Ægir - 01.11.2005, Blaðsíða 57

57
U P P G J Ö R Á R S I N S
skiptum milli stjórnsýslu um-
hverfismála og sjávarútvegs,
a.m.k. hin síðari ár.
Markmiðin eru sameiginleg en
enn þarf að huga að ýmsum að-
gerðum til að tryggja framtíð ís-
lenskra hafsvæða. Því er ekki að
neita að ekki eru allir fyllilega
sammála um hvaða aðgerðir og
leiðir eigi að velja svo ofangreind-
um markmiðum sé náð - það skal
tekið fram að hér er ekki verið að
tala um fiskveiðistjórnunarkerfi.
Á árinu kom út skýrslan „Fyrir
stafni haf, tækifæri tengd sigling-
um á norðurslóðum“ sem fjallar
um hvaða möguleikar myndu
fylgja aukinni skipaumferð við
landið ef og þegar siglingar hefj-
ast fyrir alvöru um Norður-Íshafs-
leiðin frá Kyrrahafi til Atlants-
hafs og vegna aukins olíuútflutn-
ings frá Norðvestur-Rússlandi.
Skýrsla þessi vakti óneitanlega
blendnar tilfinningar enda hefðu
stórauknar siglingar olíuskipa og
fraktskipa hér við land, misvel
búnum og stýrt af mönnum sem
þekkja ekki til, ekki síður í för
með sér aðsteðjandi hættu á stór-
um mengunaróhöppum. Það er
ljóst að það þarf að undirbúa far-
veginn vel hér á landi og til þess
þarf auknar fjárveitingar í þennan
málaflokk.
2. Gert er ráð fyrir því að 2006
verði að miklu leyti beint fram-
hald af fyrra ári þar sem enn hafa
ekki verið staðfestir nokkrir al-
þjóðlegir samningar um varnir
gegn mengun sjávar og enn er
unnið að nokkrum reglugerðum
sem tengjast framkvæmd laganna
frá 2004. Það er hins vegar sér-
staklega horft til þess að auka
samstarf við aðila sjávarútvegsins
og hvetja til opinnar og almennr-
ar umræðu um aðgerðir til vernd-
ar umhverfi hafsins.
Magnús Þór Hafsteinsson,
alþingismaður:
Ískyggilegar fréttir af
haustralli Hafró
1. Því miður
er það svo að
það eftir-
minnilegasta
varðandi
sjávarútveg-
inn á árinu
sem er að
líða, eru nei-
kvæðar frétt-
ir. Þar ber fyrst að nefna ástand
þorskstofnsins sem versnar nú
með hverjum misserinu sem líð-
ur. Það voru mjög slæmar fréttir
sem bárust eftir togararall Haf-
rannsóknastofnunar í mars. Þann
20. apríl skrifaði ég eftirfarandi á
heimasíðu mina eftir að hafa lesið
fréttatilkynningu um niðurstöður
togararallsins: „Þrír af fjórum síð-
ustu árgöngum þorsksins eru
taldir mjög lélegir, sá fjórði sem
er frá 2002 virðist ná í átt að vera
meðalárgangur. Þetta eru hrika-
legar fréttir. Þorskstofninn, okkar
verðmætasti bolfiskstofn, er nán-
ast í frjálsu falli miðað við þetta.
Öðruvísi getur varla farið ef ný-
liðunin bregst svona ár eftir ár.
Spár Hafrannsóknastofnunar um
vöxt þorskstofnsins ganga hvergi
eftir. Heildarársafli af þorski hér
við land er við sögulegt lágmark
ár eftir ár, þrátt fyrir stanslausa
friðun undir því sem sumir hafa
vilja kalla „besta fiskveiðistjórn-
unarkerfi í heimi“. Á sama tíma
og þetta gerist, horfum við upp á
sjávarbyggðirnar veikjast ár frá
ári. Veiðiheimildirnar færast
sömuleiðis á æ færri hendur. Það
er löngu orðið deginum ljósara að
við erum að gera hlutina kolvit-
laust þegar fiskveiðistjórnun er
annars vegar. Vanhæfir menn eru
við stórn fiskveiða hér á landi,
menn flæktir í vef hagsmuna-
gæslu sem löngu eru hættir að
gera mun á réttu og röngu þegar
áherslur í fiskveiðistjórnun eru
annars vegar. Það er löngu kom-
inn tími til að skipta um lið“.
Ég krafðist fundar í sjávarút-
vegsnefnd Alþingis þar sem for-
stjóri Hafrannsóknastofnunar var
kallaður fyrir ásamt sérfræðing-
um. Það voru mikil vonbrigði að
aðrir þingmenn í nefndinni, og
þá einkum stjórnarþingmenn
virðast ekki gera sér nokkra grein
fyrir því hve alvarlegt ástandið er.
Í júníhefti Ægis tjáði ég mig
svo um ástandið á þorkstofninum
og ræddi hugmyndir mínar um
úrbætur svo hægt verði að snúa
stöðugu undanhaldi í sókn á nýj-
an leik. Það viðtal má nálgast á
heimasíðu minni (www.alt-
hingi.is/magnush). Þann 8. des-
ember síðastliðinn fékk ég svo ut-
andagskrárumræðu á Alþingi um
stöðu þorskstofnsins og aflahorf-
ur. Þar sagði ég m.a.:
„Arfavitlaus nýtingarstefna
fiskstofna á Íslandsmiðum undan-
farinn aldarfjórðung er nú að
koma okkur Íslendingum í koll.
Þorskstofninn, okkar verðmætasta
auðlind sem skapað hefur svo
mikla atvinnu og auðlegð fyrir
fólkið í landinu, hefur orðið fyrir
miklum skaða. Fyrir atbeina mis-
viturra manna og oft litla þekk-
ingu stjórnmálamanna hafa menn
nýtt fiskimiðin með þeim afleið-
ingum að þorskstofninn þrífst
orðið mjög illa. Vísbendingarnar
um það eru alls staðar sjáanlegar.
Hér má telja þær upp í stuttu
máli en tíminn leyfir því miður
ekki lengri fyrirlestur þó svo að
hægt væri að halda mjög langa
ræðu um þessa hluti.
Í fyrsta lagi, aldur þorsksins
þegar hann verður kynþroska hef-
ur farið lækkandi. Á 9. áratugn-
um var þorskurinn á bilinu 6-7
ára gamall þegar um það bil
helmingur hvers árgangs varð
kynþroska og hrundi í fyrsta sinn.
Síðustu 10 árin hafa fiskarnir ver-
ið á bilinu 5-6 ára þegar um það
bil helmingur hvers árgangs hefur
orðið kynþroska. Athugum það
að kynþroskaaldurinn hjá stórum
hluta af yngri fiski hefur líka far-
ið lækkandi þannig að hér horf-
um við upp á mjög alvarlega
hluti, virðulegi forseti. Þetta
skiptir mjög miklu máli fyrir af-
rakstur fiskstofns eins og þorsks-
ins. Hjá öllum lífverum fer gríð-
arleg næring og orka í að fjölga
sér sem annars hefði nýst í vöxt.
Með öðrum orðum dregur þetta
úr vaxtarmöguleikum fiska þegar
þeir verða kynþroska og þetta
bitnar að sjálfsögðu á afrakstrar-
getu stofnsins.
Fiskveiðar snúast um peninga
og að sjálfsögðu fáum við greitt
fyrir hvert kíló sem við náum að
veiða og landa úr stofninum.
Ótímabær kynþroski getur valdið
mjög miklu efnahagstjóni. Margt
bendir til að smáþorskur sem er
að hrygna í fyrsta skipti skili litlu
af sér í formi seiða sem geta aukið
nýliðun í stofninum. Það er því
alger sóun þegar svona fiskur
hrygnir.
Auk þess má leiða líkum að því
að töluvert af þeim fiski sem
hrygnir drepst eftir það þar sem
allt hrygningarferlið veldur svo
miklu álagi á fiskinn. Í ofanálag
við lélegan vöxt fáum við ótíma-
bær afföll úr heilu árgöngunum.
Fiskurinn drepst, hann hverfur,
hann týnist.
Lítum þá á annað, holdafar
þorsksins. Það hefur versnað
aegir11_des2005.qxd 16.12.2005 15:48 Page 57