Neytendablaðið - 01.11.2009, Blaðsíða 11

meira en íbúar Shanghai en fær 40% lægri laun. Farandverkafólkið
þarf að fara í gegnum flókið og kostnaðarsamt ferli til að fá
dvalarleyfi og jafnvel þótt það takist er ýmis grunnþjónusta (s.s.
menntun, heilsugæsla og framboð á húsnæði) mjög skert eða ekki
til staðar. Farandverkafólki er gert erfitt fyrir að flytja fjölskyldur
sínar með sér og börnum þeirra er jafnvel meinaður aðgangur að
skólum. Atvinnurekendur notfæra sér jafnframt bága réttarstöðu
farandverkafólksins sem er ekki líklegt til að verða til vandræða
þrátt fyrir að á því sé brotið.
Allt betra en fátæktin í sveitinni
Rivoli hitti Jiang Lan, sem starfar í vefnaðarvöruverksmiðju í
Shanghai. Hún vinnur átta tíma á dag sex daga vikunnar og fær
fyrir það 100 bandaríkjadali á mánuði. Lan er ánægð með starf sitt
þótt það sé hvorki skemmtilegt né vel launað. Ástæðan fyrir því að
Lan kvartar ekki er sú að aðrir valkostir eru einfaldlega enn verri.
Rivoli bendir á að Jiang Lan njóti þrátt fyrir allt mun betri kjara,
meira frelsis og öruggara vinnuumhverfis en kynsystur hennar hafa
gert í gegnum tíðina. Þrátt fyrir að enn sé langt í land hafi botninum
verið náð. Rivoli segir að aðstæður verkafólks í fátækum löndum
fari batnandi, þökk sé baráttu ýmissa samtaka og hagsmunahópa
sem hafa látið sig málið varða.
Vandræði bolsins byrja fyrir alvöru
Þegar búið er að sauma bolina eru þeir fluttir aftur til Bandaríkjanna,
nánar tiltekið til Miami. Hér er komið að einhverjum flóknasta og
erfiðasta hluta ferðalagsins því það er ekki hlaupið að því að komast
yfir landamærin. Á sama tíma og hagsmunasamtök innlendra fram-
leiðenda vilja vernda störf og halda innfluttum vefnaðarvörum og
fatnaði frá Bandaríkjunum með öllum ráðum vilja innflytjendur
og seljendur losa um höft og hömlur. Til að sætta bæði sjónarmið
hefur verið komið upp svo flóknu haftakerfi að annað eins hefur
vart sést. Jafnvel landbúnaðarkerfið bliknar í samanburðinum og
er þá mikið sagt.
Flókið regluverk
Samkvæmt svokölluðum fríverslunarsamningi milli Bandaríkjanna
og eyja Karíbahafsins, sem gerður var 2002, má flytja inn til Banda-
ríkjanna fatnað frá 24 ríkjum í Karíbahafinu án tolla en það gildir
þó einungis ef tvinninn og efnið sem notað er við framleiðsluna
hefur verið framleitt í Bandaríkjunum. Efnið þarf einnig að hafa
verið litað og klippt í Bandaríkjunum. Hins vegar mega efnisbútarnir
hafa verið klipptir á Karíbaeyjum ef tvinni frá Bandaríkjunum er
notaður til að sauma flíkina saman. Hvað varðar stuttermaboli þá
eru engir tollar á bolum frá Karíbaeyjum þótt efnið sé framleitt þar
svo framarlega sem tvinninn er bandarískur en þá eru sett takmörk
við fjölda stuttermabola sem flytja má inn. Þessar reglur eiga,
eins og fyrr segir, aðeins við um boli sem koma frá Karíbaeyjum.
Mismunandi reglur gilda um innflutning á bolum allt eftir því
hvaðan þeir koma.
Hagsmunagæsla skilar árangri
Rivoli hitti Auggie Tantillo, formann American Manufacturing
Trade Action Coalition, samtaka sem berjast fyrir því að halda
störfum í vefnaðarvöru- og fataframleiðslu. Hagsmunasamtök
í þessum geira hafa um langt skeið verið gríðarlega áhrifamikil
og samstaðan hefur gert það að verkum að þau hafa áhrif langt
umfram það sem eðlilegt mætti teljast. Í júní 2003 sameinuðust
13 hagsmunasamtök vefnaðarvöru- og fataframleiðanda og
kröfðust þess að ríkisstjórn Bush gripi til aðgerða gegn Kína. Þess
var krafist að settir yrðu innflutningskvótar á kínverskt efni og
fatnað en einnig að innflutningur á fatnaði frá öðrum löndum yrði
takmarkaður ef efnið væri framleitt í Kína. Nokkrum vikum síðar
var bætt um betur þegar þess var krafist að kvótar yrðu settir á
kínverskar prjónavörur, brjóstahaldara, sloppa og hanska. Kínverjar
sendu fulltrúa til Washington til að reyna að skakka leikinn en
bandarísk stjórnvöld þurftu að gera upp við sig hvort þau ættu að
reita Kínverja eða Auggie og félaga til reiði. Stjórnvöld ákváðu að
standa með Auggie, þar sem þingkosningar voru á næsta leiti.
Frjáls viðskipti - nema með vefnaðarvörur
Í sumum tilfellum höfðu höftin ekki tilætluð áhrif, eins og þegar
innflutningur á bómull var verulega takmarkaður á áttunda
áratugnum. Þá margfaldaðist innflutningur á fatnaði úr öðrum
efnum, s.s. ull og gerviefnum, enda engir kvótar á slíkum vörum.
Í kosningabaráttunni lofaði Nixon því að settur yrði kvóti á annan
vefnaðarvöruinnflutning en um leið og hann var kosinn þurfti hann
að sameina hugsjónina um frjáls viðskipti og kosningaloforðin. Eins
Íbúum í sveitum Kína er gert erfitt fyrir að flytja sig um set
11 NEYTENDABLA‹I‹ 4. TBL. 2009