Iðnaðarmál - 01.06.1967, Síða 39

Frá i/ettvangi stjórnunarmála
Einkenni drykkjuhneigðar
eins og þau birtast I starffi
eftir Harrison M. Trice
í mörgum fyrirtœkjum gera stjórnendur sér ekki Ijóst, að áfengissjúklingur
er meðal starfsmanna, fyrr en drykkjusýkin er komin á það stig, að endur-
hœfing sjúklingsins er mjög erfið eða jafnvel ómöguleg. Hér verður bent
á nokkur ráð til að finna áfengissjúklinginn, áður en það er um seinan.
Það er ekki langt síðan litið var á
drykkfelldan starfsmann sem sið-
ferðilega úrkynjaðan vesaling, og eft-
ir nokkur „síðustu tækifæri“ var hon-
um iðulega vikið úr starfi. En nú á
tímum eru stjórnendur farnir að taka
nýja afstöðu til slíkra starfsmanna.
Mörg fyrirtæki líta nú á drykkju-
hneigð sem nokkurs konar sjúkdóm,
og þar sem komizt hefur verið að
þeirri niðurstöðu, að betra sé að end-
urhæfa drykkj umanninn en víkja
honum úr starfi, hafa verið samdar
sérstakar starfsmannaáætlanir og að-
ferðir í þessu skyni. í stuttu máli —
menn hneigjast nú fremur að lækn-
ingum en refsingum.
Þetta breytta viðhorf má að miklu
leyti þakka nýrri fræðslu um vanda-
mál drykkjumannsins, er menn hafa
átt kost á síðustu árin. Það er nú vit-
að, að drykjumaðurinn getur end-
urheimt heilsu sína, og þegar hafður
er í huga hinn mikli kostnaður, er
áfengisvandamálið leggjur stjórnend-
unum sjálfum á herðar, virðast til-
raunir til að endurhæfa gamla og
góða starfsmenn vissulega ómaksins
verðar.
Orannsakað vandamál
En þrátt fyrir þennan vaxandi
skilning á vandamálinu hafa stað-
reyndir um áfengismál ekki verið
teknar með í starfsskýrslur. Eru ein-
hver einkenni drykkjumanna, er birt-
ast í starfinu? Hvernig geta stjórn-
endur borið kennsl á þær hegðunar-
venjur, er gætu bent á drykkjusýki
á byrjunarstigi? Hvaða einkenni eru
það, sem kenna þarf nánasta yfir-
manni að gefa gætur?
Þessar spurningar eru þeim mun
mikilvægari sem það er staðreynd,
að endurhæfing drykkjumannsins er
auðveldari, ef sjúkleiki hans er
greindur snemma. Ef læknisaðgerðir
eru hafnar nógu snemma, verður
auðveldara að fást við hinar sál-
fræðilegu og líkamlegu truflanir,' og
meiri líkur eru til, að hin nauðsyn-
lega endurhæfing drykkjumannsins
verði árangursrík.
Batalíkurnar aukast þannig mjög,
ef unnt er að greina drykkjusjúkling-
inn að störfum, meðan hann enn er
virkur þjóðfélagsþegn og fær um að
bregðast rétt við lækningaraðgerð-
um.
Ég hef rannsakað þessi mál á síð-
astliðnu ári í því skyni að finna ein-
kenni við störfin hjá áfengissjúkling-
um á byrjunarstigi. Árangurinn hirt-
ist hér.
Oflun upplýsinga
Við upphaf rannsóknarinnar var
fyrsta vandamálið í því fólgið að
tiyggja sér viðeigandi upplýsingar
eða skýrslur. En þar sem stutt er síð-
an menn fóru að líta á drykkjusýki
sem heilbrigðisvandamál, kom í ljós,
að starfsmannaskýrslur fyrirtækja
gáfu ekki nægar upplýsingar.
En til var önnur fræðslulind —
hj á félögum AA-samtakanna. Þar var
fólk, sem hafði sjálft hlotið reynslu
á þessu sviði og haldið áfram að
vinna, meðan baráttan hélt áfram, og
að lokum endurheimt heilbrigði sína
og reglusemi með aðstoð samtakanna.
Talið var sennilegt, að með því að
safna frásögnum þessa fólks væri
unnt að finna einhver einkenni eða
ráð til að uppgötva drykkjusýki á
byrjunarstigi.
Safnað var tvö hundruð frásögn-
um AA-félagsmanna með viðtölum
og spurningaeyðublöðum. Það skal
tekið fram, að AA-samtökin áttu eng-
an opinberan þátt í þessari rannsókn,
þar sem slíkt hefði brotið í bága við
meginreglur þeirra, heldur voru það
einstaklingar innan samtakanna, sem
að eigin vilja voru reiðubúnir til
samstarfs.
Aðalspurningin á spurningaeyðu-
blaðinu var þessi:
Hvaða einkenni í sambandi við
starfið myndu hafa gefið athuganda
til kynna, að þú œttir við vaxandi
áfengisvandamál að stríða?
Einkenni viS starfið
Af þessum frásögnum var unnt að
greina úr þau afbrigði í hegðun við
starfið, sem einkenna áfengissjúk-
linga á byrjunarstigi. Á fyrstu stig-
IÐNAÐARMÁL
109