Franskir dagar - 01.07.2013, Page 31

cJíáeyJmiU^umcmáy
Nœst okkur er Merkigilsjjara austan við hana er Portúgiskivogur; þar
strandaði skúta frá Portúgal, skipstjórinn hljóþ fyrirborð með gullkút. Austan
við voginn er Teigjjara og Teigjjörutangi og básinn fjœrst á myndinni er
Hálsbás og tanginn Hálstangi. GvendamesfJesina ber t þjóðveginn austur,
og Skrúðurinn erframmi undan klettunum efst t myndinni. (Úr ömefhaskrá
Gvendamess). Mynd:Toggi (Þorgeir Eiríksson)
Útgerðarmenn heilagrar Önnu voru vissulega
portúgískir en þeir bjuggu í st. Pétursborg og
þeir voru með umboðsmann í Danmörku. Þegar
Nitto kom þangað sagði hann sínar farir ekki
sléttar. Þetta urðu málaferh. Kyhn kom því ræki-
lega til skila að hefði hann ekki tekið þá áhættu
að kaupa, hefðu þessir ágætu útgerðarmenn ein-
faldlega ekki fengið neitt. Einar Bragi endar
umfjöllun sína. „Þótt blendin framkoma Kyhns
vekti að vísu öldur hneykslunar, veit ég ekki til
að hann hafi þurft að skila aftur eyrisvirði af
vínfúndinum - í bráð“.
Þetta varð stórt í pólitík næstu ára. Þegar búið
var að einkavæða „fjármálafyrirtækin”, sýslu-
menn hættir fjármálaeftirlitinu, hækkuðu vextir.
Þeir sem betur máttu sín og þurftu ekki á lána-
fyrirgreiðslu að halda, græddu, hinir sem ekkert
áttu, guldu fyrir. Þessu til viðbótar kom stríð,
allt hækkaði og til að tryggja í sessi nýju versl-
unarstaðina, Eskifjörð Kyhns m.a., voru settar
reglur. Þetta leiddi til þess að þeir betur meg-
andi skrifúðu kónginum og kvörtuðu undan
því að kaupmenn færu illa með viðskiptavini
sína. Kyhn reit það sem hann kallaði „Nauðvörn
gegn ríkjandi yfirvöldum á Islandi”. Magnús
Stephensen svaraði honum og sagði söguna af
strandinu góða. Hér vísa ég í prófritgerð hálf-
dansks frænda míns, hvað annað, Sigurðar Kára
Jakobsen við Hí haustið 2012. Frændsemi var
einmitt það sem Kyhn bar fyrir sig. Islenskir
embættismenn væru hver undan öðrum. Sig-
urður Kári hefur eftir Sigfúsi Hauki Andrés-
syni að Georg Andreas Kyhn hafi ekki verið
neinn venjulegur kaupmaður. Hann hafi jú haft
fleiri en einn verslunarstað undir, sem ekki hafi
verið samkvæmt lögum en kringum þau hafi
Kyhn komist vegna sambanda sinna sem félagi í
„Konunglega Kaupmannahafnarskotfélaginu” og
„Danska bræðrafélaginu’þar sem kóngurinn var
líka félagi eins og Hrefna Róbertsdóttir bendir
á í Wool and Society.
Þegar ég leitaði á netinu að afdrifúm Kyhns
staðfestist sú mynd sem birtist í Eskju og Öld-
inni átjándu af vænisjúkum og siðblindum ein-
staklingi. Hann endar á að vera dæmdur fyrir
rangar sakagiftir og sitja í 22 ár í mkthúsi, til
dánardægurs 1829.
I Öldinni átjándu segir frá því að sýslumaður
í Hoffelli hafi 1780, kært Kyhn, þá á Djúpa-
vogi, fyrir meiðyrði og ranga vog og mæli. Þegar
Sveinn Pálsson kemur að Teigarhorni að líta á
geislasteina 1794 og finnur ekkert nema verks-
ummerki um vonda umgengni ræningja, tilfærir
hann aðeins einn, kaupmann Kyhn. Það má því
leiða h'kum að því að það sem gerði Kyhn kleift
að borga út í hönd eignir konungsverslunarinnar
á Útstekk og komast yfir fleiri verslunarstaði,
með leppum sem hann á pappírnum lánaði fyrir
kaupum á stöðunum, markaðsmisnotkun, hafi
verið silfúrberg frá Helgustöðum og geislasteinar
frá Teigarhorni ásamt strandinu góða rétt austan
hreppamarka Breiðdals- og Fáskrúðsfjarðar-
hrepps í júní 1785.
31