Neytendablaðið


Neytendablaðið - 01.09.2007, Page 18

Neytendablaðið - 01.09.2007, Page 18
Neytendablaðið heldur nú áfram umfjöllun um hina áhugaverðu bók The Omnivore´s Dilemma eftir bandaríska rithöfundinn Michael Pollan. Umfjöllunarefnið að þessu sinni er lífræn ræktun. Lífræn ræktun í sókn Eftirspurn eftir lífrænni ræktun hefur aukist á undanförnum árum. Ástæðan er m.a. aukinn áhugi á umhverfisvernd en hefðbundinn landbúnaður hefur oft í för með sér mikla notkun skordýraeiturs og illgresiseyða auk notkunar á tilbúnum áburði. Þá hafa ýmsar áleitnar spurningar vaknað í sambandi við hefðbundna mat- vælaframleiðslu. Eins og fram kom í síðasta blaði eru grasætur gjarnan fóðraðar á korni og dýrum eru gefin vaxtarhormón og sýklalyf og þau alin í þrengslabúskap. Allt er þetta gert til að auka hagkvæmni og ná niður verði. Hins vegar eru sífellt fleiri neytendur tilbúnir að borga hærra verð fyrir afurðir sem hafa lífræna vottun en lífræn framleiðsla er sá geiri matvælaframleiðslu í heiminum sem vex hvað hraðast. Lítill stuðningur við lífræna ræktun Vinsældir lífrænnar framleiðslu í Banda- ríkjunum eru ekki síður merkilegar fyrir þær sakir að bandarísk yfirvöld komu þar hvergi nærri. Þannig naut lífræn ræktun einskis opinbers stuðnings á sama tíma og aðrir geirar landbúnaðar voru niðurgreiddir af hinu opinbera. Landbúnaðarráðuneytið, USDA, var meira að segja gagngert á móti lífrænni ræktun þar til nokkuð nýlega og leit á lífræna ræktun - kannski réttilega - sem gagnrýni á hefðbundna ræktun sem ráðuneytið hafði lengi vel stutt með ráðum og dáð. Það má því segja að bandarískir neytendur og bændur hafi í sameiningu byggt upp einn stærsta geirann innan matvælaiðnaðar algerlega án aðkomu bandarískra stjórnvalda. Vottun sem hægt er að treysta Uppruni matvæla skiptir marga neytendur máli og í versluninni Whole Foods, sem selur lífræna framleiðslu, er uppruni matvæla kynntur með myndum og frásögnum af litlum sveitabýlum, sólríkum ökrum og sælum búfénaði. Eitt af lykilatriðum lífrænnar ræktunar eru þau samskipti sem eiga sér stað á milli framleiðenda og neytenda og með einu litlu merki, lífrænni vottun, fá neytendur meiri upplýsingar um matvöru en gengur og gerist. Neytandi sem kaupir lífrænt ræktuð matvæli sendir þau skilaboð til baka upp fæðukeðjuna að hann kunni að meta tómata sem framleiddir eru án eiturefna eða mjólk sem fengin er úr kúm sem ekki hafa verið gefin vaxtarhormón. Orðið „organic“, lífrænt, er þannig eitt mikilvægasta orðið í verslunum og því ekki að undra að margir framleiðendur vildu fá lífrænan stimpil á vöru sína án þess að þurfa að uppfylla öll skilyrði. Það leit einmitt út fyrir að það gæti orðið. Barist um skilgreiningu Ólík öfl og ýmsir hagsmunaaðilar börðust um yfirráðin á skilgreiningu „lífrænnar ræktunar“ og var baráttan löng og ströng. Landbúnaðargeirinn barðist fyrir því að skilgreiningin yrði eins ónákvæm og mögulegt var, að hluta til með það fyrir augum að auðveldara yrði fyrir stóra og þekkta matvælaframleiðendur að komast inn á markaðinn en einnig af ótta við að allar matvörur sem ekki eru lífrænt ræktaðar (t.d. erfðabreytt matvæli) fengju á sig neikvæðan blæ. Óánægja með staðla Árið 1997 setti USDA loksins staðla um lífræna ræktun, þ.e. hvaða skilyrði vörur þyrftu að uppfylla til að hljóta vottun sem lífræn afurð. Staðlarnir voru að mörgu leyti frábrugðnir því sem gerist í Evrópu. Til dæmis var leyfilegt að nota erfðarbreyttar lífverur og skólp við framleiðsluna. Margir töldu að fyrirtæki eins og Monsanto eða ADM hefðu beitt áhrifum sínum en allt eins má gera ráð fyrir að USDA hafi einfaldlega gengið út frá þeirri ályktun að fyrirtæki vildu eins losaralega löggjöf og unnt væri. En lífræni geirinn er ekki eins og annar iðnaður. Framleiðendur lífrænna vara og neytendur brugðust ókvæða við og kröfðust þess að kröfurnar yrðu strangari og að lokum varð USDA að draga í land. Lífræn sjónvarpsmáltíð fyrir örbylgjuofn Gene Kahn stofnaði Cascadian Farm árið 1971. Eins og títt var um lífræna bændur á þessum tíma skorti hann faglega þekkingu og oftar en ekki varð uppskerubrestur. Ógöngur alætunnar 1 NEYTENDABLA‹I‹ 3. TBL. 2007

x

Neytendablaðið

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Neytendablaðið
https://timarit.is/publication/904

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.