Neytendablaðið - 01.10.2009, Qupperneq 20

Í ágúst 2008 fengu Neytendasamtökin nokkur mál inn á borð
til sín sem varða myntkörfulán Kaupþings. Töldu lántakendur
að skilmálarnir væru villandi og að bankinn hefði brotið lög
um neytendalán þar sem hann hefði ekki upplýst um mikilvæg
atriði er varða vaxtakjörin. Neytendasamtökin skoðuðu málið og
tóku undir athugasemdir lántakenda. Í framhaldinu var mál eins
félagsmanns, sem tekið hafði myntkörfulán hjá Kaupþingi, sent
til Neytendastofu sem fer með eftirlit með lögum um neytendalán
nr. 121/1994.
Ólögmætir skilmálar
Neytendastofa komst að þeirri niðurstöðu að Kaupþing hefði brotið
gegn 6. og 9. grein laga um neytendalán þar sem bankinn tilgreindi
ekki í skilmálum lánasamnings með hvaða hætti vextirnir væru
breytilegir og við hvaða aðstæður þeir breyttust. Kaupþing áfrýjaði
niðurstöðunni til áfrýjunarnefndar neytendamála sem hefur haft
málið til meðferðar frá því í apríl og hefði niðurstaðan því átt að
vera löngu komin.. Niðurstaða hafði þó ekki borist þegar blaðið fór
í prentun en henni verður gerð skil á heimasíðu Neytendasamtak­
anna.
Um hvað stendur styrinn?
Vextir á myntkörfulánum Kaupþings kallast kjörvextir og eru
samsettir úr millibankavöxtum (LIBOR) og sérstöku álagi sem
Kaupþing ákveður einhliða og við höfum ákveðið að kalla kjörvaxta­
álag. Ekki fer neinum sögum af því hvað Kaupþing kallar þetta álag
enda er það hvergi nefnt á nafn, hvorki í skilmálum né á heimasíðu
bankans. Kaupþing hefur hækkað þetta álag á undanförnum árum
og 1. júlí 2008 hækkaði það um 0.8 prósentustig. Hafði þetta álag
þá hækkað alls um 2 prósentustig á tveimur árum. Þegar hér var
komið sögu fannst mörgum lántakendum vaxtastigið á erlendri
mynt orðið ansi hátt. Þegar farið var að grafast fyrir um málið kom í
ljós að það voru ekki millibankavextir á jenum, evrum, svissneskum
frönkum og bandaríkjadal sem höfðu hækkað svo mikið heldur
hafði Kaupþing hækkað kjörvaxtaálagið jafnt og þétt.
Allar upplýsingar verða að liggja fyrir
Þegar neytendur taka lán verða allar upplýsingar sem máli skipta að
liggja fyrir. Ef vextir eru breytilegir, eins og er tilfellið í myntkörfu­
lánum, á bankinn að veita upplýsingar um það með hvaða hætti
vextirnir geta breyst. Ekki er nóg að segja í skilmálum að bankanum
sé heimilt að breyta vöxtum á 3ja mánaða fresti til samræmis við
þá vexti sem gilda á nýjum lánum. Þá ber bankanum að upplýsa
lántakendur um alla þá þætti sem hafa áhrif á vaxtakjörin og er
kjörvaxtaálagið þar ekki undanskilið. Lántakendur gátu ekki vitað
að kjörvextir Kaupþings væru samsettir úr millibankavöxtum og
sérstöku álagi því það kemur hvorki fram í skilmálum lánsins né
á heimasíðu bankans. Þá gátu lántakendur ekki vitað hvort og
hversu mikið þetta álag gat hækkað og hvaða ástæður lægju að
baki hækkuninni.
Skilmálar Kaupþings sér á báti
Félagsmaðurinn sem sendi mál sitt til Neytendastofu benti m.a. á að
villandi skilmálar Kaupþings hefðu gert það að verkum að erfitt ef
ekki ómögulegt væri að bera saman tilboð bankanna á myntkörfu­
lánum enda eru skilmálar Kaupþings ólíkir skilmálum annarra lána­
stofnana sem nota einungis millibankavexti plús fast vaxtaálag. Í
ákvörðun Neytendastofu segir:
„Að mati Neytendastofu bindur framkvæmd annarra lánastofnana
ekki Kaupþing í skilmálum sínum. Stofnunin telur þó ríka skyldu
hvíla á Kaupþingi að skýra þær aðstæður sem leiða til breytinga á
vöxtum sér í lagi þar sem framkvæmd Kaupþings er ekki í samræmi
við framkvæmd annarra lánastofnana eða þá framkvæmd sem
almennt tíðkast á lánamarkaði.“
Hvert er næsta skref?
Ljóst er að lántakendur eiga rétt á leiðréttingu vegna hinna villandi
skilmála enda getur bankinn bakað sér skaðabótaskyldu með því
að brjóta lög um neytendalán. Næsta víst er að lántakendur eiga
allavega rétt á leiðréttingu sem nemur hækkun kjörvaxtaálags frá
þeim degi sem lánið var tekið auk dráttarvaxta. Neytendasamtökin
munu fylgja máli fyrrnefnds félagsmanns eftir og setja nýjustu
fréttir á heimasíðuna.
Villandi skilmálar
á myntkörfulánum Kaupþings
0 NEYTENDABLA‹I‹ 3. TBL. 2009