Þjóðlíf - 01.12.1988, Page 26

INNLENT
um viö ekki nema 10 til 12 tonna bát, sem
meira að segja er til á staðnum.
— Kaupfélagið okkar, Kaupfélag Norð-
ur—Þingeyinga, stendur mjögilla þessa dag-
ana, en ég hef tröllatrú á því að úr því muni
rætast. Til að svo megi verða þurfa ákveðnar
breytingar að koma til. Sjálf sé ég ntargar
færar leiðir fyrir mér varðandi slíkt. Það
mætti auka hagræðinguna við reksturinn
verulega cf KEA, Kaupfélag Þingeyinga og
kaupfélagið okkar sameinuðust um birgða-
hald. vöruinnkaup og þess háttar. Menn
liafa einnig talað unt að stokka rekstur fé-
lagsins upp á þann hátt að einstaklingar og
fyrirtæki taki að sér ákveðna rekstrarþætti.
Þessi hugmynd þarf ekki að þýða að kaupfé-
lagið þurrkist út, því það gæti verið eignarað-
ili að þessum smærri fyrirtækjum.
— Síðastliðið sumar vorum við svo lán-
söm að finna 95 gráðu heitt vatn sem bara
bullar upp úr borholunni í Sandinum fyrir
botni Öxarfjarðar. Krafturinn á vatninu er
það mikill að hann nægir til að hita upp ein
800 hús. Fyrir okkur felast gríðarlegir mögu-
leikar á að nýta þessa auðlind. Ég sé ekki
fyrir mér að við getum á næstunni byggt okk-
ur hitaveitu. því slíkt er mjög kostnaðar-
samt. Hinsvegar geta margskonar fyrirtæki
nýtt sér þessa orku, t.d. til ylræktar eða
kreppappírsframleiðslu. Og að sjálfssögðu
mætti byggja einhvers konar hcilsubrunn í
tengslum við ferðamannaþjónustuna. Enn
sem komið er þetta algjörlega ónýtt auðlind.
Hún er hinsvegar til staðar þarna og við
bindum miklar vonir við hana.
— Á undanförnum árum var nokkuð um
að fólk flytti frá Presthólahreppi. Á milli
áranna 1986 til 1987 fækkaði t.d. íbúunum
um 11 manns í hreppnum. Þessi þróun virðist
hafa snúist við á þessu ári því nýverið til-
kynntu sjö aðilar flutning til hreppsins. Ég
hugsa að skýringin sé að fólk er byrjað að
sækjast eftir kyrrðinni og fegurðinni í sveit-
inni.
— Okkur vantar hcilmikið húsnæði fyrir
það fólk sem hefur verið að flytjast til okkar.
Við vonumst til að geta farið fljótlega út í að
byggja tvær kaupleiguíbúðir. Við erum búin
að fá vilyrði fyrir lánsveitingu frá Húsnæðis-
málastofnun Ríkisins. Það er vel inn í mynd-
inni að við göngum í Búsetafyrirkomulagið
því það hentar sveitarfélagi á borð við okkar
mjög vel.
— Öxfirðingar eru að rnínu mati alveg
sérstaklega félagslega þroskað fólk. Það eru
starfandi ein 15 félög á svæðinu. Kvenfélagið
Stjarnan er mjög öflugt félag hér, leikfélag er
starfandi, og ýmsir klúbbar aðrir, náms-
skeiðahöld eru tíð og þannig mætti lengi
telja. Það vantar ekkert á í félagslífinu
hérna. Á Kópaskeri er rnikið rætt um stjórn-
mál en varðandi sveitarstjórnarmálin er ekki
tekist flokkspólitískt á unt hlutina. Við ger-
um okkur grein fyrir því að ef við ætlum að
endurreisa atvinnulífið þá verðum við öll að
takast í hendur, hvar í flokki sem við stönd-
um.
—Miðað við það efnahagsástand sem við
búum við má segja að það hafi verið var-
hugavert af okkur að fara út í kostnaðarsam-
ar breytingar á sláturhúsinu og skipinu, því
að vaxtakostnaðurinn var fyrirsjáanlega
mjög hár. En það er alltaf auðvelt að vera
vitur eftirá. Ég get ekki séð að við getum
kennt öðrum en okkur sjálfum um hvernig
fór. Islendingar verða að taka mið að að-
stæðum og haga sér í samræmi við það. Ef
við erum ekki sátt við aðstæðurnar getum við
beitt okkur fyrir breytingum og reynt að hafa
áhrif. En það tekur allt sinn tíma.
— Ég efast ekkert urn að stjórnmála-
mennirnir vilji okkur vel og geri sitt ítrasta til
að korna lagi á hlutina. Mér finnst það barna-
skapur að skella skuldinni á þingmenn eða
stjórnvöld, því við berum öll ábyrgð á því
hvernig málum er háttað í þjóðfélaginu í dag.
— Mér finnst við á Kópaskeri vera í mjög
góðu sambandi við þingmenn kjördæmisins
og það er reynsla mín að þer séu viðræðu-
góðir. Ég er sannfærð um að þeir séu allir að
vilja gerðir til að gera sitt besta við að liðs-
inna okkur, en spurningin er bara hvað þeir
geta. Kerfið er þungt í vöfum og eflaust tek-
ur einhvern tíma að koma breytingum í
gegn.
— Ég kvíði ekki framtíðinni því við eigum
svo miklar auðlindir hérna við Öxarfjörðinn,
bæði á landi og í sjónum. Það er öruggt mál
að okkur tekst að sigrast á vandanum, sagði
bjartsýniskonan Ingunn St. Svavarsdóttir,
oddviti Presthólahrepps að lokum í samtali
sínu við Þjóðlíf.
Kristján Ari.
Kópasker nánast gjaldþrota
Atvinnulíf á Kópaskeri er í laniasessi og sveit-
arfélagið er nánast gjaldþrota. Engu að síður
skilar Kópaskcr miklum verðmætum í þjóð-
arhúið og margvíslcgir atvinnumöguleikar
eru fyrir hendi á svæðinu.
Kópasker er tæplega 200 manna bær sem
stendur við Öxarfjörð. I öllum hrepnum,
Presthólahreppi, búa 284 ntanns. Landbún-
aður er aðal atvinnugrein og hafa um 100
manns beina afkomu af henni. Kaupfélag
Norður — Þingeyinga er stærsti vinnuveit-
andi á staðnum. Önnur helstu fyrirtækin eru
fiskvinnslufyrirtækið Útnes, sem er nýtt af
nálinni og rækjuvinnslan Sæblik, sem nýver-
ið var gerð gjaldþrota. Hjá Sæblik unnu 20%
alls vinnuaflsins á staðnum og rnunar unt
minna. Fyrirtækið gerði út rækjubátinn
Árna á Bakka sem er um 140 tonna bátur.
Þótt kaldhæðnislegt sé þá báturinn nefndur
eftir fyrsta ábúandanum á Kópaskeri. Það
var liinn hái fjármagnskostnaður við bátinn
sem átti mcstann þátt í erfiðleikum fyrirtæk-
isins. Eins og skiljanlcgt er fylgdi rnikið at-
vinnuleysi í kjölfar rekstrarstöðvunar rækju-
vinnslunnar. Sérstaklega bitnaði atvinnu-
leysið á konum sem unnu hjá fyrirtækinu, en
þær höfðu margar unnið þar allt frá stofnun
fyrirtækisins fyrir 16 árum —.
Sveitarfélagið hefur orðið fyrir þungurn
búsifjum og mun verða fyrir umtalsverðu
áfalli á næstunni. Það tapar miklum pening-
um, svo miklum að sveitarfélagið getur jafn-
vel ekki staðið undir því. Enn hafa gjald-
þrotaskipti ekki átt sér stað en ljóst er að
Presthólahreppur átti 6.4 milónir króna í
fyrirtækinu og stóð í ábyrgð fyrir 18 mill-
jónum í bátnum. Útgerðin skuldaði auk þess
hreppnum 3 milljónir í gjöld.
— Kaupfélagið á í umtalsverðum rekstr-
arerfiðleikum þessa dagana, sér í lagi vegna
kostnaðarsamra umbóta og breytinga á slát-
urhúsi staðarins. Kostnaðurinn vegna þessa,
hefur reynst kaupfélaginu það þungur að sl.
haust treysti það sér ekki sjálft til að standa
fyrir slátrun. Félagið leigði því réttinn til
KEA. Á þessari stundu er með öllu óljóst
hvort eða hvenær Kaupfélagið getur tékið
slátrunina yfir.
— Atvinnuástandið á Kópaskeri er því
svart þessa dagana og spurning hvort úr ræt-
ist í náinni framtíð. Atvinnutryggingasjóður
hefur synjað rækjuvinnslunni um aðstoð og
svo virðist að það vetrarmyrkur sem nú um-
lykur Prcsthólahrepp ntuni ekki hopa fyrir
þeini rísandi sól í íslenskum efnahagsmálum
sem stjórnvöld hafa boðað. Mun byggðin
leggjast niður eða er einhver von?
„Ef skellurinn verður mikill fyrir sveitar-
félagið þá þurfum við á náinni samvinnu við
Byggðastofnun og Félagsmálaráðuneytið að
halda. Hvernig úr spilast vitum við náttúru-
lega ekki. Ég ætla mér að tala við félagsmála-
ráðhcrra, forstjóra Byggðastofnunar og
þingmenn og við hjálpumst öll í sameiningu
við að finna lausn sem hentar. Það er öruggt
mál“, sagði Ingunn St. Svavarsdóttir oddviti
Presthólahrepps í samtali við Þjóðlíf. Víst er
að oddvitinn í Presthólahreppi hefur ekki
gefist upp og tjaldar allri þeirri bjartsýni sem
til er í viðtali við Þjóðlíf.
KAA/óg
26