Ægir - 01.08.2010, Qupperneq 6

6
R I T S T J Ó R N A R P I S T I L L
Það væri synd að segja að lognmolla ríki í sjávarútvegi á Íslandi.
Þannig er það ekki, hefur ekki verið og verður líkast til aldrei. Sjáv-
arútvegurinn er ekkert öðruvísi en aðrar atvinnugreinar hvað það
varðar að hún á ákveðna hagsmuni undir til að þrífast og þróast,
vaxta og dafna. Þannig er það um allar greinar og þá fyrst værum
við sem þjóð í vanda stödd ef þeir sem í atvinnugreinunum starfa
gættu ekki hagsmuna sinna greina. Á stundum mætti ætla af
umræðunni að það þyki sjálfsagt að bregðast við af hörku og
úthrópa talsmenn og forvígismenn atvinnugreina hér á landi ef þeir
koma fram á sjónarsviðið og benda sjórnvöldum eða öðrum á atriði
sem betur megi fara. Þetta hefur orðið sér í lagi áberandi í kjölfar
hins margumrædda bankahruns en ef litið er yfir sama tímabil mætti
líka spyrja sig þeirrar spurningar hvort þetta eðli umræðunnar hafi
ekki einmitt orðið okkur fjötur um fót.
Í Ægi að þessu sinni er rætt ítarlega við Eggert Benedikt Guð-
mundsson, forstjóra HB Granda, stærsta sjávarútvegsfyrirtækis
landsins. Í viðtalinu kemur skýrt fram hvernig fyrirtækið hefur þró-
ast, stækkað og í rauninni umbreyst í takti við umhverfi sitt. Eggert
leggur mikla áherslu á markaðsmálin og er áhugaverður sá sjónar-
hóll að markaðsdeild fyrirtækisins sé í raun hið eiginlega andlit HB
Granda út á við.
„Við seljum allt til valinna viðskiptavina sem í flestum tilvikum
eru einnig nánir samstarfsaðilar okkar. Að stórum hluta eru þetta
tiltölulega lítil fyrirtæki, þar sem afurðir frá HB Granda eru stór hluti
af rekstrinum. ESB ríkin með Þýskaland, Frakkland, Belgíu og Bret-
land sem stærstu markaðssvæði, eru okkar langstærsti markaður.
Noregur hefur verið annað stærsta markaðssvæði okkar og síðan
seljum við m.a. afurðir til fyrirtækja í Bandaríkjunum, Brasilíu, Jap-
an, Suður-Kóreu, Rússlandi, Úkraínu, Póllandi, Hvíta-Rússlandi, Kína
og á Spáni svo fátt eitt sé nefnt,“ segir forstjóri HB Granda í viðtal-
inu og þessi lýsing endurspeglar ekki aðeins fjölbreytileika markað-
arins heldur ekki síður það viðhorf að viðskiptavinirnir eru ekki bara
kaupendur heldur í raun samstarfsaðilar. Það er áhugaverð nálgun.
Eggert Benedikt víkur að hinni margumtöluðu deilu um fyrningar-
leið, uppboðsmarkað veiðiheimilda og störf sáttanefnar og lýsir
áhyggjum af því að þessi þáttur umhverfisins sé óstöðugur, þ.e. sá
stjórnmálalegi. Ekki aðeins valdi óvissa hvað skipulag sjávarútvegs-
ins varðar til framtíðar vanda í sjávarútvegsfyrirtækjunum sjálfum
heldur og ekki síður fyrir þann mikla fjölda fyrirtækja sem lifi að
stærstum hluta á þjónustu við greinina. „Ef fara á í aðgerðir sem
kollvarpa núverandi fyrirkomulagi þá er bara verið að eyðileggja
verðmæti og þá arðsemi sem auðlindin er að gefa af sér,” segir for-
stjórinn.
Hvað varðar aðildarviðræður að ESB segir forstjóri HB Granda að
óhjákvæmilegt kunni að vera að leiða viðræður um aðild til lykta. En
hann vekur einnig athygli á því að sjávarútvegur sé ekki eiginleg
atvinnugrein innan Evrópusambandsins „heldur miklu frekar sem
eins konar félagslegt vandamál á meðan Íslandingar eru að rekja
sjávarútvegsfyrirtæki sem eiga að skila eigendum sínum og þjóðar-
búinu arði.“
Í heild sinni dregur forstjóri HB Granda upp mynd af því hve mikið
er í húfi fyrir stór fyrirtækið á borð við það sem hann stýrir að
umhverfið sé stöðugt og heildarmyndin sé öll uppi á borðum þegar
rætt er um breytingar. Óhætt er að taka undir það.
Flottrollið veldur skaða
Samkvæmt áralöngum ransóknum finnska vísindamannsins
Petri Suuronen hjá norsku Hafrannsóknastofnunni drepur
flottroll með smugi fiska 10 til 15 falt það magn sem það
veiðir og skilar að landi. Flottroll splundrar fiskitorfum og
ruglar göngumynstur þeirra til hrygninga- og uppeldisstöðva.
Flottroll drepur auk þess sem meðafla gríðarlegt magn af
bolfiski og seiðum ýmisa fiskitegunda sem síðan er brætt í
mjöl og lýsi til skepnufóðurs. Dæmi er um allt að 60 tonn af
laxi hafi komið í einu holi í flottroll í lögsögu Íslands og verið
kastað dauðum aftur í sjóinn.
Hrun hörpudisksstofnsins við Ísland má einnig rekja til
flottrollsveiða. Hörpudiskurinn lifir á svifþörungum og smáum
lífrænum ögnum sem berast með straumum nálægt sjávar-
botninum. Hann heldur sig mest á hörðum botni á 15-80 m
dýpi, einkum þar sem straumar bera að gnótt næringarefna.
Grænþörungar og plöntur geyma forðanæringu á formi
sterkju í frumu líffærum sem nefnast plastíð. Þetta eru einu
hópar lífvera sem gera það.
Eftir að farið var að veiða loðnu í gríðarlegu magni og þá
einkum í flottroll hefur varla komið loðna inn á Breiðafjörð til
hrygningar. Hún hefur einfaldlega verið drepin og torfunum
splundrað. Grænþörungur sem er aðalfæða hörpudisksins
nærist aðalega á næringarsúpu úr rotnandi loðnu sem verður
til við það er loðna hrygnir og deyr.
Beint samhengi er á milli loðnuveiða og hruns hörpuskelj-
arstofnsins á Breiðafirði. Hörpudiskurinn hafði ekki rétta
næringu og sýktist af þeim sökum og stofninn hrundi.
Níels Á. Ársælsson í grein á vefnum bb.is
Smábátaútgerðin aldrei verið mikilvægari
Eðlileg afleiðing þessa var og er að hlutverk smábátaútgerð-
arinnar í þjóðlífi og þjóðarbúskap hefur margfaldast. Í dag
gegnir hún mikilvægara hlutverki í tekjuöflun og atvinnulífi
þjóðarinnar en nokkru sinni. Hafi einhverntíma verið ástæða
til þess fyrir félagið að vera stolt af þeirri staðreynd er það
nú, þegar þjóðarbúið glímir við erfiðleika af stærðargráðu
sem engan óraði fyrir að myndu nokkru sinni henda það.
Allt þetta á rót sína að rekja til þess að frelsisþráin rak
okkur áfram. Þráin til að vera ekki undir oki hafta og banna
sem ekkert höfðu með vernd fiskistofna eða umhverfisins í
hafinu að gera.
En hefur okkur auðnast að viðhalda þessari frelsisþrá og
sannfæringu, eða glötuðum við þessum dýrmætum einhvers-
staðar á vegferðinni?
Enn þann dag í dag er þessu auðsvarað. Félagið sýnir
með ályktunum sínum og málflutningi að hvorki stjórnvöldum
né öðrum hagsmunasamtökum hefur tekist að pakka því
ofaní kassa einlitrar sérhyggju og sérhlífni. Enn þann dag í
dag, aldarfjórðungi eftir stofnun félagsins og hafandi glímt
lengst af við stjórnvöld sem hafa viljað troða smábátaflotan-
um í skjóðu hinnar ferhyrndu hugsunar, enduróma ályktanir
svæðifélaga Landssambands smábátaeigenda þrána til frels-
is: Frjálsar handfæraveiðar, strandveiðar, frjálsar ufsaveiðar,
línuívilnun, langa, keila og skötuselur sem meðafli, grá-
sleppuveiðar utan kvóta: allt eru þetta þess rækileg merki.
Arthúr Bogason, formaður Landssambands smábátaeigenda, í setningarræðu aðalfunar
2010
U M M Æ L I
Þegar mikið
er í húfi