Ægir - 01.08.2010, Blaðsíða 24

24
t.d. þegar sjávarútvegsráðherra var að
taka ákvarðanir um mál sem menn töldu
að hefðu verið á meðal þeirra sem sátta-
nefndin átti að fjalla um og með því hafi
verið grafið undan starfi nefndarinnar.
Fyrningarleiðin er afskaplega slæm fyrir
sjávarútveginn sem og þau fyrirtæki sem
í þessari grein starfa. Mér finnst í því
sambandi að menn geri oft ótrúlega lítið
úr því vistkerfi sem sprottið hefur upp í
kringum sjávarútveginn. Virðingarleysið
fyrir atvinnulífinu er ótrúlega mikið. Í
þessu sambandi heyrist oft sá málflutn-
ingur að það sé í góðu lagi að innkalla
veiðiheimildirnar vegna þess að fiskur-
inn verði áfram í sjónum og afurðirnar
muni áfram koma úr auðlindinni. Veiði-
heimildirnar muni bara flytjast til annarra
fyrirtækja sem sjái um að veiða þær.
Málið er ekki svona einfalt. Auk þess,
sem það þarf að veiða og vinna fiskinn,
þá þarf að koma afurðunum á þá mark-
aði sem gefa best af sér og það þarf að
tryggja að gæðin uppfylli ströngustu
kröfur. Öll þessi kunnátta og þekking er
til staðar innan sjávarútvegsfyrir-
tækjanna. Þar fyrir utan hangir fleira á
spýtunni en bara sjávarútvegsfyrirtækin
og nægir þar að nefna mikinn fjölda
stoðfyrirtækja sem þjónusta sjávarútveg-
inn. Í þeim hópi eru fjölmörg verkstæði,
þróunarfyrirtæki, umbúðarfyrirtæki og
hugbúnaðarfyrirtæki svo fátt eitt sé
nefnt. Ef fara á í aðgerðir sem kollvarpa
núverandi fyrirkomulagi þá er bara verið
að eyðileggja verðmæti og þá arðsemi
sem auðlindin er að gefa af sér. Eitt
besta og nýjasta dæmið um það hvernig
hægt er að eyðileggja verðmæti með
þessum hætti eru strandveiðarnar. Þar er
um að ræða verstu meðhöndlun á afla
sem þekkist í íslenskum sjávarútvegi.
Það er verið að veiða aflann á örfáum
dögum í hverjum mánuði, þegar sjórinn
er heitastur og það á bátum sem hafa
minnsta möguleika til kælingar á aflan-
um. Ég heyrði á dögunum viðtal við öld-
ung í greininni, sem stundaði strandveið-
ar í sumar, og hann var mjög ánægður
með þennan möguleika. Eini gallinn
væri sá að veiðarnar röðuðust á örfáa
daga og því væri réttast að úthluta
strandveiðikvótanum á viðkomandi báta.
Það er auðvitað skynsamlegast að stunda
ekki olympískar veiðar en gengi þetta
eftir þá gætu viðkomandi útgerðarmenn
sennilega selt kvótann sinn í fjórða
skiptið.“
Sóknarfærin eru fyrir hendi
- Hvað með sóknarfæri í íslenskum sjáv-
arútvegi? Hvað er hægt að gera til að
auka verðmætasköpunina?
„Það var einmitt fjallað um þetta mál
á ráðstefnunni sem ég minntist á hér að
framan. Kristján Hjaltason hélt þar afar
fróðlegt erindi en í því velti hann því
fyrir sér hvernig hægt væri að auka út-
flutningstekjurnar úr um 200 milljörðum
króna í fyrra í um 250 milljarða króna á
næstu fimm árum. Það er 25% vöxtur og
þótt það hafi þótt dágott fyrir nokkrum
árum þá þætti þetta ekki mikill vöxtur í
mörgum öðrum greinum. Niðurstaða
Kristjáns var sú að þetta væri mögulegt
með því að huga að mörgum smærri at-
riðum og breytingum. Aukið fiskeldi er
tvímælalaust eitt af því sem getur skilað
góðum árangri þegar til lengri tíma er lit-
ið. Við hjá HB Granda höfum tekið þátt í
því starfi með þróunarverkefni okkar á
sviði þorskeldis í Berufirði og þátttöku í
öðrum fiskeldisfyrirtækjum. Kristján
benti einnig á að auka mætti verðmætin
með meiri fullvinnslu á afurðunum og
með því að finna betri og verðmætari
markaði fyrir vörurnar. Einnig væri hægt
að bæta nýtinguna á flökum og ýmsum
aukaafurðum s.s. hausum, hryggjum og
slógi. Þetta eru bara nokkur dæmi en ég
er sammála Kristjáni í því að þetta er
eitthvað sem sjávarútvegsfyrirtækin
verða að huga sérstaklega að, ekki síst
nú þegar veiðiheimildirnar hafa verið að
dragast saman. Ég held að þetta sé mjög
heilbrigð nálgun því maður sér það ekki
fyrir sér að hægt sé að finna upp eitt-
hvað eitt nýtt sem gæti t.d. tvöfaldað
verðmæti afurðanna á komandi árum.
Fremur verður að vinna að mörgum
smáum atriðum, sem til samans geta
skapað þennan vöxt.“
- Þú hefur sagt að viðskiptavinir HB
Granda erlendis séu aðallega smærri fyr-
irtæki sem þið eigið mjög náið samstarf
með. Er ekki erfitt að slíta á slík tengsl ef
betri möguleikar bjóðast?
„Vissulega. Þarna er um að ræða fyrir-
tæki sem eru að mestu leyti að vinna úr
afurðum frá HB Granda. Samstarfið er
mjög náið og að mörgu leyti lítum við á
þau sem framlengingu okkar út á mark-
aðina. Þessi fyrirtæki hafa alla burði til
að ná fram hámarksverðmætum fyrir af-
urðirnar og þess höfum við notið. Hins
vegar kemur fyrir að umhverfið breytist í
einstökum löndum. Ef markaðir dala af
einhverjum ástæðum þá þarf að taka á
því og það höfum við gert.“
Það er ekki hægt að reikna sig inn í ESB
- Umræðan um aðild að Evrópusam-
bandinu og það hvert rétt sé að óska eftir
aðild hefur verið mjög fyrirferðarmikil að
undanförnu og hún á vafalítið bara eftir
að aukast. Hvernig finnst þér umræðan
hafa verið og hverjir eru helstu kostir og
gallar ESB aðildar að þínu mati?
„Mér finnst umræðan hafa rist mjög
grunnt og ekki vera mjög vel ígrunduð.
Stuðningsmenn aðildar hafa í flestum til-
vikum talað þannig að það sé mögulegt
að nánast reikna sig inn í sambandið og
rætt er um kalt hagsmunamat hvað það
varðar. Einnig hefur verið rætt um þær
upphæðir sem Íslendingar gætu sparað
sér með ESB aðild. Allt þetta tengist fyrst
og fremst upptöku evrunnar sem gjald-
miðils. Við þetta er ýmislegt að athuga.
Menn verða til að byrja með að spyrja
sig þeirrar spurningar hvort þeir vilji að
Ísland gangi í ESB á þeim forsendum
sem lágu til grundvallar þegar sam-
bandið var stofnað og þeim sem unnið
er eftir. Það snýst um miklu meira en
bara kalt hagsmunamat. Það snýst ekki
síður um hugsjónir. Ég tel að hægt sé að
ná fram ýmsu af þeim ávinningi sem
upptaka evrunnar vissulega væri með
HB Grandi hefur staðið að þróunarverkefni í þorskeldi í Berufirði.
Æ G I S V I Ð T A L I Ð