Bæjarins besta - 18.10.2007, Síða 10

FIMMTUDAGUR 18. OKTÓBER 200710
„Þegar ég kom á spítalann lagðist
hann inn en ég var handtekinn fyrir
að taka bíl í leyfisleysi. Ég var strax
tekinn í herstöðina og yfirheyrður
og fékk tíu daga refsingu.”
Grunaði aldrei að ég
enda sem rollubóndi í S
Rúm tíu ár eru liðin síðan Yordan Yordanov fluttist
frá Búlgaríu til Íslands, og eiginkona hans hefur verið
hér ári skemur. Allan tímann hafa þau verið búsett á
Vestfjörðum, fyrst á Ísafirði og svo í Súðavík. Í fyrstu
átti Íslandsdvölin að standa yfir í stuttan tíma, en
eitthvað hefur teigst á henni og ekkert fararsnið á
þeim hjónum. Yordan er aktífur maður og lætur sitt
ekki eftir liggja í litlu samfélagi eins og því sem er í
Súðavík. Hann hefur stofnað þar fyrirtæki og er orð-
inn bóndi. Blaðamaður leit til þeirra hjóna með upp-
tökutækið og fékk kaffi og með því
„Ég kom 20. apríl 1996 til
Íslands. Af hverju Ísland? Ís-
land var fyrsta landið þar sem
ég fékk atvinnu- og dvalar-
leyfi. Ég var búinn að reyna
annars staðar en það gekk
ekki. Emil, búlgarskur vinur
minn, var að vinna í Bakka í
Hnífsdal og hann reddaði mér
vinnu þar. Þegar ég kom til
landsins kom Emil suður til
að taka á móti mér og við
vorum í Reykjavík í einn dag
í fínu veðri. En þegar við lend-
um á Ísafirði var snjór á götum
og ég vissi ekki alveg hvað ég
var kominn út í. Við keyrðum
út á Eyri og hann segir mér að
hérna sé Ljónið, þarna Neta-
gerðin, íþróttahúsið, sjúkra-
húsið og svo framvegis. Ég
spyr hann hvort þetta sé allt.
„Hvað þarftu meira”, sagði
hann við mig. Daginn eftir
byrja ég að vinna í Bakka í
vaktavinnu. Um miðjan júní
lendi ég í slysi sem reyndist
afdrifaríkt.”
13 mánuði frá vinnu
„Þannig var að það keyrði
lyftari yfir löppina á mér. Ég
fótbrotnaði mjög illa og var
strax sendur suður með sjúkra-
flugi og fór strax undir hníf-
inn. Þetta var ellefu tíma að-
gerð og sú fyrsta af mörgum
aðgerðum. Í ágúst kem ég aft-
ur til Ísafjarðar og þegar ég
kom aftur sagði fólkið á
sjúkrahúsinu að það væri
alveg ljóst að ég væri kominn
til að vera. Svona maður færi
ekki neitt, ég væri fótalaus og
kæmist ekki neitt og þyrfti að
læra íslensku. Fram að því
var töluð við mig enska en
eftir þetta töluðu læknar og
hjúkrunarfólk við mig ís-
lensku eins og hægt var en ég
svaraði á ensku svo eitthvað
skildist og ég fór að horfa á
sjónvarp og lesa blöð. Ég lá
ekki nema nokkra daga á
sjúkrahúsinu áður en ég var
sendur heim í Mánagötuna en
þá tók við endurhæfing. Fótur-
inn á mér var brotinn í sjö
mánuði og sárið stórt og mikið
og það mátti ekki að gifsa
hann. Égg var ekki með fullan
tryggingarétt þar sem ég hafði
verið hér í stuttan tíma.
–Varstu alveg réttlaus?
„Tryggingarnar hjálpuðu
eitthvað. Ég man að ég fékk
11 þúsund krónur á viku þann-
ig að ég var ekki réttindalaus
en þetta voru ekki full réttindi.
Svo hjálpaði Emil mér mikið
en við bjuggum saman í Mána-
götunni. Hann var í sumarfríi
þegar þetta gerðist en kom
fljótlega aftur. Ég reyndi að
gera eitthvað þegar hann var í
vinnunni, elda og taka til og
þess háttar. En hann hjálpaði
mér mikið og þegar svona ger-
ist þá kemur í ljós hverjir eru
vinir manns. Krissi og Snorri
í Bakka gleymdu mér ekki og
kíktu á mig og litu til með
mér. Ég var síðar metinn 25
prósent öryrki og tjónið metið
á tíu milljónir króna þó ég
hafi ekki fengið allt. Þrettán
mánuðum eftir slysið fór ég
haltur út í Bakka og byrjaði
að vinna aftur. Þetta ár var
mjög erfitt fyrir mig. Sem
dæmi má nefna að þegar ég
kom til landsins var ég 128
kíló og þegar ég byrjaði að
vinna aftur eftir slysið var ég
áttatíu kíló. Þyngdartapið var
ekki vegna matarskorts heldur
vegna álags, bæði líkamlegs
og andlegs.”
Sá soninn eftir tvö ár
„Konan mín var komin fimm
mánuði á leið þegar ég fór til
Íslands og strákurinn fæddist
mánuði eftir slysið þannig að
þetta var allt mjög erfitt. Hún
kemur svo í nóvember 1997,
þegar íslenska veðrið er hvað
best! Ég sagðist ætla að fara
og taka á móti henni en það
var að sjálfsögðu ófært með
flugi. En kunningi okkar í
Reykjavík tók á móti henni
en ég komst suður fyrir rest.
Hún fékk vinnu í Hraðfysti-
húsinu Hnífsdal og ég var
áfram í Bakka. Árið 1998 fer
ég til Búlgaríu í fyrsta skipti
síðan ég fluttist til Íslands og
sá strákinn minn í fyrsta sinn,
en hann hafði verið í Búlgaríu.
Við vorum bara með eitt her-
bergi og enga aðstöðu til að
vera með barn. Það var líka
óvíst hvað yrði með Bakka og
erfiðleikar í fyrirtækinu. Bakki
lokaði svo í mars 1998 og
Krissi kom til okkar og bað
okkur að koma til Súðavíkur
og vinna í rækjunni hér. Við
fluttumst til Súðavíkur 1. apríl
og ég segi að við séum hér
upp á grín, samanber dagsetn-
inguna. En við erum hér enn
eftir níu ár og miklar breyt-
ingar. Við vorum í rækjunni
þangað til verksmiðjunni var
lokað og fór að vinna hjá Gísla
Hermannssyni og var þar í
tvö ár, eða allt þangað til í
sumar að ég hætti þar. Það er
næga vinnu að hafa vilji
maður vinna og sé maður
tilbúinn til að leita. Þegar ég
hætti hjá Gísla vissi ég ekki
hvað ég ætlaði að gera en ég
var strax kominn með vinnu
hjá Vestfirskum verktökum.”
BMW og Benz teknir
við af Moskvitsum
og Lödum
„Ástæðan fyrir því að við
komum til Íslands var að
vinna, safna pening og fara
aftur til Búlgaríu. Slysið
breytti þessu öllu, frestaði öllu
um eitt ár. Þá var ég farinn að
kynnast fólkinu á Íslandi,
bæði á sjúkrahúsinu, vinnu-
veitendum og starfsfélögum.
Þá fór maður að hugsa að
kannski væri ekki svo slæmt
að vera hér. Veðrið er kannski
leiðinlegt og engin tré en Ís-
land er samt fínt land til að
búa í.“
–Bjugguð þið í stórri borg í
Búlgaríu?
„Kannski miðað við Ísland
en við bjuggum í borg í norð-
austur hluta landsins sem er
svipað stór og Reykjavík. Við
kynntumst árið 1994. Það var
daginn sem Búlgaría sigraði
Þýskaland í HM í fótbolta að
ég bauð henni út í kaffi. Ári
seinna giftum við okkur. Ein-
hvernveginn enduðum við svo
í Súðavík og erum búin að
kaupa okkur hús.
–Og ekkert á leiðinni í
burtu?
„Nei, ekki get ég séð það.
Það er náttúrulega mikil
óvissa í atvinnumálum á Vest-
fjörðum svo maður veit ekki
hvað gerist í framtíðinni. En
við flytjum aldrei til Reykja-
víkur. Við erum með tvö börn
og við eigum enga ættingja
fyrir sunnan til að hjálpa okkur
með þau og annað okkar þyrfti
að vera heima ætluðum við
að búa í Reykjavík. Konan
fór út í þrjá mánuði í sumar til
að rannsaka hvernig ástandið
væri úti og líka til að krakk-
arnir læri eitthvað í móður-
málinu sínu. En við vorum
ekki alveg nógu ánægð með
ástandið og sérstaklega hún,
því ég var bara stutt úti og
gerði ekkert nema að sleikja
sólina og borða á veitingastöð-
um. Verðlag hefur hækkað
mikið eftir að Búlgaría gekk í
Evrópusambandið og allskon-
ar reglur komnar sem ekki
voru áður. Þekktur búlgarskur
fótboltamaður, Hristov Stoic-
hkov, sagði að landið væri
þarna en ríkið vantaði. Ég er
alveg sammála því. Maður
gleymir aldrei frá hvaða þjóð
maður kemur frá. Margir segja
við okkur að við séum orðnir
Íslendingar, komin með ríkis-
borgararétt en við verðum al-
drei Íslendingar. En margt hef-
ur breyst í Búlgaríu. Lada og
Moskvits eru farnir og Benz
og BMW komnir í staðinn og
miklu fleiri en á Íslandi. Ég
veit ekki hvaðan þessir pen-
ingar koma.“
–Íslendingar hafa verið að
græða mikla peninga í Búlgar-
íu
„Jú, Björgólfur keypti búlg-
arska símann og seldi hann
aftur með miklum hagnaði svo
á hann mikið í Pharmaco sem
er með mikla starfsemi í Búlg-
aríu.”
Þrjú ár í hernum
– Hvað voruð þið að gera
áður en þig komuð hingað?
„Hún var að hafði klárað
Tækniskóla í Búlgaríu og var
að læra lögfræði. Ég segi að
hún hafi elskað mig svo mikið
að hún gaf lögfæðina til að
koma til Íslands. En þetta átti
nátturlega bara að vera eitt ár
í fyrstu. Ég kláraði tonlistar-
skóla eftir herskylduna. Var í
hernum í tæp þrjú ár.”
–Var herskyldan heil þrjú
ár?
„Það fer eftir deildum. Ég
var gönguliði í flotanum og
þar voru þetta tæp þrjú ár. Það
var bæði gott og slæmt að
vera í hernum. Maður lærir
mikið en stundum hugsaði
maður til hvers við værum
þarna. Hver var tilgangurinn.
Við vorum alltaf að búa okkur
undir óvininn og maður hugs-
aði, hver er þessi óvinur. Stær-
sti óvinur okkar voru held ég
við sjálf. Í kommúnistakerfinu
var það þannig að allir sem
ekki voru kommúnistar voru
óvinir. Einhvern veginn fannst
mér þetta vera hálfgerður
leikur.”
Settur inn fyrir að
bjarga mannslífi
–Hvað stöðu gegndir þú í
hernum?
„Fyrst var ég bara óbreyttur,
alveg á botninum. Eftir sex
mánuði færist maður upp,
standi maður sig vel. Á endan-
um var ég liðþjálfi með ellefu
menn undir mér. Ég lenti í
ýmsu í hernum. Sumt sem
maður vill ekki tjá sig um. Til
dæmis var það ákveðið árið
1989 að allir sem ekki höfðu
búlgörsk nöfn áttu að skipta
um nöfn. Þeim sem ekki gerðu
það var gert skylt að yfirgefa
landið. Þeir sem voru með
rúmönsk nöfn voru fluttir til
Rúmeníu og svo framvegis. í
kringum þetta urðu átök og
herinn kallaður út. Þarna gerð-
ust hlutir sem maður vill
gleyma en getur ekki gleymt.
Það er mér minnisstætt frá
árunum í hernum þegar hand-
sprengja sprakk framan í einn
hermanninn. Við vorum að
æfa handsprengjukast og einn
strákurinn var of forvitinn leit
eitthvað upp þegar hún sprakk
og fékk sprengjuflís í slagæð
í hálsinum. Ég var næstur við
hann og stakk putta í sárið og
stoppaði blæðingarnar. Það
var bíll rétt hjá en ég var ekki
bílstjóri í hernum. Þar sem
bíllinn var nær en bílstjórinn
fór ég með strákinn í bílinn
og brunaði af stað á næsta
sjúkrahús sem var í tuttugu
kílómetra fjarlægð. Þegar ég
kom á spítalann lagðist hann
inn en ég var handtekinn fyrir
að taka bíl í leyfisleysi. Ég
var strax tekinn í herstöðina
og yfirheyrður og fékk tíu
daga refsingu. En ég átti inni
10 daga leyfi þannig að þetta
var jafnað út og ég fékk hvorki
að gista fangaklefa né sofa í
mínu eigin rúmi heima.”
Lærður tam-
búruleikari
–Þú sagðir mér að þú hafir
verið í tónlistarskóla?
„Ég lærði á tambúru sem er