loðnubærðslur og eru þær ótvírætt mik-
il búbót nú á tímum. Þá notfæra mörg fyrir-
tæki sér þá möguleika sem síldveiðin í
fjörðunum skapar. En þrátt fyrir allt og allt
eru rekstrarskilyrði fiskvinnsíufyritækja al-
mennt slæm og stafar það af allt of háum
fjármagnskostnaði og tregðu stjórnvalda til
að skrá gengi rétt með hliðsjón af því hvað
er útflutningsfyrirtækjunum nauðsynlegt,
sagði Aðalsteinn Jónsson (Alli ríki) að lok-
um.
Smári Geirsson.
12