Franskir dagar - 01.07.2013, Page 4

Texti Albert Eirtksson
Myndir úr einkasafni
Q^fiaM/ih c/agajv
JÍMjmmjia/æah
Helga Bjarnadóttir
Helga fæddist í Gilstungu árið 1940, dóttir
hjónanna Bjarna Sigurðssonar og Jóhönnu
Þorsteinsdóttur, þau byggðu seinna Birkihlíð
og bjuggu þar. Hún man fyrst eftir sér tæplega
fjögurra ára gamalli þegar Hrönnin strandaði í
Gvendarnesi, en pabbi hennar var þar um borð.
„Mamma var úti að dusta mottur þegar maður
kom gangandi eftir götunni og tautaði fyrir
munni sér: Allir af á Hrönninni. Mamma féll
í yfirlið á pallinum og ég hljóp inn til að segja
frá. Eg man hve hratt afi hljóp út götuna til að
ná í fréttir. En þeir björguðust allir.
Annars var ég alltaf niðri í eldhúsi hjá ömmu og
afa, Þorsteini og Helgu. Þegar amma og mamma
sögðu að ég ætti að gera eitthvað, sagði afi alltaf:
Látið hana í friði. Ég skildi þegar ég varð eldri að
þá hefði hann misst félagsskapinn. Á fullorðins-
árum var hjólað á afa í Kompaníisbrattanum, eftir
það var hann ekki til vinnu og að mestu heima-
við. Við spjölluðum saman löngum stundum."
Gestagangur var mikill og oft fjör í eldhúsinu
í Gilstungu. A bernskuárum Helgu voru út-
varpstæki fátíð í innbænum. Oft komu gömlu
mennirnir, sátu í hring í eldhúsinu og hlusmðu á
framhaldssögur, fréttir og veður. Mikið var spilað
á spil í Gilstungu. „Þorsteinn afi, amma, Sigga
á Uppsölum og Sólveig á Brimnesi spiluðu vist
kannski í heila viku. Þau rifust og börðu í borð
svo glumdi í: Ef þú hefðir gert þetta eða hitt...
Ég fékk ofnæmi fyrir spilum því á meðan þau
spiluðu fékk ég enga athygli og þess vegna þoli
ég ekki spil síðan.
Fyrir mér var engin dægradvöl nema að lesa. Það
voru böll íTemplaranum sem við mátmm fara á
12 ára, en ég hafði ekki áhuga fyrir böllum. Mér
þótti hundleiðinlegt á ballinu sem ég druslaðist
á 16 ára - til að ganga út. Rúmlega ári síðar
mætti ég tilvonandi eiginmanni á Stöðvarfirði
og hefði aldrei þurft að fara á ball,” segir Helga
sposk á svip.
FERMING
Helga var í síðasta hópnum sem séra Haraldur
Jónasson fermdi. Hann þúaði börnin í spurn-
ingum, en þéraði þau þegar hann óskaði þeim
til hamingju. „Þá vorum við orðin fullorðin. Við
vorum ekki nema sex í árgangnum á Búðum:
Ég, Guðríður Bergkvistsdóttir, Unnur Vest-
4
SKOLAGANGA
Helga byrjaði í skóla 7 ára. „Þarna var ég
alveg ókunnug útbænum, því að innbæ-
ingar og útbæingar töluðust helst ekki
við. Helga segir að Svanhild í Pémrs-
borg hafi aumkað sig yfir hana og boðið
henni að sitja hjá sér í frímínútum. I ung-
lingaskólanum var Helgi Seljan kennari,
nýútskrifaður og aðeins 19 ára gamall.
Hann heillaði alla, meira að setja strák-
amir sem aldrei höfðu opnað bók fóru Fermingardagurinn 6. jiíni 1954. Þrír attliðir, Helga, Bjami faðir hennar
allir að læra. Allt þetta fólk kaus Alþýðu- og Saiomefið uramma.
bandalagið þegar hann var á þingi. Það
segir sína sögu.“
Helga fór í Eiða í 3. bekk, 15 ára gömul, og eftir
það vann hún á Símstöðinni í Valhöll hjá Þorvaldi
Jónssyni. „Fyrst leysti ég Þóru Gunnarsdóttur af
þegar hún var að eiga barn.
Þá vorum við tvær á símanum, við Erla Björgvins
á Svalbarðseyri. Það var opið frá 8 á morgnana
til 8 á kvöldin og auðvitað hægt að hlera allt
sem aðrir sögðu. Þegar Guðbjörg í Arnagerði
hringdi, fannst mér gaman þegar hún brúkaði
kjaft í símann. Þetta var svo nýtt fyrir mér og
skemmtilegt. Hún skammaðist um daginn og
veginn," segir Helga en tekur fram að krakkarnir
í Árnagerði hafi ekki verið orðjótir.
NASISTASLAGURINN
„Þegar ég ólst upp kom Guðni, bróðir Sigurðar
í Þingholti, á hverju sumri með Elsu dóttur sína.
Þegar hún var unglingur dvaldi hún í Þingholti
ogvann í frystihúsinu. Mörgum árum síðar sá ég
minningargrein í Morgunblaðinu og hugsaði með
mér að þetta væri mamma hennar Elsu Guðna.
Ég fer að ræða þetta í Birkihlíð, en ég hafði aldrei
séð eða heyrt mömmu hennar því að Elsa var
alltaf ein með pabba sínum. Þá fékk ég að vita
að móðir Elsu var brottrekin af Búðum og þau
fluttu til Húsavíkur. Móðir mín nötraði af reiði
þegar ég fór að spyrjast fyrir um þetta, þetta er í
eina skiptið sem ég man eftir henni reiðri, þegar
hún sagði: Um þetta er ekki talað hér.
En ég komst að því að móðir Elsu var foringi fyrir
nasista á Fáskrúðsfirði. Upp úr sauð þann fyrsta
maí árið 1937 eða '38, þá slógust kommúnistar og
nasistar þar sem Oddaverkstæðið er í dag. Pabbi
var í hópi kommúnista en þetta voru allfjölmenn
slagsmál.” Helga segir að hún hafði ekki heyrt
um nasistaslaginn fyrr en eftir að hún sá minn-
ingargreinina.
FJÖLSKYLDA VERÐUR TIL
Helga giftist Bergi Hallgrímssyni áriðl958. Hann
fæddist í ört stækkandi útræðisþorpi í Hafnamesi
árið 1929. Bergur var elstur sex systkina, hin eru
Svava, Jóhanna, Guðmundur, Már og Jóna. Þá
ólst frændi þeirra, Ingólfur Kristjánsson upp með
mann, Oddný Björgvinsdóttir, Hákon
Valdimarsson, Gústaf Pálmason og svo
fermdust með okkur systkinin Hulda og
Hermann Steinsbörn í Dölum.
Arið eftir voru teknir upp kirtlar fyrir
fermingarbörn á öllu landinu, en áður
var sérstakur kjóll í kirkjunni en annar
heima. Sigurborg í Bæ (Vilbergsdóttir)
saumaði á mig kjól. í fermingargjöf fékk
ég kommóðu frá ömmu og afa og úr.“